Disaster Challenges for Individuals with Special Needs and Their Parents: The Case of the 2011 Van Earthquake

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 1, 243 - 256, 31.03.2023

Mehmet Baki Bilik , Murat Akdağ

https://doi.org/10.35341/afet.1233201

Cited By: 3

Öz

Disasters are difficult processes in which social norms are suspended and daily life is deeply split. Especially earthquakes are much more shocking and can make the social system unable to function in a short time. In this process, disaster victims should be evacuated without injury, move to emergency gathering areas and hold on to life in limited conditions far from their homes. Disaster periods, which force every segment of society, affect disabled people and their families much more deeply, especially those who need special needs. These periods are much more fragile for individuals with a disability that cannot meet their own needs and for the parents responsible for them. This research was conducted to reveal just such a process. It has been tried to reveal the difficulties experienced by parents responsible for disabled people who need special needs due to their mental insufficiency in emergency acute processes. The research is based on semi-structured interviews with 10 mothers with mentally disabled children with special needs who were exposed to the 2011 Van Earthquakes. The findings reveal that these families are victims of their disadvantaged situations. Families who faced significant difficulties during the evacuation process could not meet their basic needs for a long time. These families, whose vulnerability has been found to increase much more due to their economic inadequacies, have felt helpless in many issues. Families who stated that they could not get enough support for evacuation, shelter and meeting basic needs experienced difficulties in accessing public services. Families who stated that the housing conditions (container space) in the acute emergency process were not suitable for individuals with special needs stated that they were excluded from time to time.

Anahtar Kelimeler

Disaster, Individuals with Special Needs, Mentally Disabled People, Vulnerability, 2011 Van Earthquake

Özel Gereksinimli Bireyler ve Ebeveynleri Açısından Afet Zorlukları: 2011 Van Depremi Örneği

Öz

Afetler toplumsal normların askıya alındığı, gündelik yaşamın derinden yarıldığı zor süreçlerdir. Özellikle depremler çok daha sarsıcı olup, kısa süre zarfında toplumsal sistemi işleyemez hale getirebilmektedir. Bu süreçte afetzedelerin yaralanmadan tahliye olmaları, acil toplanma alanlarına geçmeleri ve evlerinden uzakta, sınırlı koşullar içerisinde yaşama tutunmaları gerekir. Toplumun her kesimini zorlayan afet dönemleri özellikle özel gereksinime ihtiyaç duyan engelli bireyleri ve onların ailelerini çok daha derinden etkilemektedir. Kendi ihtiyaçlarını gideremeyecek düzeyde bir engele sahip bireyler ve onlardan sorumlu ebeveynler için bu dönemler çok daha kırılgan olmaktadır. Bu araştırma tam da böyle bir süreci ortaya çıkarmak için yapılmıştır. Zihinsel yetersizliği nedeniyle özel gereksinim ihtiyacı duyan engelli bireylerden sorumlu ebeveynlerin, acil akut süreçlerinde yaşadıkları zorluklar ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Araştırma, 2011 Van Depremlerine maruz kalmış özel gereksinimli çocuklara sahip 10 anneyle yarı yapılandırılmış görüşmeye dayanmaktadır. Tespitler bu ailelerin dezavantajlı durumlarının kurbanı olduklarını ortaya koymaktadır. Tahliye sürecinde önemli zorluklar ile karşılaşan aileler, temel ihtiyaçlarını uzun süre karşılayamadılar. Ekonomik yetersizlikleri nedeniyle kırılganlıklarının çok daha arttığı tespit edilen bu aileler, birçok konuda kendilerini çaresiz hissetmişlerdir. Tahliye, barınma, temel ihtiyaçların giderilmesi konusunda yeterince destek alamadıklarını belirten aileler, kamu hizmetlerine erişimde sıkıntılar yaşamışlardır. Acil akut sürecindeki barınma koşullarının (konteyner kentler) özel gereksinimli bireylere uygun olmadığını belirten aileler, bu süreçte yaşadıkları zorlukların katlanarak arttığını belirtmişlerdir.

Anahtar Kelimeler

Afet, Özel Gereksinimli Birey, Zarargörebilirlik, Zihinsel Engelliler, 2011 Van Depremi

