Karşılaştırmalı Hukukta Sıçramalı (Atlamalı) Temyiz: Türk Hukukunda Uygulanabilirliği

Year 2025, Volume: 29 Issue: 4, 1585 - 1635, 14.10.2025

Nesibe Kurt Konca , Serkan Kaya

https://doi.org/10.34246/ahbvuhfd.1706255

Abstract

Hukukun üstünlüğü, modern hukuk sistemlerinde yargı kararlarının denetlenmesini ve düzeltilmesini gerektirir. Bu kapsamda, yüksek mahkemeler yalnızca nihai kararları denetmekle kalmaz, aynı zamanda içtihat oluşturarak hukukun gelişimine katkıda bulunur. Adaletin sağlanması ve hukukî belirsizliklerin giderilmesi açısından temyiz mekanizmaları kritik bir rol oynamaktadır. Sıçramalı temyiz (leapfrog appeal /sprungrevision) sistemi, istinaf gibi aşamaları atlayarak davaların doğrudan en üst yargı merciine taşınmasına imkân tanır. Verilecek nihai kararın kamu yararını ilgilendiren davalarda yargısal süreci hızlandıran ve kaynakları daha verimli kullanılmasını sağlayan bu sistem, farklı hukuk düzenlerinde değişik biçimlerde uygulanmaktadır. Bu makale, Almanya, Fransa ve Birleşik Krallık’taki temyiz sistemlerini sıçramalı temyiz bağlamında karşılaştırmaktadır. Ayrıca, Türkiye’deki temyiz sistemine yönelik çıkarımlar yapılmakta ve sıçramalı temyiz uygulamasının Türk hukukuna uyarlanabilirliği değerlendirilmektedir. Bu çalışma, farklı sistemlerin etkinliğini analiz ederek adil yargılanma, kesin hükme erişme ve yargısal verimlilik açısından en uygun modelin belirlenmesine katkı sunmayı hedeflemektedir.

Keywords

sıçramalı temyiz , istinaf , temyiz , kanun yolu , medeni usul

Project Number

--

LEAPFROGGING APPEAL IN COMPARATIVE LAW: APPLICABILITY IN TURKISH LAW

Abstract

The rule of law necessitates the review and correction of judicial decisions in modern legal systems. In this context, higher courts not only review final judgments but also contribute to the development of law through the establishment of jurisprudence. Appellate mechanisms play a critical role in ensuring justice and eliminating legal uncertainty. The leapfrog appeal (also known as Sprungrevision) system allows cases to bypass intermediate appellate stages and be brought directly before the highest judicial authority. In cases involving public interest, this system accelerates judicial processes and promotes more efficient use of resources. It is implemented in various forms across different legal systems. This article offers a comparative analysis of the appeal systems in Germany, France, and the United Kingdom within the framework of leapfrog appeals. It also draws conclusions regarding the Turkish appellate system and evaluates the potential adaptability of leapfrog appeals to Turkish law. By analyzing the effectiveness of different systems, this study aims to contribute to the identification of the most appropriate model in terms of legal certainty, fair trial, and judicial efficiency.

Keywords

leapfrog appeal , appellate review , cassation , legal remedies , civil procedure

