İdari Yaptırımlara Karşı Güvenceler

Year 2014, Volume: 18 Issue: 1, 131 - 178, 01.01.2014

Hayrettin Kurt

Abstract

İdari yaptırım, kamu gücü kullanılarak gerçek ve tüzel kişilere uygulanan zor kullanma yetkisidir. Bu yetkinin kullanılması, kolluk makamlarının, dirlik, esenlik ve sağlık gibi kamu düzenini koruma saiki ile ve regülasyon kurumlarının düzenleme ve kontrol yetkileri çerçevesinde kullanılmaktadır. Ceza yaptırımları ile idarî yaptırımların, haksızlık içerikleri farklılık göstermekle birlikte, her iki yaptırımda kamu gücünün hukuksal etki ve sonuçları benzerlik taşımaktadır. Zira bu etki ve sonuçlar, üçüncü kişiler üzerinde malî ya da idarî değişikliklere neden olmaktadır. Öte yandan, idarî yaptırımların, idarî makamlar tarafından kullanılması, keyfî ve maksadını aşan uygulamaları da gündeme getirebilmektedir. Türk Hukukunda idari yaptırımlara karşı tam anlamıyla güvence sağlayan bir yasal düzenleme bulunmamaktadır. İlgili mevzuatlarda ise bir dağınıklık mevcuttur. Çalışmamızda bu dağınıklık göz önüne alınarak idarî yaptırımlara güvence sağlayan yasal düzenlemeler, yargı ve akademik çalışmalar değerlendirilerek çözüm ve önerilere yer verilmektedir

Keywords

İdari Yaptırımlar, Kamu Gücü, Yasallık İlkesi, Müstekâr İçtihatlar, Güvenceler

ASSURANCES AGAINST ADMINISTRATIVE SANCTIONS

Abstract

Administrative sanction is the authority to use force against real and legal persons by the help of public force. This authority is exercised in the framework of the law enforcers’ motive to protect peace, welfare, health and the regulation and control authorization of the regulatory bodies. Whilst the concept of legal injury in criminal sanctions and administrative sanctions differ from each other, the legal effects and outcomes of public force bear a resemblance in both sanctions, inasmuch as these effects and outcomes induce economic or administrative changes on third persons. On the other hand, the exercise of administrative sanctions by administrative authorities may bring arbitrary and excessive implementations to the agenda. In Turkish Law, no legislative regulations that provide a complete assurance against administrative sanctions exist. As for the existent legislations, a disorganized structure is a matter of fact. In this study, considering this disorganized structure, some solutions and proposals were given place by a thorough assessment of the legal legislations providing assurance against administrative sanctions, jurisdiction and academic researches

Keywords

Administrative Sanctions, Public Force, Principle of Legality, Consistent Jurisprudences, Assurences

