Bibliometric and Thematic Analysis of Postgraduate Studies on Disaster in the Field of Social Sciences

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 3, 961 - 976, 30.09.2023

Gülbaşak Diktaş Yerli

https://doi.org/10.35341/afet.1279328

Cited By: 1

Öz

Disasters are experienced constantly and can be caused by nature or human beings. Various natural disasters occur frequently in the world and in our country, and their results are encountered with multidimensional traumatic reflections. In this respect, Turkey is a country that has been exposed to great destruction caused by disasters in the past and is predicted to have a high risk of encountering disasters in the future. Minimizing the damage of disasters, maintaining social life in a safe way is possible with the existence of multi-faceted and qualified scientific studies on disasters. For this, the analysis of studies on disaster is important. This research aims to perform the bibliometric and thematic analysis of postgraduate studies on disasters published in the field of social sciences in the National Thesis Center of the Council of Higher Education. In this direction, first of all, disaster-related concepts and the dimensions of disasters were evaluated. In the study carried out afterwards, postgraduate theses on disaster in the field of social sciences were reached between 2002-2023, and it was seen that there were 282 postgraduate theses, 242 of which were master's and 40 were doctoral dissertations. The bibliometric analysis of the reached theses in terms of year, university, department, genre, applied method and keywords used, and thematic analyzes were carried out in terms of their names. Nvivo qualitative research analysis program was used in the thematic analysis. Looking at the results of the research, as a result of the bibliometric analysis, it is seen that the postgraduate studies are in the majority, and the studies are more intense in the emergency and disaster management departments than in the other departments. It is understood that Gümüşhane University is in the first place in the publications on disaster and the highest number of publications in 2019 and 2020. In terms of method, it is seen that quantitative research methods are mostly used. As a result of the thematic analysis, 6 themes were reached as management, law, education, health, psycho-social approach and religion.

Anahtar Kelimeler

Bibliometric Analysis, Disaster, Graduate Study, Social Science, Thematic Analysis

Sosyal Bilimler Alanında Afet Konulu Lisansüstü Çalışmaların Bibliyometrik ve Tematik Analizi

Öz

Afetler sürekli yaşanmakta, doğa veya insan kaynaklı olabilmektedir. Dünyada ve ülkemizde sıklıkla farklı doğal afetler meydana gelmekte, sonuçlarının çok boyutlu travmatik yansımalarıyla karşılaşılmaktadır. Bu doğrultuda Türkiye, geçmişinde afetler kaynaklı büyük yıkımlara maruz kalmış ve gelecekte de afetlerle karşılaşma riskinin yüksek olduğu ön görülen bir ülkedir. Afetlerin hasarlarının küçültülmesi, toplumsal yaşamın güvenli bir biçimde sürdürülmesi, afetlere yönelik çok yönlü, nitelikli bilimsel çalışmaların varlığıyla mümkündür. Bunun için afet konulu çalışmaların analizi önemlidir. Bu araştırma, Yüksek Öğretim Kurulu Başkanlığı, Ulusal Tez Merkezi’nde yer alan sosyal bilimler alanında yayınlanmış afet konulu lisansüstü çalışmaların bibliyometrik ve tematik analizini gerçekleştirmeyi amaçlamaktadır. Bu doğrultuda öncelikle afetle ilgili kavramlar ve afetlerin boyutları değerlendirilmiş ardından gerçekleştirilen taramada 2002-2023 yılları arasında sosyal bilimler alanında afet konulu lisansüstü çalışmalara ulaşılmış, bu çalışmaların 242’sinin yüksek lisans, 40’ının doktora olmak üzere toplam 282 lisansüstü çalışma olduğu görülmüştür. Ulaşılan tezlerin yıl, yayınlandığı üniversite, anabilim dalı, tür, uygulanan yöntem ve kullanılan anahtar kelimeler açısından bibliyometrik analizi yapılmış, isimleri açısından da tematik analizleri gerçekleştirilmiştir. Tematik analiz yapılırken Nvivo nitel araştırma analiz programı kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına bakıldığında, bibliyometrik analiz sonucunda, yüksek lisans çalışmalarının çoğunlukta olduğu, çalışmaların acil durum ve afet yönetimi ana bilim dallarında diğer ana bilim dallarına oranla daha yoğun olduğu, Gümüşhane Üniversitesi’nin afet konulu yayınlarda birinci sırada olduğu ve yayınların 2019 ile 2020 yıllarında en fazla sayıda olduğu, yöntem açısından ise en fazla nicel araştırma yöntemlerinin kullanıldığı verilerine ulaşılmıştır. Tematik analiz sonucundaysa yönetim, hukuk, eğitim öğretim, sağlık, psiko-sosyal yaklaşım ve din olarak 6 temaya ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Afet, Bibliyometrik Analiz, Lisansüstü Çalışma, Sosyal Bilim, Tematik Analiz