Project Number

--

References

• Adickes, Franz, Grundlinien durchgreifender Justizreform: Betrachtungen und Vorschläge unter Verwertung englisch-schottischer Rechtsgedanken, De Gruyter, Berlin 1906.
• Akil, Cenk, İstinaf Kavramı, Yetkin Yayınları, Ankara 2010.
• Akkan, Mine, Medenî Usûl Hukukunda Avukatla Temsil Zorunluluğu, Yetkin Yayınları, Ankara 2010.
• Akkaya, Tolga, Medenî Usul Hukukunda İstinaf, Yetkin Yayınları, Anka-ra 2009.
• Alangoya, Yavuz, “Kanun Yolunun Anayasal Temeli ve HUMK m.427 Hükmü ile Kanun Yolu Kapatılmış Olan Kararlara Karşı Kanun Yoluna Müracaat İmkânı”, Prof. Dr. Baki Kuru Armağanı, Türkiye Barolar Birliği, 2004, s. 17-48.
• Alangoya, Yavuz/ Yıldırım, M. Kâmil/ Deren Yıldırım, Nevhis, Medeni Usûl Hukuku Esasları, Beta, İstanbul 2011.
• Arslan, Ramazan / Yılmaz, Ejder / Taşpınar Ayvaz, Sema / Hanağası, Emel, Medenî Usul Hukuku, Yetkin Yayınları, Ankara 2017.
• Atalı, Murat / Ermenek, İbrahim / Erdoğan, Ersin, Medenî Usul Hukuku, Yetkin Yayınları, Ankara 2024.
• Badinter, Robert, “Aux origines de la question prioritaire de constitution-nalité”, Revue française de droit constitutionnel, 2014, S. 100, s. 777-782.
• Bakırcı, Fahri, “Kod Yasa-Çerçeve Yasa Ayrımı Üzerine”, Ankara Ün-iversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2005, C. 54, S. 3, s. 223-240.
• Ball, Wolfgang, “§ 566 ZPO”, ZPO, 22. Baskı, C.H. Beck, München 2025, s. 1-10 (Editörler: Musielak, Hans-Joachim / Voit, Wolf-gang).
• Bilge, Necip, Medeni Yargılama Hukukunda Karar Düzeltme, Ankara 1973.
• Blom-Cooper, Louis Jacques / Drewry, Gavin, Final Appeal: A Study of the House of Lords in its Judicial Capacity, Clarendon Press, Ox-ford 1972.
• Boré, Jacques / Boré, Louis, La cassation en matière civile, Dalloz, Paris 2023.
• Brunner, Doris Elisabeth, Die Verkürzung des Instanzenzuges bei Auf-hebungsverfahren von Schiedssprüchen durch das SchiedsRÄG 2012, Verlag Österreich, Graz 2014.
• Budak, Ali Cem / Karaaslan, Varol, Medeni Usul Hukuku Ders Kitabı, Filiz Kitabevi İstanbul 2024.
• Bulut, Uğur, Medenî Usûl Hukukunda Temyiz İncelemesinin Kapsamı ve Sınırları, Adalet Yayıncılık, Ankara 2022.
• Bundesgerichtshof, “Tätigkeitsbericht 2022”, (https://bundesgerichtshof.de/SharedDocs/Downloads/DE/Service/Taetigkeitsberich-te/taetigkeitsbericht2022.pdf?__blob=publicationFile&v=5, Erişim Tarihi: 17.03.2025).
• Bundesgerichtshof, “Tätigkeitsbericht 2023”, (https://www.bundesgerichtshof.de/SharedDocs/Downloads/DE/Servi-ce/Taetigkeitsberichte/taetigkeitsbericht2023.pdf?__blob=publicationFi-le&v=5#:~:text=Die%20Zahl%20der%20Richterplanstellen%20lag%20im%20Jahr%202023%20weiterhin%20bei%20153%20Stellen.&text=Die%20Zahl%20der%20eingegangenen%20Rechtssachen,im%20Jahr%202023%20auf%205.328, Erişim Tarihi: 17.03.2025).
• Bundesministerium der Justiz und für Verbraucherschutz, “Abschlussbe-richt: Zivilprozess der Zukunft”, (https://www.bmj.de/SharedDocs/Downloads/DE/Themen/Nav_The-men/250131_Abschlussbericht_Zivilprozess_Zukunft.html?nn=110490, Erişim Tarihi: 19.03.2025).
• Citizens Information, “Court of Appeal”, (https://www.citizensinformation.ie/en/justice/courts-system/court-of-appeal/, Erişim Tarihi: 20.03.2025).
• Conseil Constitutionnel, “Bilan statistique”, (https://www.conseil-constitutionnel.fr/bilan-statistique, Erişim Tarihi: 20.03.2025).
• Denoix de Saint Marc, Renaud, “Allocution à l’occasion d’une rencontre avec une délégation de la Cour constitutionnelle fédérale d’Allemagne”, 16 Şubat 2011, (https://www.conseil-constitutionnel.fr/les-membres/la-question-prioritaire-de-constitutionnalite, Erişim Tarihi: 20.03.2025).
• Deren Yıldırım, Nevhis, “Kanunyollarına Dair Bazı Düşünceler”, Medenî Usûl ve İcra-İflâs Hukukçuları Toplantısı-VI, Medenî Usûl Huku-kunda Kanun Yolları ve Arabuluculuk Kanun Tasarısı, İzmir 2007, s. 3-19.