References

• AKILLIOĞLU Tekin, Yönetsel İşlemlerde Gerekçe İlkesi, AİD., Haziran 1982, C. 15, S. 3, 1981; Yönetim Önünde Savunma Hakkı, TODAİE, Ankara 1983.
• ALDEMİR Hüsnü, Türk Ceza Kanunu ve Kabahatler Kanunu Yorumu, Kartal Yayınevi, Ekim 2005.
• ARIK Sakine, İdari Yaptırımlarda Ölçülülük İlkesi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim Dalı İdare Hukuku Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2010.
• ASLAN M. Yasin, “İdari Yaptırımlar”, TBB Dergisi, S. 85, 2009
• BARDAKÇI Mehmet Akif, Kabahatler Kanununa Göre İdari Para Cezaları ve İdari Para Cezalarının Yargısal Denetimi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim Dalı, İstanbul 2006.
• BENLİ Salih, “Kabahatler Kanununda Düzenlenen İdari Yaptırımlara İlişkin Kanun Yolları”, www. yayin.adalet.gov.tr/adalet_dergisi/sayi38, Erişim Tarihi: 23.10.2013, saat: 11:38, dipnot. 14, Ramazan Çağlayan, 2006, İdari Yaptırımlar Hukuku.
• BEREKET Zuhal, Hukukun Genel İlkeleri ve Danıştay, Ankara, Yetkin yayınları, 1996.
• CANDAN Turgut, “Kabahatler Kanunu Hakkında”, Mali Pusula, Y. 1, S. 10, Ekim 2005.
• ÇAĞLAYAN Ramazan, İdari Yaptırımlar Hukuku, Ankara 2006.
• ÇELİKBİLEK Mahmut Fatih, Kabahatler Kanunu Çerçevesinde İdari Para Cezaları, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim Dalı İdare Hukuku Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2010.
• ÇINAR Hacı Yusuf, Doğalgaz Piyasası Kanunu Çerçevesinde İdari Yaptırımlar, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim Dalı İdare Hukuku Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi Ankara 2010.
• DOĞRU Osman, İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi İçtihatları, Beta Yayınları, İstanbul 2002.
• DURAN Lütfü, İdare Hukuku Meseleleri, Ankara 1969.
• ERKUT Celal, İptal Davasının Konusunu Oluşturma Bakımından İdari İşlemin Kimliği, Danıştay Yayınları, Ankara 1990; Kamu Kudreti Ayrıcalıkları ve Tutuk Adalet Anlayışı, Yenilik Basımevi, İstanbul 2004.
• EROL Atanur, İdari Yaptırımların Hukuki Nitelikleri ve İdari Yaptırım Kararlarına Karşı Yargısal Başvuru Yolları, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Edirne 2009.
• FEYZİOĞLU Metin, “İşyeri Kapatma Cezası ve Anayasa Karşısındaki Konumu”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 1993/1.
• GÖLCÜKLÜ Feyyaz, “İdari Ceza Hukuku ve Anlamı”, SBFD, C. 18, Haziran 1963, s. 116; İl Han ÖZAY, İdari Yaptırımlar, İÜ Yayın No: 3326, İstanbul 1985.
• GÖZÜBÜYÜK Şeref, Yönetim Hukuku, 9. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara 1998.
• GÜNDAY Metin, İdare Hukuku, İmaj Yayınevi, 10.Baskı, Ankara, 2003.
• GÜNDÜZ Fatma Ebru, İdari Yaptırımlar, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim Dalı İdare Hukuku Bilim Dalı, Ankara, 2004.
• GÜÇLÜ Yaşar, İdari Para Cezaları ve Diğer İdari Yaptırımlar, Seçkin Yayınevi, Ankara 2008.
