AB ÜYELİĞİ SONRASI BULGARİSTAN’DA TÜRK AZINLIĞA DAİR DEVAM EDEN SORUNLAR

Yıl 2019, Cilt: 3 Sayı: 1, 56 - 78, 23.06.2019

Ahmet Gökbel , Aykut Karakuş

Öz

Bulgaristan’da
Komünizm rejimi öncesi, zaman zaman ayrımcılığa ve şiddete maruz kalan
azınlıklara, komünizm rejimi ile beraber adlarının değiştirilmesi, dini
ritüellerin engellenmesi (sünnet, namaz, oruç vs.), zorunlu göç, siyasi baskı
ve şiddete uğrama gibi baskılar artırılır. 
1989 yılında Jıvkov rejiminin son bulmasıyla beraber bireysel hak ve özgürlüklere
daha az da olsa önem verilmeye başlanır. Ancak 2007 yılında bu ülkenin Avrupa
Birliğine (AB) kabul edilmesiyle ve bu konuda sorumluluğu artması ve azınlık
hakları konusunda olumlu uygulamalar beklenirken arzu edilen olmaz.

Öte yandan
iç hukukta da azınlık haklarının tanımlamasına net bir ifade getirilemeyip,
ekonomik anlamda azınlıkların durumları iyileştirilemez. Özellikle Avrupa’da,
sağcı ve milliyetçi partilerin yükselişe geçmesi, Bulgaristan ölçeğinde de
etkili olur. Bu bağlamda ATAKA’nın, Bulgaristan parlamentosundaki yasa tasarısı
önerileriyle ve sosyal hayattaki provokatif eylemleri ile azınlıkları zaman
zaman zor durumda bıraktığı görülür.

 

Makalemizde
bu konuları hem kaynaklardan faydalanarak hem de bölgeye yaptığımız seyahat ve
gözlemlerimiz doğrultusunda derinlemesine ele almaya çalışacağız.

Anahtar Kelimeler

Azınlık, ATAKA, Bulgaristan, Siyasi ve Etnik Sorunlar, DOST Partisi

Destekleyen Kurum

Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi

Proje Numarası

I.I.B.B2.16.003

Teşekkür

Engin bilgi ve tecrübesiyle her konuda desteğini esirgemeyen kıymetli tez danışmanım Prof. Dr. Ahmet GÖKBEL’e, Dr. Öğr. Üyesi Erman AKILLI'ya, Her zaman yanımda olan Annem Hatice Karakuş ve Babam Mahmut Karakuş'a teşekkür etmeyi borç ve vazife bilirim.

