MÜLK SÛRESİ’NDEKİ KIRÂAT İHTİLAFLARI

Year 2021, Issue: 8, 132 - 153, 30.06.2021

Mehmet Salih

Abstract

Kur’ân-ı Kerim, Arapçanın en fasih lehçesi olan Kureyş lehçesiyle inmiştir. Sahabeden bazıları Hz. Peygamberden kırâat alırken yedi harf ruhsatına dayanarak tek bir kırâati öğrenmenin yanı sıra iki veya daha fazlasını öğrenmek isteyenler de bulunmaktaydı. Bu bakımdan sahabeden ders alan tabiîn ve onları izleyen etbâu’t-tâbiîn âlimlerinin de kıraatinde ihtilaflar bulunmaktaydı. Söz konusu ihtilaflar işmâm, imale, teshîl, taklîl, kalb gibi fonetik ihtilafları kapsayan usûlî ihtilaflardır. Bunun yanı sıra Kur’ân’ın çeşitli yerlerinde serpiştirilmiş halde bulunan ve manaya etki etmeyen veya çok az eden ferşî ihtilaflardır. Daha sonraki dönemlerde ise bahsedilen ihtilaflar kırâat-ı seb‘a veya aşere olarak sistemleştirilip günümüze kadar ulaştırılmıştır. Yapılacak olan bu çalışmada ise Mülk sûresi özelinde, on kırâat bağlamında usûlî ve ferşî kırâat ihtilafları incelenecektir. Çalışmanın sonunda birçok usûlî ve ferşî farklılık tespit edilerek aslında Kur’ân’ın yedi harf ilişkisi bağlamında farklı dillere ve lehçelere de ruhsat tanıdığı gözlemlenmiştir.

