EVALUATION OF THE GROUNDS FOR THE INVALIDITY OF THE MEDIATION AGREEMENT IN LABOUR DISPUTES IN THE LIGHT OF JUDICIAL DECISIONS

Year 2025, Volume: 29 Issue: 4, 1877 - 1926, 14.10.2025

Sevil Doğan , Alper Yılmaz

https://doi.org/10.34246/ahbvuhfd.1707006

Abstract

Law No. 6325 on Mediation in Civil Disputes introduced mediation as one of the alternative dispute resolution methods, and Law No. 7036 on Labour Courts stipulates mediation as a way to be applied before filing a lawsuit in disputes between the employee and the employer. In lawsuits filed for employee or employer receivables and compensation based on the law, individual or collective labour agreement and for reinstatement, the application to the mediator is regulated as a condition of litigation. After the mediation activity, if an agreement is reached between the parties to the dispute, a mediation agreement document determining the scope of the agreement is issued. In cases where the subject matter of the mediation agreement document, which is a contract of the law of obligations in the sense of substantive law, is contrary to the mandatory rules, personal rights, morality, the will of the employee is impaired or overused, it is necessary to go beyond the rule that no lawsuit will be filed on the matters agreed in mediation and its invalidity must be demonstrated by the judgement. In the face of the power imbalance between the employee and the employer in labour disputes, the supervision of the validity of the agree-ment documents by the courts may prevent the manipulation of the employee by the employer and the deepening of the power imbalance between the parties during the mediation process.

Keywords

Mediation aggrement , Labour disputes , Defective will , Unfair advantage , Release

İş Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Anlaşma Belgesinin Geçersizliğine Yol Açan Sebeplerin Yargı Kararları Işığında Değerlendirilmesi

Abstract

6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu ile uygulan-maya başlanan alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemlerinden olan arabuluculuk, 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu ile işçi ile işveren arasında çıkan uyuşmazlıklarda dava açmadan önce başvurulması gereken bir yol olarak öngörülmüştür. Kanuna, bireysel veya toplu iş sözleşmesine dayanan işçi veya işveren alacağı ve tazminatı ile işe iade talebiyle açılan davalarda, arabulucuya başvurulmuş olması dava şartı olarak düzenlenmiştir. Arabuluculuk faaliyeti sonrasında, uyuşmazlığın tarafları arasında anlaşma sağlanacak olursa anlaşmanın kapsamını belirleyen arabuluculuk anlaşma belgesi düzenlenmektedir. Maddi hukuk anlamında borçlar hukuku sözleşmesi olan arabuluculuk anlaşma belgesinin konusunun emredici kurallara, kişilik haklarına, ahlaka aykırı olması, işçinin iradesinin sakatlanması veya aşırı yararlanılması hallerinde, arabuluculukta anlaşılan hususlarda dava açılmayacağına yönelik kuralın dışına çıkılarak geçersizliğinin yargılama ile ortaya konması gerekmektedir. İş uyuşmazlıklarında işçi ile işveren arasındaki güç dengesizliği karşısında mahkemelerce anlaşma belgelerinin geçerliliğine ilişkin yapılan denetim, işçinin işverence manipüle edilmesinin ve taraflar arasındaki güç dengesizliğinin arabuluculuk sürecinde derinleşmesinin önüne geçebilecektir.

Keywords

Arabuluculuk anlaşma belgesi , İş uyuşmazlıkları , İrade sakatlığı , Aşırı yararlanma , İbra

