Veri Zarflama Analizi ile Düzey – 2 Bölgelerinin GSYİH Katkısının Analizi

Year 2020, 20th International Symposium on Econometrics, Operations Research and Statistics EYI 2020 Special Issue, 191 - 206, 02.07.2020

Ahmet Aktas , Mehmet Kabak

Abstract

Bölgesel kalkınma kavramının temelinde, bölgelerarası gelişmişlik düzeyi ve bölgelerarası gelir farklılıklarını en aza indirgeme amacı yer almaktadır. Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı 2020 Yılı Yıllık Programı’na göre Türkiye’de bölgesel gelişme politikası, bölgesel gelişmişlik farklarının azaltılması, bölgelerin rekabet gücünün artırılması ve ekonomik ve sosyal bütünleşmenin güçlendirilmesi amaçları doğrultusunda uygulanmaktadır. Bu çalışmada 2020 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı verileri kullanılarak ülkemizin kalkınma açısından gruplandırıldığı 26 Düzey – 2 bölgesinde tarımda, endüstride ve hizmet sektöründe istihdam oranları ile bölgelerin Gayri Safi Yurt İçi Hasıla’ya katkı düzeylerinin etkililiği incelenmiştir. Etkililiği incelemek için Veri Zarflama Analizi (VZA) tekniğinin temel modellerinden biri olan Çıktı Yönlü Banker Charnes Cooper (BCC) modelinden yararlanılmıştır. Model sonuçları bölgelerde istihdam oranlarının ve bölgelerin GSYİH katkı oranlarının hangi düzeyde olması gerektiğini sunmaktadır. Bölgesel Kalkınma planlarında istihdam desteği kararları bu model yardımıyla desteklenebilir.

