Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi İçtihatlarında İşkence Kavramı

Year 2008, Volume: 12 Issue: 1, 421 - 460, 01.06.2008

Ömer Anayurt

Abstract

Bütün uluslararası bildiri ve sözleşmeler işkence ve ona eş değer düzeyde görülen bir takım muameleleri ve cezaları yasaklamıştır. İşkence yasağı bugün uluslararası hukukun jus cogens nitelikli bir kuralı halini almıştır. Sözleşmelerde, işkence ve hemen ardından da zalimane davranış, insanlık dışı muamele ve ceza, onur kırıcı muamele ve ceza yasağına yer verilmektedir. İşkence dışında kalan bu muameleleri karşılamak üzere yaygın olarak “kötü muamele” deyimi kullanılmaktadır. Hiç şüphesiz işkence, uluslararası sözleşmelerde kötü muamelelerle aynı statüde düzenlenmişse de kötü muamele biçimlerinden pek çok açıdan ayrılmaktadır. Birleşmiş Milletler İşkencenin Önlenmesi Sözleşmesi 1’nci maddesinde işkenceyi tanımlamış ve diğerlerinden ayırt edici unsurlara yer vermiştir. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi 3’ncü maddesinde işkence ve diğer kötü muamele yasaklarını aynı maddede düzenlemiş ve aynı sonuca tabi kılmıştır. Avrupa İnsan Hakları mahkemesi, işkence ile diğer muameleler arasındaki ayrıma mutlaka yer vermektedir. Bununla birlikte Sözleşme de ne işkencenin tanımı yapılmış ne de diğer muamelelerden ayırt edici ölçütler belirtilmiştir. Mahkeme, Birleşmiş Milletler Sözleşmesinin tanımından da yararlanarak işkenceyi tanımlama ve unsurlarını belirleme yoluna gitmektedir. Bu çalışmada Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi içtihatları çerçevesinde işkence kavramı ve unsurları üzerinde durulacak ve Mahkemece işkence olarak nitelendirilmiş muameleler hakkında açıklamalarda bulunulacaktır. Türk Ceza Hukuku yönünden işkence kavramı konumuz dışında kaldığından gerekmediği müddetçe bu hususta açıklamalara yer verilmeyecektir

Keywords

İşkence, kötü muamele, işkence yasağı, insanlık dışı muamele, küçültücü muamele, zalimane muamele, insanlık dışı ceza, onur kırıcı ceza, işkenceye karşı sözleşme.

LA NOTİON DE TORTURE DANS LA JURİSPRUDANCE DE LA COUR EUROPÉENNE DES DROİTS DE L’HOMME NOTİON OF TORTURE İN THE JURİSPRUDENCE OF THE EUROPEAN COURT OF HUMAN RİGHTS

Abstract

The right to freedom from torture recognised in international human rights treaties. The prohibition of torture has today become a jus cogens qualiŞ ed norm of international law. The conventions include the prohibition of torture and other ill treatments just after it and of inhuman and degrading treatment and punishment. The expression of “ill treatment” is often used to deŞ ne inhuman treatments out of torture. Even though torture has been considered to be at the same statue with ill treatments in international laws, it certainly is separated from ill treatment methods in many aspects. In the Ş rst article of United Nations Convention Against Torture and Other Cruel, Inhuman or Degrading Treatment or Punishment 1984 deŞ ned torture and included the elements distinguishing the other forms of ill treatment. The European Convention of Human Rights, in the third article, regulated the prohibition of torture and other ill treatments under the same article and subordinated it to the same conclusion. The European Court of Human Rights deŞ nitely mentions the separation between torture and other treatments. However, in the convention, neither torture was deŞ ned nor distinguishing standards from other treatments were stated. Using also the deŞ nition of the United Nations Convention, the Court resorts to deŞ ne torture and identify its elements. This article aims to focus on the concept of torture and its elements in the case-law of the European Court and then decicions which have been described as torture by the Court will be evaluated. As the concept of torture is not inclued in Turkish Criminal Law, explanation regarding this issue will not be taken into consideration

Keywords

Torture, ill-treatment, prohobition of torture, inhuman treatment, degrading treatment, cruel treatment, inhuman punishment, degrading punishment. Convention Against Torture

References

• Anayurt, Ömer, Avrupa İnsan Hakları Hukukunda Kişisel Başvuru Yolu, Seçkin Yay., Ankara 2004.
• Bakı, Sevim, 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu’nda İşkence Suçu, Beta Yay., İstanbul 2008.
• Callewaert, Johan, “L’article 3 de la convention européenne: une norme relati- vement absolue ou absolument relative? Liber Amicorum Marc-André Eissen, Bruylant LGDJ, Bruxelles-Paris. 9-37.
• Chauvin, N., “L’interprétation de l’article 3 de la Convention européenne des droits de l’homme: réelle avancée ou restriction déguisée?, Revue Universelle des Droits de l’Homme, 1997.
• Charrier, Jean Loup, Code de la Convention Européenne des Droits de l’Homme, Litec, Paris 2000.
• Clayton, R- H. Tomlinson, The law of Human Rights, V.I, Oxford University Press, 2000.
• Doğru, Osman, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi Hukukunda İşkence ve Kötü Muamele Yasağı, Legal Yay., İstanbul 2006.
• Ergec, Rusen, Protection Européenne et Internationale des Droits de l’Homme, Bruylant 2004.
• Jonathan-Cohen, Gérard, La Convention Européenne des Droits de l’Homme, Economica, Paris. 1989.
• Önok Murat, Uluslararası Boyutuyla İşkence Suçu, Seçkin Yay., Ankara 2006.
• Reidy, Aisling, İşkencenin Yasaklanması, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 3. Maddesinin Uygulanmasına İlişkin Klavuz, Şen Matbaası, Ankara 2007.
• Renucci, Jean-François, Droit Européenne des Droits de l’Homme, 2. éd., LGDJ, Paris 2001.
• Sudre, Frédéric, La Convention Européenne des Droits de l’Homme, 19. éd., PUF, Que Sais Je? Paris 1997.
• Sudre, Frédéric, “l’article 3”, La Convention Européenne des Droits de l’Homme”, (Sous la diréction de: L. E. Pettiti- E. Decaux- P-H. Imbert), 2. éd., Economica, Paris 1999.
• Üzülmez, İlhan, “Yeni Türk Ceza Kanununda İşkence ve Eziyet Suçu”, Hu- kuk ve Adalet Eleştirel Hukuk Dergisi, Yıl 2, S. 5, 2005.
• Vélu, Jacques-Ergec, Rusen, La Convention Européenne des Droits de l’Homme, Bruylant Bruxelles, 1990.