References

• Akkan, Mine, “Arabuluculuk Faaliyeti Sonucunda Anlaşılan Hususlarda Dava Açma Yasağı ve Sonuçları”, DEÜHFD, 2018, C. 20, S. 2, s. 1-31.
• Alp, Mustafa, “İş Hukukunda İkalenin Geçerlilik Koşulları”, Legal İHSGHD, 2008, C. 5, S.17, s. 26-45.
• Alp, Mustafa, “İş İlişkisinin Kurulması, Hükümleri ve İşin Düzenlenmesi”, Yargıtay ve Bölge Adliye Mahkemelerinin İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Kararlarının Değerlendirilmesi 2019-2020, İstanbul 2022, s. 11-146. (Karar Değerlendirme)
• Alpagut, Gülsevil, “Türk Borçlar Kanunu’nun Hizmet Sözleşmesinin Devri, Sona Ermesi, Rekabet Yasağı, Cezai Şart ve İbranameye İlişkin Hükümleri”, Legal İSGHD, 2011, S. 31, s. 913-959.
• Arslan Ramazan/Yılmaz, Ejder/Taşpınar Ayvaz, Sema/Hanağası, Emel, Medeni Usul Hukuku, Güncellenmiş 10. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara 2024.
• Astarlı, Muhittin, “7036 Sayılı İş Mahkemeleri Kanununun 4857 Sayılı İş Kanununun İş Güvencesi Hükümlerinde Öngördüğü Değişikliklerin Değerlendirilmesi”, Sicil, 2017, S. 38, s. 40-53.
• Baş, Seda, “6325 Sayılı Kanun ile Öngörülen Dava Açma Yasağının Bir İstisnası Olarak Arabuluculuk Anlaşma Belgesinin İptali”, İnönü Ünv. Hukuk Fak. Dergisi, 2022, C. 13, S. 1, s. 176-189.
• Baş, Seda, “Bir Hukuki İşlemde Birden Çok Geçersizlik Nedeninin Bulunması”, Sakarya Ünv. Hukuk Fakültesi Dergisi, 2022, C. 10, S. 2, s. 585-601. (Hukuki İşlem)
• Bozkurt Gümrükçüoğlu, Yeliz/Civan, Orhan Ersun/Manav Özdemir, Eda/Savaş Kutsal, Fatma/Evcimen, Ahmet, İş Hukukunda Uzman Arabuluculuk, Adalet Bakanlığı Hukuk İşleri Genel Müdürlüğü, Ankara 2023 (Ed. Bozkurt Gümrükçüoğlu, Yeliz).
• Bulun Tokkaş, Sevde/Bostancı, Yalçın/Sarıkaya, Ecenur, “Yargıtay 9. Hukuk Dairesi’nin 2022/436 E., 2022/1380 K. Sayılı ve 07.02.2022 Tarihli İbra Hükmü İçeren Arabuluculuk Anlaşma Belgesinin Geçerliliğine İlişkin Verilen Kararın Değerlendirilmesi”, Necmettin Erbakan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2024, C. 7, S. 1, s. 91-108.
• Çelik, Nuri/Caniklioğlu, Nurşen/Canbolat, Talat/Özkaraca, Ercüment, İş Hukuku Dersleri, Yenilenmiş 36. Bası, Beta Yayıncılık, İstanbul 2023.
• Çil, Şahin, İş Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk ve 7036 sayılı İ.M.K Uygulaması, Tazminat ve Alacaklarda Hesaplamalar, İş Güvencesi, Yetkin Yayıncılık, Ankara 2018.
• Doğan Yenisey, Kübra, “İş Yargısında Zorunlu Arabuluculuk”, İş Mahkemeleri Kanunu Tasarısı Taslağının Değerlendirilmesi, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Derneği 40. Yıl Uluslararası Toplantısı, Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu, İstanbul 2016, s. 167-193.
• Doğan Yenisey, Kübra, İş Hukukunun Emredici Yapısı, Beta Yayıncılık, İstanbul 2014. (Emredici Yapı)