Keywords

Veri Zarflama Analizi, Bölgesel Kalkınma, Etkinlik Analizi, İstihdam

References

• 2020 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programının Onaylanması Hakkında Karar (Karar Sayısı: 1733) (2019, 4 Kasım). Resmi Gazete (Sayı: 30938 (Mükerrer)). Erişim adresi: http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2019/11/20191104M1-1.pdf
• Akıncı, M. ve Yılmaz, Ö. (2013). Türkiye’de Sektörel İstihdam Ve Bölgesel Kalkınma İlişkisi: Shift – Share (Değişim Payı) Analizi. İktisat Fakültesi Mecmuası, 63(2), 25-51.
• Arslan, E. (2010). Kalkınma Ajansları ve Kalkınma Ajanslarının Türkiye Ekonomisine Beklenen Katkıları. Kamu-İş Dergisi, 11(3), 85-108.
• Arslan, K. (2005). Bölgesel Kalkınma Farklılıklarının Giderilmesinde Etkin Bir Araç: Bölgesel Plânlama ve Bölgesel Kalkınma Ajansları. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(7), 275-291.
• Bakırcı, F. Ekinci, E. D. ve Şahinoğlu, T. (2014). Bölgesel Kalkınma Politikalarının Etkinliği: Türkiye Alt Bölgeler Bazında Bir Uygulama. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(2), 281-298.
• Baykul, A., Işık Maden, S. ve Kutgi, D. (2019). Bölgesel Kalkınma Politikası Aracı Olarak Kamu Yatırımları Ve Teşvikler: Türkiye’de Düzey 2 Bölgeleri Üzerine Bir Etkinlik Analizi. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 7, 652 – 669.
• Cam, E. ve Atan, M. (2018). Türkiye’de İl Bazında İstihdam Politikalarının Etkinliği. Bilgi, 20(1), 102-123.
• Çakın, E. ve Özdemir, A. (2015). Bölgesel Gelişmişlikte Ar-Ge ve İnovasyonun Rolü: DEMATEL Tabanlı Analitik Ağ Süreci (DANP) ve TOPSIS Yöntemleri ile Bölgelerarası Bir Analiz. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 30(1), 115-144.
• Dinc, M. ve Haynes, K. E. (1999). Regional Efficiency in the Manufacturing Sector: Integrated Shift-Share and Data Envelopment Analysis. Economic Development Quarterly, 13(2), 183-199.
• Enguix, M. d. R. M., García, J. G. ve Gallego J. C. G. (2012). An Impact Analysis of the European Structural Funds on the Variation of the Rate of Employment and Productivity in Objective 1 Regions. European Planning Studies, 20(4), 685-705.
• Ersungur, Ş. M., Kızıltan, A. ve Polat, Ö. (2007). Türkiye’de Bölgelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması: Temel Bileşenler Analizi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 21(2), 55-66.
• Gökbunar, A. R. ve Duramaz, S. (2015). Bölgesel gelişmişlik farklılıklarının bir sosyo-ekonomik politika göstergesi olan sağlık verileri kapsamında değerlendirilmesi: TRB bölgesi Örneği. Yonetim Ve Ekonomi, 22(2), 291-309.
• Gündüz, A. Y. (2006). Bölgesel Kalkınma Politikası. Bursa: Ekin Kitabevi Yayınları.
• Hasanoğlu, M. ve Aliyev, Z. (2006). Avrupa Birliği ile Bütünleşme Sürecinde Türkiye’de Bölgesel Kalkınma Ajansları. Sayıştay Dergisi, 60, 81-103.
• Ildırar, M. (2004). Bölgesel Kalkınma ve Gelişme Stratejileri. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• İncekara, A. ve Kılınç Savrul, B. (2011). Bölgesel Kalkınma Politikaları ve Türkiye Açısından Bir Değerlendirme. Sosyoloji Konferansları Dergisi, 1, 91-132.
• Koisova, E., Grmanova, E., Skrovankova, K. ve Kostrova, J. (2019). Competitiveness of Regions in the Visegrad Group Countries. Engineering Economics, 30(2), 203–210.
• Köse, S., Eser, U. ve Konur, F. (2012). Türkiye’de Bölgesel Gelişmişlik Farkları: Bir Veri Zarflama Analizi (Düzey-2 Bölgeleri). CBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2), 77-97.
• Lu, W. M. ve Lo, S. F. (2007). A benchmark-learning roadmap for regional sustainable development in China, Journal of the Operational Research Society, 58, 841-849.
• Oskay, C. S. ve Kubar, Y. (2007). Avrupa Birliğine Uyum Sürecinde Türkiye’de Bölgesel Kalkınmanın Finansmanında Kalkınma Ajansları. Selçuk Üniversitesi Karaman İ.İ.B.F. Dergisi, Yerel Ekonomiler Özel Sayısı, 271-293.
• Öncel, A. ve Şimşek, S. (2011). Türkiye’de Bölgelerarası Kaynak Kullanım Etkinliğinin Veri Zarflama Analizi Yöntemiyle Ölçülmesi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 37, 87-119.
• Şengül, Ü., Eslemian , S. ve Eren, M. (2013). Türkiye’de İstatistikî Bölge Birimleri Sınıflamasına Göre Düzey 2 Bölgelerinin Ekonomik Etkinliklerinin VZA Yöntemi ile Belirlenmesi ve Tobit Model Uygulaması. Yönetim Bilimleri Dergisi, 11, 75-99.
• Tarı, R., Pehlivanoğlu, F. ve Özbilgin, M. (2017). Efficiency Measurement of Regional Development Agencies in Turkey by Using Data Envelopment Analysis (DEA). Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 32(2), 47-78.
• Tarım, A. (2001). Veri Zarflama Analizi: Matematiksel Tabanlı Göreli Etkinlik Ölçüm Yaklaşımı, T.C. Ankara: Sayıştay Başkanlığı, Araştırma Çeviri İnceleme Dizisi.
• Taş, B. (2006). AB Uyum Sürecinde Türkiye için Yeni bir Bölge Kavramı: İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırması (İBBS). Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 185-197.
• Turan, M. (2005). Bölge Kalkınma Ajansları Nedir? Ne Değildir? Ankara: Paragraf Yayınevi.
• Vennesland, B. (2005). Measuring rural economic development in Norway using data envelopment analysis. Forest Policy and Economics, 7, 109–119.