• İÇEL Kayıhan, “Suç Politikasının Ana İlkeleri Bağlamında Hukuka Bağlı Devlet İlkesi”, Hukuk Kurultayı, 2004, Hukuk Devleti 1.
• İNCEOĞLU Sibel, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarında Adil Yargılanma Hakkı, Beta Yayınları, Mayıs 2002.
• KABOĞLU İbrahim, Avrupa Topluluğu ve İdari Yargı, Avrupa Topluluğu Adalet Divanı Jurisprudansı ve İdari Kararların Gerekçeli Olma Zorunluluğu, I. İdare Hukuku Kongresi, Birinci Kitap, Danıştay Yayınları, Mayıs 1990.
• KARABULUT Mustafa, İdari Yaptırımların Hukuki Rejimi, Ankara, 2008, 183, Turhan Kitabevi
• TANÖR Bülent / YÜZBAŞIOĞLU Necmi, Türk Anayasa Hukuku, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2002.
• ÖZENSOY Talat Rasim, Ülkemizde Kabahatler Hukuku ve Uygulaması, Ekin Yayın Pazarlama.
• OĞURLU Yücel, Ölçülülük İlkesi: Karşılaştırmalı bir Anayasa Hukuku İncelemesi, Ankara, Seçkin Yayınları, 2002; “AİHM Kararları ve Türk İdare Hukukunda Temel Hak ve Özgürlüklerin Sınırlandırılmasında Bir Yargısal Denetim Ölçütü Olarak ‘Ölçülülük İlkesi” Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Turhan Tufan Yüce Armağanı, 2001; İdari Yaptırımlar Karşısında Yargısal Korunma, (İdari Ceza Hukuku ve İdari Cezalara Karşı Başvuru Yolları), Seçkin Yayınevi, Ankara, 2000; “İdari Yaptırımlara Genel Bir Bakış ve İdari Yaptırım-Ceza Yaptırımı Ayrımı”, A.Ü. Erzincan Huk. Fak. Dergisi, C. III, S. 1; OĞURLU, “İdarî Usul Kanunu Neden Acil ve Zorunludur?”, AÜEHFD, C. IX, S. 1-2, 2005.
• OTACI Cengiz, Türk Kabahatler Hukuku, Turhan Kitabevi, Ocak 2006.
• ÖNCEL Mualla / KUMRULU Ahmet / ÇAĞAN Nami, Vergi Hukuku, Turhan Kitabevi, 11. Baskı, Ankara 2003.
• ÖZKAN Faruk, Kabahatler Hukuku’nun Rekabet Hukuku Açısından Uygulanması, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim Dalı, İstanbul 2011.
• SÖYLER Yasin, “Kabahatler Kanununa İlişkin Anayasa Mahkemesi Kararı Üzerine Bir Değerlendirme”, Yasama Dergisi, Sayı:12, Mayıs-Haziran- Temmuz-Ağustos 2009
• SÜRBEHAN Sadrettin, “İdari Müeyyide ve İdari Ceza Hukuku” Türk İdare Dergisi, Ocak-Şubat 1971.
• ÜNLÜÇAY Mehmet, “İdari Yargının İşlevi ve Görev Alanı, İdari Yargı, Panel, Türkiye Barolar Birliği ve Mersin Barosu Yayını, Mersin, 11-12 Nisan 2003.
• TAN Turgut, “İdari Yaptırımlar ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ndeki Güvenceler”, Prof. Dr. A. Şeref GÖZÜBÜYÜK’e ARMAĞAN, Ankara, 2005, Turhan Kitabevi.
• YURTCAN Erdener, Kabahatler Kanunu ve Yorumu, Beta Yayınları, İstanbul 2005.
• ZABUNOĞLU Yahya Kazım, İdare Hukuku, (Cilt I), Ankara 2012
• Bendenoun v. France, Applicatin no: 12547/86, 24 Şubat 1994, http://hudoc.echr.coe.int/sites/eng/pages/search.aspx?i=001- 57863#{“itemid”:[“001-57863”]}, E.T. 25.11.2013, saat: 14:49
• http://www.idarehukuku.net/mevzuat/Genel-Idar-Usul-Kanunu-Tasarisi.html (Erişim Tarihi:25.02.2014)
• Anayasa Mahkemesi, 23.10.1996 tarihli, E.1996/48-K.1996/41. Kazancı Pro. (E.T: 12.12.2013)
• Anayasa Mahkemesi, 13.05.2004 tarihli, E. 2000/43, K. 2004/60. Kazancı Pro. (E.T: 12.12.2013)