• Ekmekçi, Ömer/Özekes, Muhammet/Atalı, Murat/Seven, Vural, Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk, 2. Baskı, Oniki Levha Yayınları, İstanbul 2019.
• Elbir, Nazlı, “İş Hukukunun Emredici Niteliği Karşısında İşçinin Yasal Haklarından Vazgeçmesi Sonucu Doğuran Uygulamalar Hakkında Bir Değerlendirme”, Çalışma ve Toplum, 2021, S. 1, s. 289-316.
• Erdoğan, Canan/Tiritoğlu Ersoy H.Hilal, “İş Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Anlaşma Belgelerinin Hukuki Niteliğine Dair Değerlendirme”, Çankaya Ünv. Hukuk Fak. Dergisi, 2022, C. 7, S. 1, s. 51-90.
• Erdoğan, Ersin/Cömert, Büşra, “Arabuluculuk Sonunda Hazırlanan Anlaşma Belgesinin Hukuki Niteliği ve Anlaşma Belgesine Karşı Başvurulabilecek Hukuki Çareler”, Terazi Hukuk Dergisi, 2018, S. 138, s. 27-47.
• Eren, Fikret, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 26. Baskı, Legem Yayınevi, Ankara 2021.
• Gemici Filiz, Beste, Türk İş Hukuku’nda İş Sözleşmesinin Geçersizliği, Onikilevha Yayınları, İstanbul 2025.
• Güzel, Ali, “İş Yargılamasında Yeni Bir Sistem “Zorunlu Arabuluculuk (Eleştirel Yaklaşım- I)”, Prof. Dr. Savaş Taşkent’e Armağan, İstanbul 2019, s. 11-90.
• Heper, Hande, İş İlişkisinde İşçinin İradesi, Seçkin Yayıncılık, İstanbul 2022.
• Karaca Öz, Ayşe, “Arabuluculuk Anlaşma Belgesinin Aşırı Yararlanma Sebebiyle İptali”, Sakarya Ünv. Hukuk Fak. Dergisi, 2023, C.11, S.2, s.1406-1428.
• Karakoç, Burak, “İş Hukukunda İbraname”, Terazi Hukuk Dergisi, 2022, S.186, s. 53-63.
• Kayırgan, Hasan, “İş Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Anlaşma Tutanaklarının İrade Fesadı Bağlamında Değerlendirilmesi”, Arabuluculuğun Geleceği Sempozyumu, 14 Kasım 2020, s. 59-78.
• Kıyak, Emre, “Arabuluculuk Sonunda Ulaşılan Anlaşma Belgesinin Hukuki Niteliği”, TAAD, 2015, C. 6, S. 21, s. 523-548.
• Köme Akpulat, Ayşe, İş Mahkemelerinde Yargılamanın Özellikleri, Onikilevha Yayınları, İstanbul 2018.
• Kurşun, Ali Suphi, “Aşırı Yararlanma ve Ahlaka Aykırılıkta Taleplerin Yarışması”, İKÜ Hukuk Fakültesi Dergisi, 2016, C. 15, S. 2, s. 189-213.
• Küçükkaya, Hande Gül, Bireysel İş Hukukunda Arabuluculuk, Onikilevha Yayınları, İstanbul 2023.
• Mollamahmutoğlu, Hamdi/Astarlı, Muhittin/Baysal, Ulaş, İş Hukuku, Güncellenmiş 7. Baskı, Lykeion Yayıncılık, Ankara 2022.
• Mutlay, Faruk Barış, “İş Hukukunda Zorunlu Arabuluculuk”, İş Hukukunda Genç Yaklaşımlar III, İstanbul 2018, s. 23-174 (Ed. Centel, Tankut).
• Mutlay, Faruk Barış, “İşe İade Davalarında Arabuluculuk”, Çalışma ve Toplum, 2018, S. 4, s. 2129-2154. (İşe İade) Odaman, Serkan, “Arabuluculuk Tutanağına İcra Edilebilirlik Şerhi Verilmesine İlişkin Yargıtay Kararının Değerlendirilmesi”, DEÜHFD, 2017, C. 19, Şeref Ertaş Armağanı, Özel Sayı, s.1753-1766.
• Oğuzman, M. Kemal/Barlas, Nami, Medeni Hukuk, Giriş, Kaynaklar ve Temel Kavramlar, 28. Bası, Onikilevha Yayınları, İstanbul 2022.
