DÖVİZ KURLARI VE BORSA İSTANBUL ENDEKSLERİ ARASINDAKİ VOLATİLİTE ETKİLEŞİMİ: FOURİER VARYANSTA NEDENSELLİK YAKLAŞIMI

Year 2025, Volume: 9 Issue: 1, 52 - 65, 30.06.2025

İsmail Doğan

Abstract

Bu çalışma, 2 Ocak 2018 ile 31 Aralık 2024 tarihleri arasını kapsayan günlük frekanslı bir veri seti kullanarak, döviz kuru (USD/TL ve Euro/TL) volatilitesi ile BIST 100 Endeksi ve seçili sektör endeksleri (Sınai-XUSIN, Metal Eşya Makine-XMESY, Metal Ana-XMANA, Mali-XUMAL, Teknoloji-XUTEK ve Hizmetler-XUHIZ) getirileri arasındaki volatilite yayılım ilişkisini incelemektedir. Analizlerde, Li ve Enders (2018) tarafından geliştirilen ve yapısal kırılmaları dikkate alan Fourier varyansta nedensellik testi uygulanmıştır. Elde edilen bulgular, döviz kuru (USD/TL ve Euro/TL) volatilitesinin, BIST 100 ve seçili sektör endeksleri volatilitesinin nedeni olduğunu göstermektedir. Ayrıca, volatilite yayılım etkilerinin Sınai (XUSIN) Endeksi'nde kalıcı bir yapıya sahip olduğu, buna karşın BIST 100 ve diğer sektör endekslerinde daha çok geçici nitelikte gerçekleştiği sonucuna ulaşılmıştır.

Keywords

Döviz Kuru , Volatilite Yayılımı , Fourier Varyansta Nedensellik Testi , Sektör Endeksleri

VOLATILITY INTERACTION BETWEEN EXCHANGE RATES AND BORSA ISTANBUL INDICES: A FOURIER CAUSALITY-IN-VARIANCE APPROACH

Abstract

Using a daily frequency dataset covering the period between January 2, 2018 and December 31, 2024, this study examines the volatility spillover relationship between exchange rate volatility (USD/TL and Euro/TL) and the returns of the BIST 100 index and selected sector indices (Industrial-XUSIN, Metal Goods Machinery-XMESY, Metal Main-XMANA, Financial-XUMAL, Technology-XUTEK, and Services-XUHIZ). The analysis applies the Fourier variance causality test developed by Li and Enders (2018), which accounts for structural breaks. The results indicate that exchange rate volatility (USD/TRY and Euro/TRY) is the cause of the volatility of the BIST 100 and selected sector indices. Moreover, it is concluded that volatility spillover effects are permanent in the industrials index (XUSIN), while they are more transitory in the BIST 100 and other sector indices.

Keywords

Exchange Rate , Volatility Spillovers , Fourier Variance Causality Test , Sector Indices

References

• Akdağ, S., & Yıldırım, H. (2019). Dolar Kuru ile Seçilmiş BİST Sektör Endeksleri Arasındaki İlişki: Asimetrik Nedensellik Analizi. Akademik Hassasiyetler, 6(12), 409–425.
• Akel, V., & Gazel, S. (2014). Döviz Kurları ile BİST Sanayi Endeksi Arasındaki Eşbütünleşme İlişkisi: Bir ARDL Sınır Testi Yaklaşımı. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 44, 23–41.
• Altınöz, B., & Umut, A. (2022). Döviz Kuru ve Petrol Fiyatlarındaki Dalgalanmaların Hisse Senedi Getirileri ile İlişkisi: Borsa İstanbul Sektör Endeksleri İçin Bir Uygulama. Istanbul Journal of Economics, 72(1), 385–405.
• Bekaroğlu, C., & Şen, M. T. (2023). Türkiye’de Covid-19 Öncesi ve Sonrası Döviz Kuru ile Borsa Arasındaki Nedensellik İlişkisi. Management and Political Sciences Review, 5(2), 160–182.
• Belen, M., & Karamelikli, H. (2016). Türkiye’de Hisse Senedi Getirileri ile Döviz Kuru Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: ARDL Yaklaşımı. Istanbul University Journal of the School of Business, 45(1), 34–42.
• Bostancı, A. B., & Doğru, E. (2023). DCC-GARCH Modeli ile Döviz Kuru, Petrol Fiyatı ve Seçili Bıst Endeksleri Arasındaki Volatilite Yayılımının Tespiti. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 24(2), 559–577.
• Çakır, Ö., & Özkul, G. (2023). Türkiye’de Döviz Kuru Oynaklığı ile Borsa Endeks Oynaklığı Arasındaki Etkileşim. Süleyman Demirel University Visionary Journal, 14(100. Yıl Özel Sayısı), 232–253.
• Canoruç, S., & Tayır, T. (2022). Menkul Kıymet Borsaları, Döviz Kuru, Faiz Oranı ve Altın Fiyatlarının Bankacılık Sektörü Üzerindeki Etkisi. ETÜ Sentez İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 9, 21–35.
• Çevik, E., Terzioğlu, H. Ç., & Çevik, E. İ. (2021). Bitcoin ile Önemli Döviz Kurları Arasında Nedensellik İlişkisi. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 108–130.
• Cheung, Y. W., & Ng, L. K. (1996). A causality-in-variance test and its application to financial market prices. Journal of Econometrics, 72(1–2), 33–48.
• Demirkale, Ö. (2023). Döviz Kuru ve Bankacılık Endeksi ile Seçili Makroekonomik Göstergeler Arasındaki Uzun Dönemli Asimetrik İlişki: BRICS ve MINT Ülkeleri. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 25(1), 195–217.
• Granger, C. W. J. (1969). Investigating Causal Relations by Econometric Models and Cross-spectral Methods. Econometrica, 37(3), 424–438.
• Gürbüz, A. (2024). BIST 100 ve Katılım 50 Endekslerinin Döviz Kuru, CDS Risk Primi, CBOE Oynaklık Endeksi (VIX) ve Petrol Fiyatları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi.
• Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(2), 769–782.
• Güzel, F. (2022). Bist Ana Sektör Endekslerinin Volatilite Etkileşimi: Covıd-19 Dönemine İlişkin Bulgular. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 22(2), 128–138.
• Hafner, C. M., & Herwartz, H. (2006). A Lagrange multiplier test for causality in variance. Economics Letters, 93(1), 137–141.
• Hong, Y. (2001). A test for volatility spillover with application to exchange rates. Journal of Econometrics, 103(1–2), 183–224.
• Hong, Y., Liu, Y., & Wang, S. (2009). Granger causality in risk and detection of extreme risk spillover between financial markets. Journal of Econometrics, 150(2), 271–287.
• İlhan, B., & Bayır, M. (2021). BİST Sınai ve BİST Mali Endeksi ile CDS, Faiz, Döviz Kuru, Toplam Krediler ve COVİD-19 Arasındaki Dinamik İlişki. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi Third Sector Social Economic Review, 56(4), 3090–3110.
• Kanat, E. (2018). Türkiye’nin Teknoloji Sektörü ve Döviz Kurları ile İlişkisi: Borsa İstanbul Teknoloji Endeksi. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 645, 61–74.
• Kayral, İ. E. (2020). BİST Şehir Endeksleri ile Döviz Kurları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Bir ARDL Sınır Testi Uygulaması. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, 6, 272–284.
• Kutlar, A. (2019). Stata ile Uygulamalı Çok Denklemli Zaman Serileri. Umuttepe Yayınları.
• Li, J., & Enders, W. (2018). Flexible Fourier form for volatility breaks. Studies in Nonlinear Dynamics and Econometrics, 22(1), 1–19.
• López, R., Sevillano, M. C., & Jareño, F. (2023). Uncertainty and US stock market dynamics. Global Finance Journal, 56.
• Önem, H. B. (2022). Döviz Kurları ve CDS Primi Oynaklığının BIST Endekslerine Yayılım Etkisi. Journal of Applied Sciences of Mehmet Akif Ersoy University, 6(2), 274–293.
• Özçalık, M., & Güler Özçalık, S. (2020). Turizm Endeksinde Döviz Kuru Etkisi: BIST’te Bir Uygulama. Ekonomi Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi, 5(2), 374–388.
• Sutrisno, B. (2017). The Impact of Macroeconomic Variables on Sectoral Indices in Indonesia. Etikonomi, 16(1), 71–80.
• Tuan DAO, H., Hang, L. V., Lam PHAM, T., & Trang NGUYEN, K. (2022). Macro-Economic Factors Affecting the Vietnam Stock Price Index: An Application of the ARDL Model. Journal of Asian Finance, 9(5), 285–294.
• Ünal, S. (2021). Makro Ekonomik Faktörler ile Borsa İstanbul Hisse Senedi Endeksleri Getirileri Arasındaki İlişki. Pamukkale University Journal of Social Sciences Institute, 47, 359–376.
• Yaman, S., & Korkmaz, T. (2020). Döviz Kurları ile BİST Turizm Endeksi Getirileri Arasındaki Volatilite Yayılım Etkisinin Belirlenmesi 1. Business and Economics Research Journal, 11(3), 681–702.
• Yılmaz, Y. (2022a). BIST Gıda ve İçecek Endeksi ile Döviz Kuru Arasındaki Asimetrik İlişki Doğrusal Olmayan ARDL Yaklaşımı. Bingöl Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(1), 561–579.
• Yılmaz, Y. (2022b). Hisse Senedi Fiyatları ile Döviz Kuru ve Konut Fiyat Endeksi Arasındaki Nedensellik İlişkisi. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 13(1), 167–185.