• Anayasa Mahkemesi, 23.10.1997 tarihli, E. 1997/19, K. 1997/66. Kazancı Pro. (E.T: 12.12.2013)
• Anayasa Mahkemesi, 21.9.2004 tarihli, E. 2000/100, K. 2000/109. Kazancı Pro. (E.T: 12.12.2013)
• Anayasa Mahkemesi, 10.7.1990 tarihli, E. 1989/28-K. 1990/18. Kazancı Pro. (E.T: 12.12.2013)
• Anayasa Mahkemesi, 19.4.1988 tarihli, E. 1987/16, K. 1988/8. Kazancı Pro. (E.T: 12.12.2013)
• Anayasa Mahkemesi, 19.04.1988 tarihli, E.1987/16, K.1988/8, Kazancı Pro. (E.T: 13.12.2013)
• Anayasa Mahkemesi 29.12.1999 tarihli, E. 1999/33, K. 1999/51. Kazancı Pro. (E.T: 13.12.2013)
• Anayasa Mahkemesi, 14.7.1998 tarihli ve E. 1997/41, K. 1998/47. Kazancı Pro. (E.T: 13.12.2013)
• Anayasa Mahkemesi, 29.01.1980 tarihli ve E. 1979/38, K. 1980/1, Kazancı Pro. (E.T: 13.12.2013)
• Anayasa Mahkemesi 12.06.1969 tarihli, E. 1968/52, K. 1969/35, Kazancı Pro. (E.T: 14.12.2013)
• Anayasa Mahkemesi 19.09.1991 tarihli, E. 199112, K. 1991/30, Kazancı Pro. (E.T: 14.12.2013)
• Anayasa Mahkemesi, 19.4.1988 tarihli, E. 1987/16, K. 1988/8, Kazancı Pro. (E.T: 14.12.2013)
• Anayasa Mahkemesi, 8.10.1998 tarihli, E. 1997/53, K. 1998/62, Kazancı Pro. (E.T: 17.12.2013)
• Anayasa Mahkemesi, 6.1.2005 tarihli, E. 2001/487, K. 2005/2, Kazancı Pro. (E.T: 17.12.2013)
• Anayasa Mahkemesi, 3.12.1992 tarihli, E. 1992/45, K. 1992/51, Kazancı Pro. (E.T: 17.12.2013)
• Anayasa Mahkemesi, 6.6.1991 tarihli, E. 1990/35, K. 1991/13, Kazancı Pro. (E.T: 17.12.2013)
• Anayasa Mahkemesi, 30.9.2005 tarihli E. 2005/78, K. 2005/59, Kazancı Pro. (E.T: 17.12.2013)
• Anayasa Mahkemesi, 30.5.2006 tarihli, E. 2003/82, K. 2006/66. Kazancı Pro. (E.T: 17.12.2013)
• Anayasa Mahkemesi 27.03.2002 tarihli, E. 2001/343, K. 2002/41, Kazancı Pro. (E.T: 17.12.2013)
• Anayasa Mahkemesi 17.02.2004 tarihli, E. 2001/237, K..2004116, Kazancı Pro. (E.T: 18.12.2013)
• Anayasa Mahkemesi, 4.6.2003 tarihli, E. 2001/392, K. 2003/60, Kazancı Pro. (E.T: 18.12.2013)
• Uyuşmazlık Mahkemesi, 11.7.1988 tarihli, E. 1988/1, K. 1988/1, Kazancı Pro. (E.T: 18.12.2013)
• Uyuşmazlık Mahkemesi, 09.07.2001 tarihli, E. 2001/49- K. 2001/61. Kazancı Pro. (E.T: 18.12.2013)
• Danıştay 5. Dairesi, 06.06.1991 tarihli, E: 1990 / 4297, K. 1991/1099. Kazancı Pro. (E.T: 18.12.2013)
• DİDDK, 20.10.2005 tarihli, E. 2003/883, K. 2005/2501. Kazancı Pro. (E.T: 18.12.2013)
• Danıştay 13. Dairesi, 07.05.2007 tarihli, E. 2006/891, K. 2007/2812. Kazancı Pro. (E.T: 18.12.2013)
• Danıştay 10. Dairesi, 23.10.1990 tarihli, E. 89/2100, K. 90/2297. Kazancı Pro. (E.T: 18.12.2013)
• DİDDGK, 17.10.1997 tarihli, E. 1995/769, K. 1997/525. Kazancı Pro. (E.T: 18.12.2013)
• DİDDGK, 23.10.1992, E.1992/316, K.1992/164. Kazancı Pro. (E.T: 18.12.2013)
• Danıştay 10. Dairesi, 14.11.2002 tarihli, E. 2000/1111, K. 2002/4362. Kazancı Pro. (E.T: 19.12.2013)
• DİDDGK, 03.03.2000 tarihli, E. 1999/1126, K. 2000/394. Kazancı Pro. (E.T: 19.12.2013)
• Danıştay 8.Dairesi, 11.12.1989 tarihli, E.1989/1011, K.1988/460. Kazancı Pro. (E.T: 19.12.2013)
• Danıştay 12. Dairesi, 11.02.1971 tarihli, E. 1970/1630, K. 1971/328. Kazancı Pro. (E.T: 19.12.2013)
• Danıştay 12. Dairesi, 13.03.1973 tarihli, E. 1970/3439, K. 1973/768. Kazancı Pro. (E.T: 12.12.2013)
• DİDDGK, 09.12.2004 tarihli, E. 2002/784, K. 2004/1958. Kazancı Pro. (E.T: 19.12.2013)
• DİDDGK, 30.12.2004 tarihli, E. 2004/214, K. 2004/2114. Kazancı Pro. (E.T: 19.12.2013)
• DİDDGK, 2.12.2004 tarihli, E. 2002/1264, K. 2004/1941. Kazancı Pro. (E.T: 19.12.2013)
• DİDDGK, 17.10.1997 tarihli, E.1995/769, K.1997/525. Kazancı Pro. (E.T: 19.12.2013)
• D.8.D., 19.10.2004 tarihli, E. 2004/1367, K. 2004/3878. Kazancı Pro. (E.T: 19.12.2013)
• D.8.D., 1.10.1998, E.1996/662, K.1998/2876. Kazancı Pro. (E.T: 19.12.2013)
• DİDDGK., 22.10.2009 tarih, E.2007/2040, K.2009/1868. Kazancı Pro. (E.T: 19.12.2013)
• DİBK, E. 1988/1, K. 1989/1, Kazancı Pro. (E.T: 19.12.2013)
• DİDDK, 25.1.2007, YD İtiraz No: 2006/1460. Kazancı Pro. (E.T: 19.12.2013)
• Danıştay 1. Dairesi, 25.11.2008 tarihli, E. 1998/335, K. 1998/357. Kazancı Pro. (E.T: 19.12.2013)
• Danıştay 10. Dairesi, 12.6.1984 tarihli, E. 1984/958, K. 1984/1262. Kazancı Pro. (E.T: 19.12.2013)
• Danıştay 12. Dairesi, E. 1975/1111, K. 1975/1401. Kazancı Pro. (E.T: 19.12.2013)
• DİDDGK, 18.2.2000, E. 1999/1000, K. 2000/251. Kazancı Pro. (E.T: 19.12.2013)
• Danıştay 10. Dairesi, 5.5.2004 tarihli, E. 2002/1515, K. 2004/4414. Kazancı Pro. (E.T: 20.12.2013)
• DİDDK, 23.2.2006 tarihli, E. 2004/2733, K. 2006/54. Kazancı Pro. (E.T: 20.12.2013)
• Danıştay 6. Dairesi, 30.6.1973 tarihli, E.1973/149, K.1973/2814. Kazancı Pro. (E.T: 20.12.2013)
• Danıştay 6. Dairesi, 14.3.1979 tarihli, E.1978/1030, K.1979/592. Kazancı Pro. (E.T: 20.12.2013)
• Danıştay 8. Dairesi, 13.12.2000 tarihli, E. 1999/852, K. 2000/8173. Kazancı Pro. (E.T: 20.12.2013)
• Danıştay 6. Dairesi, 22.12.2003 tarihli, E. 2002/3435, K. 2003/7049. Kazancı Pro. (E.T: 20.12.2013)
• DİDDK, 8.12.2005 tarihli, YD. İtiraz No. 2005/778
• Danıştay 10. Dairesi, 16.5.2002 tarihli, E. 2001/1495, K. 2002/1616. Kazancı Pro. (E.T: 20.12.2013)
• Danıştay 10. Dairesi, 6.5.2002 tarihli, E. 2001/4603, K. 2002/1358. Kazancı Pro. (E.T: 20.12.2013)
• Danıştay 10.Dairesi, 05.12.2003 tarih, E.2002/521, K.2003/4772. Kazancı Pro. (E.T: 20.12.2013)
• Danıştay 8. Dairesi, 26.1.2005 tarihli, E. 2004/3157, K. 2005/238. Kazancı Pro. (E.T: 20.12.2013)
• Danıştay Mürettep Dairesi, 23.5.1979 tarihli ve E. 1978/5680, K. 1979/1379, İdari Yargı, S. 9, Ağustos-Eylül 1979.
• DİBK, 7.12.1989 tarihli, E. 1986/6, K. 1989/4. Kazancı Pro. (E.T: 20.12.2013)
• Y.2.CD., 3.12.1992 tarihli, E. 1992/7632, K.1992/48. Kazancı Pro. (E.T: 21.12.2013)
• Y.7.CD., 19.4.1993 tarihli, E.1993/12, K.1993/4836. Kazancı Pro. (E.T: 21.12.2013)
• Y.7.CD, 27.12.1979 tarihli, E. 1979/750, K. 1979/7920. Kazancı Pro. (E.T: 21.12.2013)