ÖĞRENCİ VE ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİNE GÖRE TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI DERSİNİN KÜLTÜREL ÖRÜNTÜSÜ

Year 2019, , 1791 - 1803, 31.12.2019

Hülya Çevirme , Dilek Ünveren

https://doi.org/10.17240/aibuefd.2019..-613939

Abstract

Bu çalışmanın amacı Türk Dili ve Edebiyatı dersinin kültürel
işlevi üzerine öğretmen ve öğrencilerin görüşlerinin alınması ve dersin
kültürel örüntüsünün betimlenmesine katkı sağlanmasıdır. Fenomenoloji (olgu
bilim) deseninde oluşturulan çalışmanın örneklemini Kocaeli ili merkezinde
bulunan amaçlı örnekleme yöntemi ile belirlenen üç Anadolu, iki meslek ve bir
özel lisede çalışan ve görüşmeye gönüllü katılan 6 Türk Dili ve Edebiyatı
öğretmeni ile üç farklı lisedeki (Anadolu, meslek, özel lise) 30 gönüllü
öğrenci oluşturmaktadır. Öğretmenlere anket soruları sözlü görüşme yolu ile
sorulmuş ve cevaplar kaydedilmiştir. Sınıf ortamında uygulanan anketler yoluyla
da öğrencilerden veriler elde edilmiştir. Toplanan veriler tümevarımsal kodlama
tekniği ile analiz edilmiştir. Araştırmanın sonucuna göre Türk Dili ve
Edebiyatı dersinde öğretmen ve öğrenciler, millî/ulusal, tarihi, dini ve ahlaki
değerleri, ulusal kültürel miras ve sembollerini tanıdıklarını, öğrettiklerini/
öğrendiklerini ancak evrensel değerleri ve uluslararası kültürel mirası daha az
tanıdıklarını, dersin yerel kültürel mirası hiç tanıtmadığını ve kültürel
çeşitliliği barındırmadığı görüşündedirler. Ayrıca, kültürel örüntü bağlamında,
en son öğretim programının daha önceki öğretim programlarından farklı olmadığı,
değerler ve yetkinlikler başlıklarıyla niceliksel olarak, değer bağlamlı bir
program olduğu görülmüştür. Dersin, kültürün eğitimsel işlevlerinden olan ırk/ulus
kavramını güçlendirme işlevinde başarılı olduğu belirlenmiştir. Araştırmanın bir
diğer önemli sonucu ise dersin kültürel bilinci sadece millî ve manevi değerler
üzerinden kabul etmesinin, kültürü geçmişe yönelik tanımlanma eğiliminde,
geleneksel değerler odaklı, kültürün ve eğitimin tutucu işlevi bağlamlı olduğunun
işaretleri olarak yorumlanmasıdır. Dersin öğretim programının ve ders
kitaplarının; veli, öğrenci ve diğer paydaşların da görüşleri alınarak daha
demokratik bir örüntüye kavuşturulması, 21.yüzyıldaki gelişme ve değişmelerin
kültürel bağlamına hazırlıklı olması ve netleşmesi önerilmektedir. 