Kaynakça

• AFAD, (2014). Açıklamalı afet yönetimi terimleri sözlüğü. T.C. Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı, Ankara
• AFAD, (2018). Türkiye deprem tehlike haritası. Afet Acil Yönetim Başkanlığı, Ankara
• AFAD, (2021). 2020 yılı doğa kaynaklı olay istatikleri. AFAD yayınları, Ankara
• Akyılmaz, D., Karka, O. (2011). Afetlerde psikolojik ilkyardım. AFAD yayınları, İstanbul
• Altun, F. (2018). Afetlerin ekonomik ve sosyal etkileri: Türkiye örneği üzerinden bir değerlendirme. Sosyal Çalışma Dergisi. 2 (1): 1-15
• Atlı, A. (2006). Afet yönetimi kapsamında deprem açısından Japonya ve Türkiye örnekleri üzerinde kurumsal yapılanma. Asil Yayıncılık, Ankara
• Attride, J. (2001). Thematic networks: an analytic tool for qualitative research. Qualitative Research. 1:385-405. https://doi.org/10.1177/146879410100100307
• Bar, J. (2008). Informetrics at the beginning of the 21. century-a review. Journal of Informetrics. 2(1): 1-52. https://doi.org/10.1016/j.joi.2007.11.001 Braun, V., Clarke, V. (2019). Reflecting on reflexive thematic analysis. Qualitative Research in Sport, Exercise and Health. 11 (4): 589-597. https://doi.org/10.1080/2159676X.2019.1628806 Braun, V., Wilkinson, S. (2003). Liability or asset? Women talk about the vagina. Psychology of Women Section Review. 5: 28-42 Carrido, M. L. (2000). An international disaster recovery business alliance. Natural Hazards Rewiev. 1(1): 50-55. https://doi.org/ 10.1061/(ASCE)1527-6988(2000)1:1(50) Coşkun, İ., Dündar, Ş., Parlak, C. (2014). Türkiye‘de özel eğitim alanında yapılmış lisansüstü tezlerin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Ege Eğitim Dergisi.15(2): 375-396. https://doi.org/10.12984/eed.49993
• Çelik, M. A., Bayram, H., & Özüpekçe, S. (2018). An assessment on climatological, meteorological and hydrological disasters that occurred in Turkey in the last 30 years (1987-2017). lnternational Journal of Geography and Geography Education, (38), 295-310.
• Çelik, M. A. (2020). Kuraklık araştırmalarında yeni eğilimler, kullanılan teknikler ve kavramlar üzerine bibliyometrik ağ analizi. lnternational Journal of Geography and Geography Education, (42), 602-630.
• Celik, E., Durmus, A., Adizel, O., & Nergiz Uyar, H. (2021). A bibliometric analysis: what do we know about metals (loids) accumulation in wild birds?. Environmental Science and Pollution Research, 28, 10302-10334.
• Daim, T., Newman, R., Sughi, H., Bakhsh, E. (2013). Technology selection for solar power generation in the middle east: Case of Saudi Arabia. In S. Anwar, H. Efstathiadis, S. Qazi (Eds.), Handbook of research on solar energy systems and technologies. PA. IGI Global, Hershey 480-505. https://doi.org/10.4018/978-1-4666-1996-8.ch018
• DPT, (1999). Depremin ekonomik ve sosyal etkileri, muhtemel finansman ı̇htiyacı, kısa - orta ve uzun vadede alınabilecek tedbirler raporu. DPT Yay, Ankara
• Ekici, S., Tuncel, G. (2015). Göç ve ı̇nsan, Birey ve Toplum. 5(9): 9-22. https://doi.org/10.20493/bt.71783
• Ekşi, A. (2016). Afetlerden sonra ortaya çıkabilecek çevresel risklerin yönetimi. Hastane Öncesi Dergisi.1(2): 15- 25
• Ergünay, O. (1996). Afet yönetimi nedir? nasıl olmalıdır? TÜBITAK Deprem Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Ankara
• Ertürkmen, C. (2006). Afet Yönetimi. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara Üniversitesi
• Felix, E., Hernandez, A., Bravo, M., Ramirez, R., Cabiya, J., Canino, G. (2011). Natural disaster and risk of psychiatric disorders in puerto rican Children, Journal of Abnormal Child Psychol. 39(4): 589-600. https://doi.org/10.24289/ijsser.969775
• Gökçe, O., Tetik, Ç. (2012). Teoride ve pratikte afet sonrası ı̇yileştirme çalışmaları. AFAD Yayınları, Ankara
• Güney, İ., Öncü, M. A., & Somuncu, M. (2020). Kafkas dağları için yeni araştırma eğilimleri: bibliyometrik bir analiz. Coğrafi Bilimler Dergisi, 18(2), 161-190.
• Gürbüz, S., Şahin, F. (2018). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık, Ankara
• Güvel, A. (2008). Depremin Türkiye ekonomisine etkileri üzerine ekonometrik bir uygulama. 2. Ulusal İktisat Kongresi, İzmir
• Güzeller, O., Çeliker, N. (2017). Geçmişten günümüze gastronomi bilimi: bibliyometrik bir analiz, Journal of Tourism and Gastronomy Studies. 2 (8): 88-102. https://doi.org/10.24289/ijsser.969775 Hensley, L., Varela, R. (2008). PTSD Symptoms and somatic complaints following hurricane katrina: the roles of trai tanxiety and anxiety sensitivity. Journal of Clinical Child and Adolescent Psychology. 37(3): 542-552. https://doi.org/10.1080/15374410802148186 Hood, W., Wilson, C. (2001). The literature of bibliometrics, scientometrics and informetrics. Scientometrics. 52(2): 291-314. https://doi.org/10.1023/A:1017919924342
• Işık, Ö., Aydınlıoğlu, H. M., Koç, S., Gündoğdu, O., Korkmaz, G., Ay, A. (2012). Afet yönetimi ve afet odaklı sağlık hizmetleri, Okmeydanı Tıp Dergisi. 28(2): 82-123. https://doi.org/10.5222/otd.supp2.2012.082
• Kadıoğlu, M. (2008). Modern, bütünleşik afet yönetimi temel ı̇lkeleri. İçinde Kadıoğlu M, Özdamar E(ed) Afet Zararlarını Azaltmanın Temel İlkeleri, JICA Türkiye Ofisi Yayınları, İstanbul
• Kadıoğlu, M. (2011). Afet yönetimi beklenilmeyeni beklemek, en kötüsünü yönetmek, T.C. Marmara Belediyeler Birliği Yayını, İstanbul
• Kasemodel, M. G. C., Makishi, F., Souza, R. C., Silva, V. L. (2016). Following the trail of crumbs: A bibliometric study on consumer behavior in the Food Science and Technology field, International Journal of Food Studies. 5(1):73-83. https://doi.org/10.7455/ijfs/5.1.2016.a7
• Keçici, M. (1994). Doğal Afetlerde Bulaşıcı hastalıklar ve çevre. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı İle Belediyeler Dergisi. 24-47
• Kulak, M., Ozkan, A. & Bindak, R. (2019). A bibliometric analysis of the essential oil-bearing plants exposed to the water stress: How long way we have come and how much further? Scientia Horticulture, 246, 418-436.
• Kundak, S., Kadıoğlu, M. (2011). İlk 72 saat. AFAD Yay, Ankara
• Lopes, R. M., Santos de Faria, Fidalgo-Neto A, Mota, F. B. (2017). Facebook in educational research: a bibliometric analysis. Scientometrics. 111(3): 1591-1621. https://doi.org/10.1007/s11192-017-2294-1
• Maclean, J. C., Popovici, I., French, M. T. (2016). Are natural disasters in early childhood associated with mental health and substance use disorders as an adult?, Social Science and Medicine. 151: 78-91. https://doi.org/10.1016/j.socscimed.2016.01.006
• Memiş, L. ve Babaoğlu, C. (2020). Afet Yönetimi ve Teknoloji, s.163-178, Farklı Boyutlarıyla Afet Yönetimi (Edt. M. Yaman ve E. Çakır), Nobel, Ankara
• Merigó, J. M., Cancino, C. A., Coronado, F., Urbano, D. (2016). Academic research in innovation: a country analysis. Scientometrics. 108(2): 559-593. https://doi.org/10.1007/s11192-016-1984-4
• Özcebe, H. (2013). Afetlerde çocuk ve ergen sağlığı hizmetleri, acil ve afet durumlarında sağlık yönetimi. Hacettepe Üniversitesi Yayınları, Ankara
• Pascapurnama, D. N., Murakami, A., Chagan- Yasutan, H., Hattori, T., Sasaki, H., Egawa, S. (2018). Integrated health education in disaster risk reduction: lesson learned from disease outbreak following natural disasters in ındonesia, International Journal of Disaster Risk Reduction. 29: 94–102. https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2017.07.013
• Sawada, Y., Takasaki, Y. (2017). Natural disaster, poverty, and developmen: an ıntroduction. World Development. 94: 2-15. https://doi.org/10.1016/j.worlddev.2016.12.035
• Tural, O. (2002). 86. Dönem kaymakamlık ders notları. T.C. İçişleri Bakanlığı Eğitim Dairesi Başkanlığı Yayınları, Ankara
• Yavaş, H. (2005). Doğal afetler yönüyle Türkiye’de belediyelerde kriz yönetimi. Orion Yayınevi, Ankara
• Yavuz, A., Dikmen, S. (2015). Doğal afetlerin zararlarının finansmanında kullanılan afet öncesi finansal araçlar. Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi. 3(2): 303-322. https://doi.org/10.14782/sbd.2015216101
• Yeşildal, A. (2020). Doğal afetlerle mücadelede yerel yönetimlerin rolü ve kapasite sorunları: esnek şehir uygulaması. Fırat Üniversitesi İİBF Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 4 (1): 87-116
• Yıldırım, A. (2004). 55. Dönem mülki ı̇dare amirleri semineri ders notu. İçişleri Bakanlığı Eğitim Dairesi Başkanlığı Yayınları, Ankara
• Yılmaz, A. (2003). Türk kamu yönetiminin sorun alanlarından biri olarak afet yönetimi. Pegem Yayıncılık, Ankara
• Wang, B., Pan, S. Y., Ke, R. Y., Wang, K., Wei, Y. M. (2014). An overview of climate change vulnerability: a bibliometric analysis based on web of science database. Natural Hazards. 74(3): 1649-1666. https://doi.org/10.1007/s11069-014-1260-y
• Watson J T, Gayer M, Connolly M A (2007). Epidemics after natural disasters. Emerging Infectious Diseases. 13(1): 1-5. https://doi.org/10.3201/eid1301.060779