Keywords

Kur'an, Kırâat, Kırâat İhtilafları, Kırâat-ı Aşere, Mülk Sûresi

References

• Cezerî, Ebü’l-Hayr Şemsüddin Muhammed Yusuf. en-Neşr fi’l-Kırâati’l-Aşr. Mısır: el-Matbaatu’l-Ticaretu’l-Kübra, ts.
• Çetin, Abdurrahman. Kur’an Okuma Esasları. Bursa: Emin Yayınları, 2014.
• Çetin, Abdurrahman. “Tilâvet”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 41/155-157. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2012.
• Çollak, Fatih. “Revm”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. C 35/31-32. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2008.
• Dabba‘, Muhammed Ali. el-İdâe fî Beyâni Usûli’l-Kırâe. Kâhire: el-Mektebetu’l-Ezher, 1999.
• Dânî, Ebû Amr Osman b. Said. Kitabu’t-Teysir fi’l-Kırâati’s Seb’a. thk. Otto Pertzl. Beyrut: Daru’l Kutubi’l İlmiyye, 2. Basım, 1984.
• Mâlekî, Abdulvahid b. Muhammed b. Ali b Ebi’s-Sedâd. ed-Durru’n-Nesir ve’l-Azbu’n-Nemir. thk. Âdil Ahmet Abdulmevcud, Ali Muhammed Mu‘avvid. Beyrut: Daru’l Kutubi’l İlmiyye, 2003.
• Mâverdî, Ebü’l-Hasen Ali b. Muhammed b. Habîb el-Basrî. Tefsîru’l-Mâverdi. thk. Seyid İbn Abdu’lmaksûd b. Abdurrahim. Beyrut: Daru’l Kutubi’l İlmiyye, ts.
• Efendi, Molla Emin. Umdetu’l-Hallan. İstanbul: El Mektebetu’l Hanifiyye, ts.
• Kazvini, Ahmed b. Fâris b. Zekeriyya. Mu‘cemu Mekayîsu’l-Luğa. thk. Abdusselam Muhammed Harun. Daru’l-Fikr, 1979.
• Zebîdî, Ebü’l-Feyz Muhammed b. Muhammed. Tâcu’l-Arûs min Cêvâhiri’l-Kâmûs. Mısır: Daru’l-Hidaye, ts.
• Farisî, Ebu Ali Hasan b. Abdulğaffar. İlelu’l-Kırâati’s Seb’a. thk. Âdil Ahmet Abdulmevcud, Ali Muhammed Mu‘avvid. Beyrut: Daru’l Kutubi’l İlmiyye, 1971.
• Feyizli, Hasan Tahsin. Kırâat-ı Aşere. thk. H. Duran Namlı. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2. Basım, ts.
• Fırat, Yavuz. Tecvîd ve Kırâat İlimleri Sözlüğü. Konya: Hacıveysizade İlim ve Kültür Vakfı Yayınları, 2018.
• Kur’ân-ı Kerîm Meâli. çev. Halil Altuntaş-Muzaffer Şahin. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 17. Basım, 2014.
• İbn Manzûr, Muhammed b. Mükerrem. Manzûr, Lisânü’l-Arab. Beyrut: Dâru Sâdır, 1990.
• İbn Zencele, Abdurrahman b. Muhammed. Hüccetu’l-Kırâat. thk. Sâid El Afgani. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 5. Basım, 1997.
• İsfehânî, Râgıp. Müfredatu Elfazu’l Kur’ân. Şam: Daru’l-Kalem, 2. Basım, 2009.
• Karaçam, İsmail. Kurʾân-ı Kerîmʾin nüzûlu ve kırâati. İstanbul: M. Ü. İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 6. baskı., 2018.
• Karaman, Hayreddin vd. Kur-an Yolu Türkçe Meal ve Tefsir. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2007.
• Kastallani, Ebû Abbas Ahmet b. Muhammed. Letaifu’l-İşârât lifununi’l-Kırâat. thk. Merkezu’t Dirasetu’l el-Kurâniyyetu. Merkezu’t Dirasetu’l-Kurâniyyetu, ts.
• Mahalli, Celalu’d-Din Muhammed b. Ahmed b. Muhammed Suyuti, Celalu’d-Din Abdurrahman İbn Ebû Bekr. Tefsiru’l-Celaleyn. Mardin: Nursabah Yayıncılık, ts.
• Maşalı, Mehmet Emin. “Mushaf”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 31/248-254. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2006.
• Müslim, Mustafa. Tefsîru’l-Mevdû-i li Suveri’l-Kur’an’i’l-Kerim. Birleşik Arap Emirlikleri: Külliyetu’l-Dirasetu’l-Ulya ve’l-Bahsu’l-İlmî, 1. Basım, 2010.
• Öztoprak, M. Siraceddin. Kur’an Kırâatı. İstanbul: Beyan Yayınları, 2. Basım, 2012.
• Pakdil, Ramazan. Ta’lim, Tecvid ve Kırâat. İstanbul: M. Ü. İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2. Basım, 2018.
• Palûvî, Abdülfettah. Zübdetü’l İrfan,. İstanbul: Hanifiyye Kitabevi, ts.
• Racih, Muhammed Kerim. el-Kırâatu’l-Aşru’l-Mütevatiratu. Medine: Dâru’l-Muhacir li’n-Neşr ve’t-Tevzi’, 3. Basım, 1993.
• Râzî, Fahreddin. Mefatihul-Gayb. çev, Suat Yıldırım-Lütfullah Cebeci. İstanbul: Huzur Yayınevi, 2013.
• Sâbûnî, Muhammed Ali. Safvetu’t-Tefâsir. İstanbul: Ensar Neşriyat, 6. Basım, 2016.
• Sarı, Mehmet Ali. “Harf”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 16/163-165. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1997.
• Sarı, Mehmet Ali. “İdğam”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 21/471-472. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2000.
• Sarı, Mehmet Ali. “İmâle”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 22/177. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2000.
• Sarı, Mehmet Ali. “Med”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 28/288-289. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2003.
• Suyutî, Abdurrahman b. Ebu Bekir Celaleddin. el-İtkân fi Ulûmil-Kur’ân. thk. Muhammed Ebu’l-Fazl İbrahim. Mısır: el-Heyetu’l-Mısriyyetu’l-Âmmetu li’l-Kitab, 1974.
• Süleymân, Ebü’l-Hasen Mukātil b. Tefsîru’l-Mukatil b. Süleyman. thk. Abdullah Muhammed Şehatih. Beyrut: Daru’l-İhya et-Turas, 1. Basım, 2002.
• Temel, Nihat. Kırâat ve Tecvîd Istılahları. İstanbul: M. Ü. İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 4. Basım, 2018.
• Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre (Yezîd). “Fedailu’l Kur’an”. Sünenü’t-Tirmizî. 5/Bab 9. thk. İbrâhim Utve. Mısır: Şeriketu Mektebetu ve Matbaatu Mustafa el-Babi’l Halebi, 2, 1975.
• Yasdıman, Necla. Kur’an Sözlüğü. 2 Cilt. İzmir: Cemre Yayıncılık, 2013.
• Yazır, Elmalılı Hamdi. Hak Dini Kur’an Dili. İstanbul: Hikmet Neşriyat, ts.
• Zemahşerî, Ebü’l-Kāsım Mahmûd b. Ömer b. Muhammed. el-Keşşâf ‘an Hakā’iki Ğavâmidı’t-Tenzîl. Beyrut: Daru’l Kutubi’l İlmiyye, 3. Basım, ts.
• Zerkani, Muhammed Abdulazim. Menâhilu’l İrfan fi Ulûmi’l Kur’ân. thk. Ahmet Şemseddin. Lübnan: Daru’l Kutubi’l İlmiyye, 5. Basım, 2019.