Labor Battalions as a Work Force in the Struggle of the Ottoman Empire Against Locust Plague

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 1, 257 - 272, 31.03.2023

Serap Taştekin

https://doi.org/10.35341/afet.1233801

Öz

Grasshopper infestation was a frequent event in different regions in the history of the Ottoman Empire. Various measures were taken to combat the locust plague, which was considered one of the biological disasters. One of the biggest problems faced by the Ottoman administration, which prepared Locust Laws to cope with this plague that caused the destruction of grain and led to famine, was the workforce to be used in the struggle. Various lines of employment were used in the fight against locusts. The first of these was the inhabitants of the infested areas. While the inhabitants of the infested areas participated in the locust culling, additional labor was required for other areas. The labor battalions constituted the labor force that was employed in order to eliminate the locust infestation in places where the people were insufficient in the struggle or where there were no settlements. During the First World War, the battalions of workers used in the fight against locusts. This study is important in terms of revealing the place of labor battalions in the fight against the locust plague. In the methodology of the study, the Ottoman archive documents related to the Locust Laws, which are among the legal regulations prepared for the management of the locust plague,

Anahtar Kelimeler

Biological Disaster, Disaster Management, Labor Battalion, Locust Infestation, Ottoman

Osmanlı Devleti’nin Çekirge Afeti ile Mücadelesinde Bir İşgücü Olarak Amele Taburları

Öz

Çekirge istilası, Osmanlı Devleti tarihinde farklı bölgelerde sık rastlanılan bir hadiseydi. Biyolojik afetlerden kabul edilen ve pek çok bölgeyi etkisi altına alan çekirge afetiyle mücadele için çeşitli tedbirler alındı. Hububatın yok olmasına ve kıtlığa sebebiyet veren bu afetle baş etmek için Çekirge Kanunnameleri hazırlayan Osmanlı yönetiminin karşısına çıkan en büyük sorunlardan birisi, mücadelede kullanılacak işgücü oldu. Çekirge ile mücadelede çeşitli istihdam kollarından faydalanıldı. Bunlardan ilki, istilaya uğrayan mahallerdeki ahaliydi. İskân olan yerlerde ahali çekirge itlafına katılırken, bunun dışındaki mahaller için ek işgücü gerekti. Ahalinin mücadelede yetersiz kaldığı veya iskân olmayan yerlerdeki çekirge istilasının bertaraf edilmesi için başvurulan işgücü ise amele taburları oldu. I. Dünya Savaşı sırasında geri hizmet birlikleri olarak hazır tutulan ve karayolu, demiryolu yapımı, ağaç kesimi, imar faaliyetleri, maden işleri gibi hizmetlerde çalışan amele taburlarından çekirgeyle mücadelede sıkça yararlanıldı. Bu çalışma, amele taburlarının çekirge afetiyle mücadeledeki yerinin ortaya konulması bakımından önem arz etmektedir. Çalışmanın metodolojisinde çekirge afeti yönetimi için hazırlanan hukuki düzenlemelerden Çekirge Kanunnameleri ve takviye alınan amele taburları ile ilgili Osmanlı arşiv belgeleri taranarak, bu birliklerin nasıl görevlendirildiği incelenmiştir. Amele taburlarının çoğunluğu silahaltına alınmayan erkeklerden oluştuğu için, çalışma zamansal olarak I. Dünya Savaşı dönemi ile sınırlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Afet Yönetimi, Amele Taburu, Biyolojik Afet, Çekirge İstilası, Osmanlı

Kaynakça

• Arşiv Belgeleri (Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi):
• A . AMD. 19/3, 24 B 1266, 5 Haziran 1850
• A.MKT. UM. 102/6, 08 N 1268, 26 Haziran 1852
• A. MKT. MVL.101/69, 22 S 1275, 1 Ekim 1858
• BEO. 4341/325522, 15 R 1333, 2 Mart 1915
• BEO. 4343/325687, 28 R 1333, 4 Mart 1916
• BEO. 4464/334795, 24 Ca 1335, 18 Mart 1917
• BEO. 4232/317393, 20 Z 1331, 20 Kasım 1913
• DH. EUM. 38/10, 06 Ş 1335, 28 Mayıs 1917
• DH. EUM. 74/73, 30 Zilkade 1336, 6 Eylül 1918
• DH. HMŞ. 19/24, H 9 Z 1331, 9 Kasım 1913
• DH. İ. UM. 4/43, 08 B 1334, 9 Temmuz 1916
• DH. İ. UM. 56/5, 27 B 1333, 10 Haziran 1915
• DH. İ. UM. 56/12, H. 26 M 1333, 14 Aralık 1914
• DH. İ. UM. 56/15, H.19 Ra 1334, 25 Ocak 1916
• DH. İ. UM. 56/18, 25 Ra 1334, 31 Ocak 1916
• DH. İ. UM. 56/19, H.12 R 1334, 17 Şubat 1916
• DH. İ. UM. 56/21, H.10.05.1334, M.15 Mart 1916
• DH. İ.UM. 56/22, 13 Ca 1334, 18 Mart 1916
• DH. İ. UM. 56/24, 18 Ca 1334, 23 Mart 1916
• DH. İ. UM. 56/34, 22 B 1334, 25 Mayıs 1916
• DH. İ. UM. 56/39, 20 N 1334/21 Temmuz 1916
• DH. İ. UM. EK. 16/21, 09 Ş 1334, 11 Haziran 1916
• DH. İ. UM. EK. 24/42, 9 M 1335, 5 Kasım 1916
• DH. İ. UM. EK. 32/40, 20 B 1335, 12 Mayıs 1917
• DH. İ. UM. 89/1, 24 R 1334, 29 Şubat 1916
• DH. ŞFR. 518/114, 21 S 1332, 19 Ocak 1914
• DH. ŞFR. 76/243,01 Ş 1335, 23 Mayıs 1917
• DH. SYS. 123/14, 28 L 1332, 19 Eylül 1914
• DH. UMVM. 73/38, 24 R 1335, 29 Şubat 1916
• DH. İD. 16/88, H.03 Ş 1332, 27 Haziran 1914
• İ. DUİT. 77/18, 15 Ca 1334, 20 Mart 1916
• İ. MVL. 179/5069, H.25 B 1266/6 Haziran 1850
• İ. ŞD. 2/65, 02 M 1285, 25 Nisan 1868
• MV. 196/37, H 13 R 1333, 28 Şubat 1915
• ŞD. 520/21, H 11 M 1313, 4 Temmuz 1895
• ŞD. 522/41, 13 M 1314, 24 Haziran 1896
• Asan, H. (2017). “Diyarbakır Vilayeti’nde Meydana Gelen Çekirge Afetleri (1886-1919)”, History Studies, Volume 9, Issue 4, s. 1-18.
• Aydın, M. (2018). Osmanlı Devleti’nin Son Döneminde Aydın Vilayeti’nde Çekirge İstilaları, Mugla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.
• Balamir, S. (1952). “Türkiye’de Fas Çekirgesi Durumu (1939 - 1951)”, Bitki Koruma Bülteni, Sayı 1: s.11-16.
• Baytimur, S. O. (2022). “The Locust Invasıons In The Island Of Cyprus And Its Social And Economic Affects (1750-1840)” , Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Kafkas University Journal of the Institute of Social Sciences Bahar Spring 2022, Sayı Number 29, 259-273, https://doi.org/10.56597/kausbed.1076957
• Baytimur, S.O, Tatar, O. (2020). “Osmanlı Devleti’nde Çekirge İstilaları ve Sosyo-Ekonomik Hayata Etkileri (1789/1839)”, Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, Cilt 8, Sayı 23, s. 325/347.
• Boher (1334). 1332-1333 Senelerinde Anadolu’da ve Suriye’de Çekirgelere Karşı İcra Edilmiş Olan Mücadeleyi Mübeyyin Eserdir, Matbaa-i Osmaniye.
• Bukarlı, E.(2020). “XIX. Yüzyılda Osmanlı Devleti’nde Çekirge İstilaları: Mardin Örneği”, Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2(2), s. 81-90.
• Çavuş, Remzi (2017). “Osmanlı Devleti’nde Çekirgelere Karşı Mücadele (1908-1918)”, Osmanlı Bilimi Araştırmaları, Cilt XVIII/2: 59-76.
• Demir, A. (2014). “Osmanlı Devleti’nde Haşerelere Karşı Bir Önlem: Çekirge Suyu”, Erdem, (67), 33-45. https://doi.org/10.32704/erdem.537440
• Düstur (133). 2. Tertib, 5. Cilt, Dersaadet Matbaası.
• Gönüllü, A.R. (2012). “Konya Vilâyetinde Meydana Gelen Çekirge İstilaları (1866-1917)”, Tarihin Peşinde, Uluslararası Tarih ve Sosyal Araştırmaları Dergisi, Sayı 8, s. 1-41.
• Gökmen, E. (2010). Batı Anadolu’da Çekirge Felaketi, Belleten, Nisan 2010, Cilt 74-Sayı 269, s. 127-180. Karagöz, M. (2019). “Birinci Dünya Savaşı’nda IV. Ordu Menzilinde Amele Taburları”, Güvenlik Stratejileri, Cilt 15, Sayı 30, s. 379-415. https://doi.org/10.17752/guvenlikstrtj.620973
• Köksal, O. (1987). Mükellefiyet-i Askeriyye Kanun-ı Muvakkati 29 Nisan 1330, Osmanlı Devleti’nde Asker Almada Son Durum, Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Lüleci. A. (2020). “Bir Zamanlar Bolu İkinci Amele Taburu (1914-1918)”, BAİBU Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 20, Sayı 2/Güz: s. 761-777. https://doi.org/10.11616/basbed.v20i56819.784857
• Mutlu, C. (2006). Osmanlı Arşiv Belgelerine Göre Amele Taburları 1914-1918, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Özdemir, Z. (1994). Birinci Dünya Savaşı’nda Amele Taburları, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Özer, S. (2016). Anadolu’da Görülen Çekirge İstilaları ve Halk Üzerindeki Etkisi (1914-1915), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Sarıçelik, K. (2017). Birinci Dünya Savaşı Yıllarında Teke Sancağında Tarımsal Üretimi Artırma Çabaları, OTAM, 42/Güz 2017, s. 149-168.
• Tercüman-ı Hakikat, 19 Receb 1298/17 Haziran 1881.
• Tercüman-ı Hakikat, 23 Receb 1298/21 Haziran 1881.
• T.C. Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü (1993). Musul Kerkük ile İlgili Arşiv Belgeleri (1525-1919), Osmanlı Arşive Daire Başkanlığı Yayın No: 11, Ankara.
• Yıldırım, M.A. (2014-a). “Birinci Dünya Savaşı Yıllarında Osmanlı Devleti’nin Beşinci Düşmanı: Çekirgeler”, Gaziantep University Journal of Social Sciens, Vol.13(4): 1017-1042.
• Yıldırım, M.A. (2014-b). “XIX. Yüzyıl Sonlarından İtibaren Halep Vilayeti’nde Çekirge İstilalalarına Dair Notlar”, Tarih Okulu Dergisi (TOD), Yıl 7, Sayı XIX, s. 535-560.
• DOI No: http://dx.doi.org/10.14225/Joh605