Keywords

Türk Dili ve Edebiyatı Dersi, Kültür, Eğitim

References

• Abaslı, K. & Akman, Y. (2018). Türkiye'deki uluslararası öğrencilerin çok kültürlü eğitime ilişkin metaforik algılarının incelenmesi. Journal of Higher Education & Science/Yüksekögretim ve Bilim Dergisi, 8(1), 211-220
• Aktekin, S. & Kuduban, Ö. (2013). 2005 Türk edebiyatı dersi öğretim programı’na yönelik öğretmen görüşleri: Trabzon örneği. Karadeniz Araştırmaları, 39,167-186.
• Aslan, M., & Kozikoğlu, İ. (2017). Öğretmenlerin çokkültürlü eğitime yönelik tutumları: Van ili örneği. Dicle University Journal of Ziya Gokalp Education Faculty, (31),729-737
• Banks, A. J. (2013). Çokkültürlü eğitime giriş (H. Aydın, Çev.), Ankara, Anı Yayıncılık.
• Bauman, Z. (2003). Yasa koyucular ile yorumcular (K. Atakay, Çev. ) İstanbul: Metis
• Benedict, R. (2011).  Kültür örüntüleri. (M. Topal, Çev.), İstanbul: İletişim
• Bourdieu, P. (2006). Pratik nedenler: Eylem kuramı üzerine (H. U. Tanrıöver, Çev.), 2.Basım, İstanbul: Hil, 106-108.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2008). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi
• Coşkun, M. (2006). Türk dili ve edebiyatı öğretimindeki sorunlara batı üniversiteleri temelinde çözüm önerileri. 25.08.2017 tarihinde http://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/dergiler/milli_egitim_dergisi/169/menderes.pdf adresinden alınmıştır.
• Çapaoğlu, E., & Alpaslan, O. (2015). Ortaokul 8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki şiirlerde yer alan değerler. Sakarya University Journal of Education, 5(3), 90-104.
• Çetin, N. (2014). Eğitim ve değerler tartışmasında edebiyatın meşruluğu sorunu. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Antalya: Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çevirme, H. (2017). TC. Milli Eğitim bakanlığı orta öğretim Türk dili ve edebiyatı dersi öğretim programında kültürel aktarım. II. Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatları Öğretimi Sempozyumu Bildirileri Prof. Dr. M. Fuad Köprülü Anısına, s, 299-309, ISBN: 978-975-507-287-6.
• Çevirme. H. (2018). Türk dili ve edebiyatı dersi öğretim programının kültürel işlevi. Turkish Studies, 13 (23), 37- 52.
• Demir, S. & Başarır, F. (2013). Çok kültürlü eğitim çerçevesinde öğretmen adaylarının öz-yeterlik algılarının incelenmesi. International Journal of Social Science, 6(1), 609-641.
• Demirel, Ö. (1999). Öğretme Sanatı. Ankara: Pegem Yayınları.
• Emin, M. N. (2019). Türkiye’deki Suriyeli çocukların eğitimi. SET Vakfı İktisadi İşletmesi.
• Erkman-Akerson, F. (2010). Edebiyat ve kuramlar. İstanbul: İthaki Yayınları
• Eskimen, A. D. (2018). 2018 yılı Türk dili ve edebiyatı dersi öğretim programı ve 9.-10. sınıf Türk dili ve edebiyatı ders kitaplarında yer alan değerler. The Journal of Academic Sosyal Science Studies, 66, 51-67.
• Eyüp, B., Uzuner Yurt, S. & Stebler, M. Z. (2012). Türk dili ve edebiyatı öğretimine yönelik yapılan akademik çalışmalar üzerine bir inceleme. Turkish Studies, 7(1), 1119-1131.
• Felski, R. (2010). Edebiyat ne işe yarar (E. Ayhan, Çev.). İstanbul: Metis Eleştiri
• Genç, S. Z. (2017). Değişen değerler ve yeni eğitim paradigması. Ankara: Pegem
• Giddens, A. (2005). Sosyoloji (C. Güzel, Haz.). Ankara: Ayraç Yayınevi.
• Gözütok, T., & Demir, A. (2017). Ortaöğretim öğrencilerinin Türk edebiyatı dersine yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Journal of History Culture and Art Research, 6(4), 849-863.
• Güvenç, B. (1972). İnsan ve kültür antropolojiye giriş. Ankara: Sosyal Bilimler Derneği Yayınları
• Haviland, W. (2002). Kültürel antropoloji. (H. İnaç & S. Çiftçi, Çev.). İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Işıksalan S. N. (2011). 2005 Türk edebiyatı dersi öğretim programının değerlendirilmesi: Eskişehir örneği. Ahi Evren Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1, 15-40.
• Izgar, G., & Beyhan, Ö. (2015). Değerler eğitimi programının ilköğretim okulu 8. sınıf öğrencilerinin demokratik tutum ve davranışlarına etkisi. Değerler Eğitimi Dergisi, 13(29),