• Drewry, Gavin / Blom-Cooper, Louis / Blake, Charles, “The Court of Appeal”, Hart, Oxford ve Portland, 2007.
• Ercan, İbrahim / Özbay, İbrahim, “Medenî Usûl Hukukunda Kanun Yol-larından Feragat”, Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2006, C. X, S. 3-4, s. 433-458.
• Faye, Ernest, La Cour de cassation traité de ses attributions, de sa compé-tance et de la procédure observée en matière civile, Librairie Gé-nérale de Droit et de Jurisprudence, Paris 1903.
• Fitzgerald, Norman, “Supreme Court examines ‘leapfrog’ appeal criteria”, Eversheds Sutherland, (https://www.lexology.com/library/detail.aspx?g=87ef94df-b57f-4ca4-82a9-c3a047e9ce32, Erişim Tarihi: 20.03.2025).
• Gilles, Peter, “Almanya’da Kararlara Karşı Kanun Yolları: Çeşitlilik, Karmaşıklık, Klişeler ve Sorgulanabilir Meşruiyet”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 16, Özel Sayı, Prof. Dr. Hakan Pekcanıtez’e Armağan, 2014, s. 123-132, (Çevirmen: Haşhaş, Abdulkadir)
• Gottwald, Peter, Die Revisionsinstanz als Tatsacheninstanz, Duncker & Humblot, Berlin 1975.
• Görgün, L. Şanal / Börü, Levent / Kodakloğlu, Mehmet, Medeni Usul Hukuku, Yetkin Yayınları, Ankara 2024.
• Gözler, Kemal, “Üniter Devlet ve Demokratik Açılım”, Türkiye Günlüğü, 2009, S. 99, s. 81-89, (http://www.anayasa.gen.tr/acilim.htm, Erişim Tarihi: 20.03.2025)
• Guillaume, Marc, “La question prioritaire de constitutionnalité”, 19 Şubat 2010, s. 1-35, (https://oos.cloudgouv-eu-west-1.outscale.com/ccqpc-drupal-prd/file/2022-12/qpc_mguillaume_19fev2010.pdf, Erişim Tarihi: 20.03.2025).
• Heese, Michael / Schumann, Ekkehard, “Ein Vorabentscheidungsverfah-ren beim BGH”, NJW, 2021, s. 3023-3029.
• Henke, Horst-Eberhard, Rechtserkenntnis, Rechtsfortbildung und Kon-fliktlösung: Die Verfahrenstypen der Zivilprozessordnung in erster und in höherer Instanz, Duncker & Humblot, Berlin 1996.
• Jauernig, Othmar, Zivilprozessrecht, 27. Baskı, C.H. Beck, München 2002.
• Kaplan, Mikail Bora, Medenî Usûl Hukukunda Bozma Kararının Sonuçları, Yetkin Yayınları, Ankara 2024.
• Kay, Maurice, Blackstone’s Civil Practice 2010, Oxford University Press, Oxford 2009.
• Koch, Raphael, “§ 566 ZPO”, Zivilprozessordnung, 10. Baskı, Nomos, Baden-Baden 2023, s. 1-11, (Editör: Saenger, Ingo). Konuralp, Haluk / Hanağası, Emel, “Fransız Hukuku’nda İptal Amaçlı İstinaf Yolu”, Legal Hukuk Dergisi, 2007, C. 5, S. 54, s. 1795-1818.
• Konuralp, Orhan Emre, “Hâkimlerin ve Bilirkişilerin Hukukî Sorumlu-luğuna İlişkin Verilen Mahkeme Kararları İçin Uygulanacak Kanun Yoluna Başvuru Sınırı Üzerine Bir Hukuk Genel Kurulu Kararının Düşündürdükleri”, Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi, 2019, C. 9, S. 2, s. 533-552.
• Köksal, Bahadır, “Sigortacılıkta Tahkimde İtiraz Hakem Heyetinin Diren-me Hakkı”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 2023, C. 36, S. 166, s. 129-154.
• Krüger, Wolfgang, “ZPO § 566 Sprungrevision”, Münchener Kommentar zur ZPO, 6. Baskı, C.H. Beck, München 2020, s. 1-10, (Editörler: Krüger, Wolfgang / Rauscher, Thomas)
• Kuru, Baki, Hukuk Muhakemeleri Usulü, Cilt 5, Demir Yayınevi, İstanbul 2001.
• La Justice en France, “L’avocat au Conseil d’État et à la Cour de cassa-tion”, (https://www.justice.gouv.fr/justice-france/acteurs-justice/professionnels-du-droit/lavocat-au-conseil-detat-cour-cassation, Erişim Tarihi: 19.03.2025).
• Lindgren, James / Marshall, William P., “The Supreme Court’s Extraordi-nary Power to Grant Certiorari before Judgment in the Court of Appeals”, The Supreme Court Review, 1986, s. 259-316.
• Müller, Wolf / Seitz, Niklas Maximilian, “Schnellere Abwicklung von Massenverfahren durch neues Leitentscheidungsverfahren am BGH?”, Deutscher Anwaltsspiegel, 2023, S. 16, s. 7-9.