• Oğuzman, M. Kemal/Öz. M. Turgut, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, C.1, Güncellenip Genişletilmiş 19. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2021.
• Özdemir, Erdem, “Sulh Sözleşmesi İkale Uygulamasının Olumsuzluklarına Çözüm Olabilir mi?”, Prof. Dr. Turhan Esener II. İş Hukuku Uluslararası Kongresi, Ankara 2017, s. 373-401 (Ed. Demir, Ender/Gemici Filiz, Beste).
• Özkaraca, Ercüment, “İbraname- Banka Aracılığıyla Yapılmayan Ödemelerin Geçerliliği (Karar İncelemesi)”, Tekstil İşveren Dergisi Hukuk Eki, 202, S. 149, s. 2-8.
• Özmumcu, Seda, “Arabuluculukta Tarafsızlık İlkesinin Görünümü ve Etik Kurallar Çerçevesinde Değerlendirilmesi”, İnönü Ünv. Hukuk Fakültesi Dergisi, 2019, C. 10, S. 1, s. 262-276.
• Özveri, Murat, “İş Mahkemeleri Kanunu ve Zorunlu Arabuluculuk Uygulamaları”, Çalışma ve Toplum, 2020, S. 1, s. 917-937.
• Pekcanıtez, Hakan/Atalay, Oğuz/Özekes, Muhammet, Medeni Usul Hukuku Ders Kitabı, Onikinci Bası, Onikilevha Yayınları, İstanbul 2024.
• Reisoğlu, Safa, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 21. Bası, Beta Yayıncılık, İstanbul 2012.
• Sevimli, K. Ahmet, “İş İlişkisinin Sona Ermesi ve Kıdem Tazminatı”, Yargıtay ve Bölge Adliye Mahkemelerinin İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Kararlarının Değerlendirilmesi, Ankara 17-18 Kasım 2023, İstanbul 2025, s. 203-384.
• Saruhan, Banu Bilge, “Türk Borçlar Hukukunda ve İş Hukukunda İbranın Hukuki Boyutu”, NEÜHFD, 2020, C.3 S.1, s. 99-119.
• Süzek, Sarper/ Başterzi, Süleyman, İş Hukuku, 24. Baskı, Beta Yayıncılık, Ankara 2024.
• Şahin, Barış, “İş Akdinin Sona Ermesinde İşverenin Fesih İradesini Gizlemesi”, Kadir Has Ünv. Hukuk Fak. Dergisi, 2022, C. 10 S. 2, s. 582-613.
• Şahin Emir, Asiye/Kazmaz Tepe, Büşra, “İş Uyuşmazlıklarına İlişkin İbra Hükmü İçeren Arabuluculuk Anlaşma Belgesinin Arabuluculuğa Elverişlilik Bakımından Değerlendirilmesi”, Çalışma ve Toplum, 2018, S. 3, s. 1481-1508.
• Şen, Murat, “6098 sayılı Türk Borçlar Kanununa Göre İş Hukukunda İbra Sözleşmesi”, SİCİL İş Hukuku Dergisi, 2011, S. 24, s.74-87.
• Tanrıver Süha, “Dava Şartı Arabuluculuk Üzerine Bazı Düşünceler”, TBB Dergisi, 2020, S. 1147, s. 111-142.
• Tanrıver, Süha, “Hukuk Uyuşmazlıkları Bağlamında Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yolları ve Özellikle Arabuluculuk”, TBB Dergisi, 2006, S. 64, 2006, s. 151-178. (Hukuk Uyuşmazlıkları)
• Taşpolat Tuğsavul, Melis, “Arabuluculuk Faaliyeti Sonunda Varılan Anlaşmanın Hukuki Niteliği”, Galatasaray Ünv. Hukuk Fak. Dergisi, 2019, C. 18, S. 1, s. 333-379.
• Tekinay, Selahattin Sulhi, Medeni Hukukun Genel Esasları ve Gerçek Kişiler Hukuku, 6. Bası, Filiz Kitabevi, İstanbul 1992.
• Tunçomağ, Kenan, Türk Borçlar Hukuku, C. 1, Genel Hükümler, 6. Baskı, Sermet Matbaası, İstanbul 1976.