Kaynakça

• Açkalın Rashem, O., Aslangiri, F. (2019). Engellilerin Afete Dirençliliği ve Van’da Yerel Örgütlenme. Resilience, 3(1), 71-83. Doi: https://doi.org/10.32569/resilience.543380
• AFAD. (2014a). Açıklamalı Afet Yönetimi Terimleri Sözlüğü. Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD), Ankara.
• AFAD. (2014b). Müdahale, İyileşme ve Sosyoekonomik Açıdan 2011 Van Depremi. Afet ve Acil Durum Yönetim Başkanlığı Raporu: Ankara.
• Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü. (Engelli ve Yaşlı İstatistik Bülteni, Nisan 2021). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Balun, B., Yılmaz, K. (2019). Sürdürülebilir bir yönetim paradigması: Ortopedik engelli bireylerin afetlere hazırlık seviyeleri. Resilience, 3(1), 1-24. Doi: https://doi.org/10.32569/resilience.543237
• Bankoff, G. (2001). “Rendering the World Unsafe: Vulnerability as Western Discourse,” Disasters, 25(1): 20.
• Bilik, M. B. (2019). Kent ve Afet: Depremler Açısından Van Kent Merkezinin Zarargörebilirliği, (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
• Cannon, T. (1994). Vulnerability Analysis And The Explanation Of ‘Natural’disasters. Disasters, Development And Environment, 13-30.
• Dönmez, N., Bayhan, P., Artan İ. (2000): Engelli çocuğa sahip ailelerin beklentileri ve endişe duydukları konuların incelenmesi. Sosyal Hizmetler Dergisi. 11:16-24.
• Giyik, C. (2016). Van Depremi Örneğinde Afet Sonrası İskân Politikaları. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
• Hewitt, K. (2009). Culture and risk: Understanding the Sociocultural Settings That İnfluence Risk From Natural Hazards. Global E-Conference on Culture and Risk. International Centre for Integrated Mountain Development (ICIMOD).
• Levine, C. (2004). “The Concept Of Vulnerability In Disaster Research.” Journal of Traumatic Stress: Official Publication of The International Society for Traumatic Stress Studies, 17(5), 395-402.
• McEntire, D.A. (2005). “Why Vulnerability Matters: Exploring the Merit of an Inclusive Disaster Reduction Concept”. Disaster Prevention and Management, 14,2: 209.
• Misztal, B. (2011). The Challenges Of Vulnerability: In Search Of Strategies For A Less Vulnerable Social Life. New York: Springer.
• Okay, N. ve İnal, E. (2019). Kırılganlıktan Kapasite Geliştirmeye. Resilience, 3(1), 85-99. Doi: https://doi.org/10.32569/resilience.570286
• Olgun, C. K. (2008). Nitel Araştırmalarda İçerik Analizi Tekniği. Sosyoloji Notları, 66-71.
• Özceylan, D. (2011). Afetler İçin Sosyal ve Ekonomik Zarar Görebilirlik Endeksi Geliştirilmesi: Türkiye’deki İller Üzerine Bir Uygulama. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Stough, L. M., Kang, D. (2015). The Sendai framework for disaster risk reduction and persons with disabilities. International Journal of Disaster Risk Science, 6(2), 140-149. Doi: 10.1007/s13753-015-0051-8
• Thomas, D. S., Phillips, B. D., Lovekamp, W. E., Fothergill, A. (2013). Social Vulnerability to Disasters. (Second Edition). Boca Raton, Londra, New York: CRC Press.
• URL-1: UN (United Nations) (2006). Convention on the rights of persons with disabilities. https://www.un.org/development/desa/disabilities/convention-on-the-rights-of-persons-with-disabilities. Son Erişim 02.08.2022.
• URL-2: UN/ISDR (United Nations International Strategy for Disaster Reduction). (2004) Living with Risk: A Global Review of Disaster Reduction Initiatives, United Nations International Strategy for Disaster Reduction Secretariat, Cenevre. İsviçre.
• URL-3: UNISDR (United Nations International Strategy for Disaster Reduction). (2005). Hyogo framework for action 2005–2015: Building the resilience of nations and communities to disasters. https://www.unisdr.org/2005/wcdr/intergover/official-doc/L-docs/Hyogo-framework-for-action-english.pdf. Son Erişim: 20.08.2022.
• URL-4: UNISDR (United Nations International Strategy for Disaster Reduction). (2015). Sendai framework for disaster risk reduction 2015–2030. https://www.undrr.org/publication/sendai-framework-disaster-risk-reduction-2015-2030. Son Erişim: 20.08.2022.
• URL-5: UNISDR (United Nations International Strategy for Disaster Reduction). (2013). UN global survey explains why so many people living with disabilities die in disasters. Doi: https://www.unisdr.org/2014/iddr/documents/2013DisabilitySurveryReport_030714.pdf. Son Erişim: 20.08.2022.
• URL-6: World Health Organization (WHO). (2011). World report on disability. World Health Organization.https://www.who.int/teams/noncommunicable-diseases/sensory-functions-disability-and-rehabilitation/world-report-on-disability. Son Erişim: 15.08.2022.
• UNISDR. (2009). UNISDR Terminology on Disaster Risk Reduction. Geneva, Switzerland: United Nations.
• Wisner, B., Blaikie, P. M., Blaikie, P., Cannon, T., ve Davis, I. (2004). At Risk: Natural Hazards, People's Vulnerability And Disasters. (Second Edition). Londra ve New York: Routledge.
• Yıldırım, A., Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (11. baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.