Kaynakça

• ACAROĞLU, M. Türker, (2007), Bulgaristan Türkleri Üzerine Araştırmalar, I-II, (IQ Kültür ve Sanat Yayıncılık) İstanbul. AKBULUT, Olgun, (2006), Uluslararası Hukukta Azınlık Haklarının Gelişimi ve Ortaya Çıkardığı Hukuki Sorunlar, (Yayımlanmamış Doktora Tezi - İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü), İstanbul.AKTAŞ, Derya, (2015). Bulgaristan Raporu, (Türk Diyanet Vakfı Yayın Matbaacılık), Ankara, s.35.ASLAN, Halil Kürşat, “Aşırı Sağın Yükselişi: Resme Küresel Perspektiften Bakmak”, Muhafazakâr Düşünce Dergisi, S. 53, Ankara, s.47.ATASOY, Emin – Mustafa Ertürk, (2010). “Etnocoğrafya Perspektifinden Bulgaristan Romanları, ”Doğu Coğrafya Dergisi- 24, Erzurum, s.111.BÖRKLÜ, Meşkure Yılmaz, (2006), “Tarihsel Seyri İçinde Bulgaristan Türklerinin Durumu ve Türkiye’nin Bölge Türklerine Yönelik Politikaları”. Bilig. S. 10, AnkaraBIÇAKLI, Hüseyin Avni, (2016), Türkiye–Bulgaristan İlişkileri (1878-2008), I. Baskı, (İmge Kitabevi), Ankara.ÇELİK, Mehmet Emre. (2016).“Bulgaristan’daki Türkçe Öğretmenlerinin Türkçenin Eğitimi-Öğretimine İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi”, On Dokuz Mayıs Üni. Eğt. Fak. Dergisi, Samsun, s.69.ÇELİK Mehmet E. ve Muammer NURLU, Bulgaristan’da Demokrasi Döneminde Türkçe Öğretimi Meselesi, Yeni Türkiye Dergisi, S. 64, Ankara, 4431-4438.ÇEVİK, Zeki, (2015), “Balkan Savaşlarında Bulgaristan Yönetiminin Türk Nüfusa Yönelik Politikaları”, Yeni Türkiye Dergisi, S. 64, Ankara, s. 3834.ÇOLAKOĞLU, Bayram, (2015), “Bulgaristan’da Türkçe Eğitim Serencamı”, Yeni Türkiye Dergisi, S. 64, Ankara, s. 4443.ÇİFTÇİ, S. E. “Balkanlar’da Ekonomik Krizin Gölgesinde Yükselen Radikal Sağ Partiler: Altın Şafak ve Ataka”, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S. 4(2), s. 97-120.DÖNER, Berken. (2015). “Bulutları Beklerken ve Güz Sancısında Kimlik Temsili”, Folklor/Edebiyat, C. 21, S. 84, s. 183.GÖKBEL, Ahmet, (2000). Kıpçak Türkleri, İstanbul, (Ötüken Neşriyat).---------, (2002). “Kıpçaklarda Sosyo-Kültürel ve Dini Yapı”, Türkler Ansiklopedisi, (Türkiye Yayınları), C.2, Ankara, s.184.KADER, Özlem, (2015), “Asimilasyon, Göç ve Demokratik Dönem Azınlık Sorunları Bağlamında Bulgaristan Türkleri”, Yeni Türkiye Dergisi, S. 64, s.4428.KARATAY, Osman, (2010), “Türk Bulgar Devletinin İlk Asrı: Balkanlarda Tutunma ve Pekişme (681-803)”, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi/Journal of Turkish World Studies, X/2. İzmirKARAKUŞ, Aykut, (2018). Avrupa Birliği ve Azınlık Haklarının İncelenmesi: Bulgaristan Örneği, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) – Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırşehir. KARPAT, K.H. (2007), “Dobruca”, İslam Ansiklopedisi, (DİA), C.9, İstanbul, s.483.KORKMAZ, Nuri, (2017), “Balkanlar, Bulgaristan’daki 26 Mart 2017 Parlamento Seçimleri ve Bulgaristan Türkleri Açısından Önemi”, Ankasam, Ankara, s.2.KÖSE, Osman, (2006), “Bulgaristan Emareti ve Türkler”, International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 1/2 Fall. Üsküp-AnkaraMEMİŞOĞLU, Hüseyin, (1995). Bulgaristan’da Türk Kültürü, S. A.28, (Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları), Ankara, s. 145.---------, (1995), “Bulgaristan'da Cemaati İslamiye ve Vakıf Kurumları”, Vakıflar Dergisi, S. 25.İBRAİMİ, Ebrar, (2012). Yunanistan, Bulgaristan ve Makedonya’daki Azınlıkların Hukuki Durumu, (Basılmamış Doktora Tezi - Gazi Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü), Ankara.İNALCIK, Halil, (1992). Tanzimat ve Bulgar Meselesi, (Eren Yayıncılık), İstanbul.