• Karageçi, M. N. (2006). Edebiyat öğretimi- kompozisyon öğretimi açısından orta öğretim kurumlarındaki kompozisyon öğretiminin analizi. 25.08.2017 tarihinde http://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/dergiler/milli_egitim_dergisi/169/mehmet.pdf adresinden alınmıştır.
• Kaya, N. (2015). Yazma cesareti. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Kıncal, R. Y. & Işık, H. (2003). Demokratik eğitim ve demokratik değerler. Eğitim Araştırmaları, 3(11), 54-58.
• Kaya, İ. & Aydin, H. (2014). Çoğulculuk, çokkültürlü ve çokdilli eğitim. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Koçak, S. & Özdemir, M. (2015). Öğretmen adaylarının çok kültürlü eğitime yönelik tutum­larında kültürel zekanın rolü. İlköğretim Online, (14) 4, 1352- 1369.
• Kuçuradi, İ. (2009). Uludağ konuşmaları (4. Baskı), Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu.
• Kurudayıoğlu, M. & Çakıcı, E. (2013). Türk edebiyatı dersinin öğretiminde değerler. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1(3), 41-57. .
• Kuşdil, E. & Kağıtçıbaşı, Ç. (2000). Türk öğretmenlerin değer yönelimleri ve Schwartz değer kuramı. Türk Psikoloji Dergisi, 45, 59-76.
• Ladson-Billings, G., & Tate, W. F. (2016). Toward a critical race theory of education. In Critical Race Theory In Education. Routledge.
• Marsall, G. (1999). Sosyoloji sözlüğü. (Osman Akınhay & Derya Kömürcü, Çev.) İstanbul: Bilim ve Sanat Yayınlan.
• Öcal, O. (2007). Folklor ve kültürel mekân. Milli Folklor, 19(76), 30-32.
• Özdemir, N. (2017). Kültür bilimi ve yönetimi. Ankara: Grafiker Yayınları
• Özdemir, M. Ç., & Arslangilay, A. S. (2017). Eğitim bilimine giriş. Ankara: Pegem
• Özlem, D. (2000). Kültür bilimleri ve kültür felsefesi. İstanbul: İnkılap.
• Polat, S. (2012). Okul müdürlerinin çokkültürlülüğe ilişkin tutumları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,42, 334-343.
• Sargut, S. (2001). Kültürler arası farklılaşma ve yönetim (2. Baskı). Ankara: İmge Kitabevi
• Savaşkan, V. (2016). Ortaöğretim Türk edebiyatı program ve ders kitaplarının somut olmayan kültürel miras ögeleri açısından incelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18 (2), 1302- 1323.
• Simmel, G., Bora, T., Kalaycı, N., & Gen, E. (2013). Modern kültürde çatışma. İstanbul: İletişim Yayınları
• Tahiroğlu, M. & Aktepe, V. (2015). Değerler eğitimi yaklaşımlarına göre geliştirilen etkinliklerin demokratik algı ve davranışlar üzerine etkisi. Değerler Eğitimi Dergisi, 13(30), 309-345
• Tezcan, M. (1978). Kültür ve eğitim ilişkileri. 22.03.2018 tarihinde http://egitimvebilim.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/5632/1773 adresinden alınmıştır.
• Tezcan, M. (1981). Eğitim sosyolojisine giriş. Ankara: Ankara Üni. Eğit
• T.C. Milli Eğitim Bakanlığı. (2015). Orta öğretim Türk edebiyatı dersi 9-12. sınıflar öğretim programı. 25.11.2017 tarihinde http://ttkb.meb.gov.tr/program2.aspx adresinden alınmıştır.
• T.C. Milli Eğitim Bakanlığı (2018). Orta öğretim Türk dili ve edebiyatı dersi (9, 10, 11, 12. Sınıflar) öğretim programı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
• Tomlinson, J. (1999). Kültürel emperyalizim, eleştirel bir giriş.(E. Zeybekoğlu, Çev.) İstanbul: Ayrıntı.
• Uzun, Y. (2009). Türkiye ve İngiltere’de edebiyat öğretimi (Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Orta Öğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı, Ankara.
• Ültanır, G. (2003). Eğitim ve kültür ilişkisi-eğitimde kültürün hangi boyutlarının genç kuşaklara aktarılacağı kaygısı. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(3), 291-309
• Ünveren Kapanadze, D. (2018a). Kimlik inşasında söylem aracı olarak eğitim ve çocuk edebiyatı. (Ed. Tarkan Yazıcı ve Onur Hayırlı) Eğitim bilimleri alanında yeni yaklaşımlar (ss.281-313) içinde. Ankara: Gece Akademi Yayınları.
• Ünveren Kapanadze, D. (2018b). Dil ve kültür aktarımında işlevsel bir araç olarak ders kitapları: Türkçe ders kitapları örneği. Turkish Studies, 13 (27), 1575- 1592.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları