Sectoral Analysis of BTEX Exposure Data

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 1, 167 - 178, 20.06.2022

Ayşe Gül Büyüktopçu Serpil Gerdan

https://doi.org/10.35341/afet.1076085

Öz

Benzene, toluene, ethyl benzene and xylene (BTEX) are important toxic volatile organic compounds in the air. In a closed working environment, they have various emission sources such as paints, solvents, adhesives and cleaning agents. When they are released into the environment, they quickly mix into the air and can easily enter the body through respiration. It causes acute and chronic health problems in employees. The measurement and analysis results of occupational hygiene laboratories are very important in terms of being a source for the measures to be taken in the workplaces and guiding the necessary improvements. In this study, personal BTEX exposure results entered into the İSG-Katip system between 21 January 2016 and 21 October 2020 by the occupational hygiene laboratories were evaluated according to the sectoral field of activity, geographical region and city where the measurement was made, hazard classes, exceeding the limit value or being close to the limit value. Out of a total of 162331 data, 8435 were found to relate to results for BTEX concentration in air. BTEX data were obtained from 1089 workplaces located in 63 different cities, 11% of which were in the less hazardous, 64.9% of them dangerous and 24.1% of them in the very dangerous classes. It was determined that 5.3% of 6361 personal exposure data were close to or above the limit value. When the data were scanned by sector, the measurements made in 242 fields of activity were gathered under 31 sectors. The three sectors with the most measurement and analysis were determined as machinery and equipment manufacturing, textile products and clothing manufacturing, and rubber and plastic products manufacturing. As a result of the study, it was aimed to evaluate the BTEX exposures on a sectoral basis, to reveal the current situation in our country and to create a resource for those working in the field of occupational health and safety.

Anahtar Kelimeler

İSG-Katip, Industrial Hygiene, NACE, BTEX

BTEX Maruziyet Verilerinin Sektörel Açıdan İncelenmesi

Öz

Benzen, toluen, etil benzen ve ksilen (BTEX) havadaki önemli toksik uçucu organik bileşiklerdendir. Kapalı çalışma ortamında boyalar, çözücüler, yapıştırıcılar ve temizlik maddeleri gibi çeşitli emisyon kaynaklarına sahiptirler. Ortama salındıklarında hızlı bir şeklide havaya karışırlar ve vücuda solunum yoluyla kolayca girebilirler. Çalışanlarda akut ve kronik sağlık sorunlarına sebep olmaktadır. İş hijyeni laboratuvarlarının ölçüm ve analiz sonuçları işyerlerinde alınacak önlemlere kaynaklık etmesi ve gerekli iyileştirmelere yön vermesi açısından çok önemlidir. Bu çalışmada, iş hijyeni laboratuvarları tarafından İSG-Katip sistemine 21 Ocak 2016 21 Ekim 2020 tarihleri arasında girilmiş kişisel BTEX maruziyet sonuçları sektörel faaliyet alanına, ölçüm yapılan coğrafi bölge ve şehre, tehlike sınıflarına, sınır değeri aşma veya sınır değere yakın olma durumuna göre değerlendirilmiştir. Toplam 162331 verinin 8435’inin havadaki BTEX konsantrasyonuna yönelik sonuçlarla ilgili olduğu tespit edilmiştir. BTEX verileri % 11’i az tehlikeli, % 64,9’u tehlikeli, % 24,1’i çok tehlikeli sınıfta yer alan 63 farklı şehirde bulunan 1089 işyerinden elde edilmiştir. 6361 kişisel maruziyet verisinin %5,3 ‘ünün sınır değere yakın veya sınır değerin üstünde olduğu saptanmıştır. Veriler sektörel olarak tarandığında 242 faaliyet alanında yapılan ölçümler 31 sektör altında toplanmaktadır. En çok ölçüm ve analiz yapılan üç sektör makine ve ekipmanları imalatı, tekstil ürünleri ve giyim eşyaları imalatı ve kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı olarak belirlenmiştir. BTEX maruziyetlerinin sektörel olarak değerlendirildiği bu çalışma ile ülkemizdeki mevcut durumun ortaya konulması ve iş sağlığı ve güvenliği alanında çalışanlara bir kaynak oluşturulması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

İSG-Katip, İş Hijyeni, NACE, BTEX

Kaynakça

• Alyüz, B., Veli, S. (2006). İç Ortam Havasında Bulunan Uçucu Organik Bileşikler ve Sağlık Üzerine Etkileri. Trakya Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 7 (2), 109-116.
• American Society for Testing and Materials. (2011). Standart Practice for Measuring the Concentration of Toxic Gases or Vapors Using Detector Tubes, (ASTM D 4490-96). ABD.
• Arslanbaş, D. (2008). Kocaeli’nde Konut, İşyeri ve Okullarda Uçucu Organik Bileşiklerin Belirlenmesi. Doktora Tezi, Kocaeli Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Kocaeli, 233128.
• HSE (Health and Safety Executive) (2006). Monitoring Strategies for Toxic Substances (2nd Ed.), Suffolk: HSE Books.
• Karabulut, M. (2016). Üniversitelerin Kimya Laboratuvarlarında Çalışanların İsg Risklerinin Tespiti Ve Kimyasal Maruziyetinin Çözüm Önerileri. İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanlık Tezi. T.C. Çalışma Ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Sağlığı Ve Güvenliği Genel Müdürlüğü, Ankara
• Leusch, F., Bartkow, M.(2010). A Short Primer on Benzene, Toluene, Ethylbenzene and Xylenes (BTEX) in the Environment and in Hydraulic Fracturing Fluids. Griffith University Smart Water Research Centre.
• Plog, B.A., Quinlan, P.J. (2002). Fundamentals of Industrial Hygiene (5th Ed.)(3-4). USA:National Safety Council.
• RG-1: İş Hijyeni Ölçüm, Test ve Analiz Laboratuvarları Hakkında Yönetmelik (2017). T.C. Resmî Gazete (29958, 24 Ocak 2017). Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı.
• RG-2: İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin İşyeri Tehlike Sınıfları Tebliği (2012). T.C. Resmi Gazete (28509, 26 Aralık 2012). Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı.
• Sanayi Genel Müdürlüğü (2013). 81 İl Sanayi Durum Raporu, Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı.
• Türk Standartları Enstitüsü. (2003). İş Yeri Hava Kalitesi- Uçucu Organik Bileşiklerden Numune Alma ve Çözücü Desorpsiyonu/Gaz Kromatografisiyle Analiz Bölüm1: Pompa ile Numune Alma Yöntemi (TS ISO 16200-1). Ankara.
• Türk Standartları Enstitüsü. (2019). İş Yerindeki Maruziyet – Kimyasal Maddelerin Solunmasıyla Maruziyetin Ölçülmesi – Mesleki Maruziyet Sınır Değerlerine Uygunluğun Denenmesi için Strateji, ( TS EN 689:2018+AC). Ankara.
• URL-1: https://www.isgnedir.com/isyeri-tehlike-siniflari-nelerdir-nasil-belirlenir/, (Son Erişim: 10 Eylül 2021)