----------, (2016). “Türkler ve Balkanlar”, Balkanlarda İslam Miadı Dolmayan Umut. C. 2. Ankara, s.15.ÖNAL, Buket, (2015), “Türkiye Bulgaristan ilişkileri”, Yeni Türkiye Dergisi, S. 64, Ankara, .4509.sÖZDAL, Barış – Kutay Karaca, (2015), Diplomasi Tarihi Ders Notları 1, (Dora Yayıncılık), Bursa.ÖZLEM, Kader, (2009). “Bulgaristan Türklerinin Tarihsel Süreç İçerisinde Dönüşümü, AB Üyelik Süreci ve Türk Azınlığa Etkileri”, Stratejik Araştırmalar Dergisi, S. 14, s.96.---------, (2010), Soğuk Savaş Sonrası Dönem Türk-Bulgar İlişkilerinde Türk Azınlığın Durumu. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi - Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü), Bursa.---------, (2010). “Bulgaristan’daki Başmüftülük Krizine Stratejik Yaklaşım”. Turan Stratejik Araştırmalar Merkezi Dergisi, 2(7). Kars---------, (2015). “Asimilasyon, Göç ve Demokratik Dönem Azınlık Sorunları Bağlamında Bulgaristan Türkleri”, Yeni Türkiye Dergisi, S. 64, Ankara, s.4424.---------, (2015). “Adalet ve Kalkınma Partisi Dönemi Türkiye-Bulgaristan İlişkileri (2002-2015)”. Balkan Araştırma Enstitüsü Dergisi, 4(2) YerŞİMDİ, Halil. (2013). “AB Üyeliği Eski Doğu Blok’u Ülkelerinin Dış Ticaret Yapılarını Nasıl Dönüştürdü? Bulgaristan Örneği”, Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, Yıl:1, C. 1, S. 3, s.29YILDIZ, Ahmet, Bilgin, Murat vd. (2012). Karşılaştırmalı Anayasa Çalışmaları, (TBMM Araştırma Merkezi Yayınları), Ankara, s.84.
• Gazete ve WEB kaynaklarıhttps://www.dunyabulteni.net/balkanlar/bulgaristanda-ortu-yasagi-karmasasi-h144311.html, Erişim tarihi: 06.08.2017http://www.thaber.bg/?pid=3&id_news=2493, Erişim Tarihi: 24.05.2017https://www.tbmm.gov.tr/komisyon/insanhaklari/pdf01/3-30.pdf, Erişim Tarihi: 02.06.2018https://www.imf.org/external/about.htm, Erişim Tarihi: 21.05.2017http://www.balturk.org.tr/aihm-bulgaristani-mahkum-etti, Erişim Tarihi: 20.05.2017http://www.hurriyet.com.tr/bulgaristanda-turklerin-sikintili-secimi-40407528, Erişim Tarihi:15.05.2017http://www.ensonhaber.com/tskdan-dusurulen-rus-ucagi-aciklamasi-2015-11-24.html, Erişim Tarihi: 19.04.2017http://www.aljazeera.com.tr/al-jazeera-ozel/bulgaristan-turkleri-neden-bolundu, Erişim Tarihi: 18.03.2017http://www.milliyet.com.tr/bulgaristan-da-rus-ucagi-krizi-gundem-2170345/, Erişim Tarihi:18.03.2017http://www.thaber.bg/?pid=3&id_news=2493, Erişim Tarihi: 25.05.2017https://www.kircaalihaber.com/?pid=3&id_news=6579, Erişim Tarihi: 22.06.2017http://www.edirne.bel.tr/edirne-belediyesi-nden-sozde-ermeni-soykirimini-kabul-eden-haskovo-belediyesine-tepki/8997/, Erişim Tarihi: 21.02.2016http://www.kircaalihaber.com/?pid=3&id_news=14315, Erişim Tarihi: 03.05.2017http://www.vahdet.info.tr/isdunya/dosya3/0814.html, Erişim Tarihi: 15.04.2017http://www.vahdet.info.tr/isdunya/dosya3/0814.html, Erişim Tarihi: 15.04.2017http://www.arda-tuna.com/2016/07/23/bulgaristanda-bulgar-etnik-milliyetciligi-yapan-bir-cephe-bulgaristanda-dini-kitaplar-ve-dini-ibadetler-bulgarca-olsun/, Erişim Tarihi:25.05.2017http://www.nsi.bg/en, Erişim Tarihi: 25.01.2019https://tr.sputniknews.com/turkiye/201703231027765225-bulgaristana-secmen-akini/, Erişim Tarihi: 25.01.2019https://www.ntv.com.tr/dunya/bulgaristandadiniozgurlukleredarbe,9VZJEYiVBUqykg1vxp6AGA, Erişim Tarihi: 04.06.2017http://www.hurriyet.com.tr/dunya/sancili-secim-kazanan-belli-oldu-40407852, Erişim Tarihi:25.01.2019https://sptnkne.ws/dPXJ, Erişim Tarihi: 25.01.2019http://www.hurriyet.com.tr/dunya/bulgaristan-ile-atase-krizi-40058725, Erişim Tarihi: 25.01.2019