• Oberhammer, Paul, “Der Weg zum neuen österreichischen Schiedsver-fahrensrecht”, SchiedsVZ, 2006, S. 2, s. 57-64.
• Özekes, Muhammed/Akkaya, Tolga: “Kanun Yolları”, Pekcanıtez Usul - Medeni Usul Hukuku, IV. Cilt, (Editörler: Pekcanıtez, Hakan/ Özekes, Muhammet/ Akkan, Mine/Taş Korkmaz, Hülya/ Simil, Cemil/ Dırenisa, Efe), 16. Bası, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2025.
• Öztek, Selçuk, “HUMK m. 427’deki Kesinlik Sınırının Temyiz Kanun Yolunun Amacı Bakımından Değerlendirilmesi ve Anayasa Mah-kemesinin 10.1.1986 Tarihli Kararı”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 1987, C. 2, S. 2, s. 62-74.
• Öztek, Selçuk, Türk Medeni Yargılama Hukukunda İstinaf ve Temyiz (6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu m. 341-m. 371 Şerhi), Yetkin Yayınları, Ankara 2021.
• Pekcanıtez, Hakan/ Atalay, Oğuz / Özekes, Muhammet, Medenî Usûl Hukuku Ders Kitabı, 8. Baskı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2024.
• Pekcanıtez, Hakan/ Yeşilırmak, Ali, Pekcanıtez Usul- Medenî Usul Huku-ku, Cilt III, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2017.
• Rapp, Julian Philipp, Revision, Kassation, Final Appeal: Letztinstanzliche Zivilverfahren zwischen Individualrechtsschutz und Rechtsfortbildung, Mohr Siebeck, Tübingen 2024.
• Rapp, Julian Philipp, Zwischen Wunsch und Wirklichkeit – Das geplante “Leitentscheidungsverfahren beim BGH”, ZRP 2024, 34–37.
• Rechberger, Walter, “Die Reform des österreichischen Schiedsrechts”, Ritsumeikan Law Review, 2008, S. 25, s. 120 (https://www.ritsumei.ac.jp/acd/cg/law/lex/rlr25/rechberger.c.pdf, Erişim Tarihi: 20.03.2025).
• Stürner, Michael, “Access to the Federal Court of Justice in Germa-ny”, Studia Iuridica, 2019, C. 81, s. 194-213. Supreme Court of the United Kingdom, “UKSC 2018/0184 Judgment”, (https://www.supremecourt.uk/cases/docs/uksc-2018-0184-judgment.pdf, Erişim Tarihi: 20.03.2025). Tanrıver, Süha, Medenî Usûl Hukuku, Cilt II, Filiz Kitabevi Ankara 2024.
• Taşpınar Ayvaz, Sema, “İstinaftan Sonraki Temyiz İncelemesi ve Sonuçları”, Medenî Usûl ve İcra-İflâs Hukukçuları Toplantısı-VI, Medenî Usûl Hukukunda Kanun Yolları ve Arabuluculuk Kanun Tasarısı, İzmir 2007, s. 156.
• Teomete Yalabık, Fulya, Fransız Hukukunda Temyizin Tarihi Gelişimi ve Temyiz Sebepleri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2010.
• The National Court of Appeals: Composition, Constitutionality, and Desi-rability, Fordham Law Review, 1973, C. 41, S. 4, s. 863-886, s. 884.
• Tok, Ozan, Fransız ve Türk Medenî Yargılama Hukuklarında Temyiz Mahkemesinin Yapısı ve İşlevi, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2023.
• Üstündağ, Saim, Medeni Yargılama Hukuku, Filiz Kitabevi, İstanbul 2000.
• Weyreuther, Felix, Revisionszulassung und Nichtzulassungsbeschwerde in der Rechtsprechung der obersten Bundesgerichte, C.H. Beck, München 1971.
• Yavaş, Murat/ Başoğlu, Gizem, “Medenî Usûl Hukukunda Kısmi Te-myiz”, Maltepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2023, C. 1, S. 1, s. 69-116.
• Yıldırım, M. Kâmil, Hukuk Devletinin Gereği-İstinaf, Nesil Matbaacılık, İstanbul 2000.
• Yıldırım, M. Kâmil/ Aşit, Recep, “Türk Hukukunda ve Mukayeseli Hukukta Kanun Yolunun Amacı”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 2022, C. 28, S. 2, s. 865-904.
• Yılmaz, Ejder, İstinaf, Yetkin Yayınları, Ankara 2005.
• Yılmaz, Ejder, Hukuk Muhakemeleri Kanunu Şerhi, Cilt IV, Yetkin Yayınları, Ankara 2021.
• Yılmaz, Ejder, “Hukuk Davalarında Yasayollarına Başvuru Hakkı ve Bu Hakkın Sınırlandırılmasının Yerindeliği Sorunu”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 1988, S. 1, s. 131-155.