Examination of A Psychoeducational Program for Increasing Self-Esteem in Students with Diagnosed Learning Disabilities

Year 2022, , 80 - 99, 23.03.2022

Mehmet Rüştü Kalafatoğlu , Seher Balcı Çelik

https://doi.org/10.17240/aibuefd.2022..-820237

Abstract

In this study, the effectiveness of the psycho-educational program prepared to increase the self-esteem levels of students with learning disabilities were examined. There are nine students with learning disabilities in the research. The prepared psychoeducation program lasted for nine weeks. In the research, a single group pretest-posttest pattern was used. The Coopersmith Self-Esteem Inventory was used to determine the self-esteem levels of students with learning disabilities. The scale, which was applied as a pre-test to students with learning disabilities before the psychoeducation program was re-applied as a post-test after the completion of the psychoeducation program. It was two months after the post-test application, the same scale was reapplied to the students as a follow-up test. In the study, Friedman Test and Wilcoxon Signed Ranks Test were used in the analysis of the data because the normal distribution assumptions of the data were not met. Findings obtained from the analysis revealed that the applied psychoeducation program is effective and permanent in increasing the self-esteem levels of students with learning disabilities. The findings of the research are discussed in the light of the literatüre.

Keywords

Learning disabilities, self-esteem, psychoeducational program

Öğrenme Güçlüğü Tanılı Öğrenciler için Geliştirilen Benlik Saygısı Artırma Psikoeğitim Programının Etkililiğinin İncelenmesi

Abstract

Bu araştırmada, öğrenme güçlüğü tanılı öğrenciler için geliştirilen benlik saygısı artırma psikoeğitim programının etkililiği incelenmiştir. Araştırmada öğrenme güçlüğü tanısına sahip olan ve bir ilkokula devam etmekte olan dokuz öğrenciye dokuz haftalık benlik saygısı artırma psikoeğitim programı uygulanmıştır. Uygulanan psikoeğitim programının bir oturumu ebeveyn oturumu olarak planlanmıştır. Araştırmada deneysel işlemin etkisinin tek grup üzerinde test edildiği tek grup ön test son test araştırma deseni tercih edilmiştir. Öğrenme güçlüğü tanılı öğrencilerin benlik saygısı düzeylerinin belirlenmesinde Coopersmith Özsaygı Envanteri kullanılmıştır. Psikoeğitim programı öncesinde öğrenme güçlüğü tanılı öğrencilere ön test olarak uygulanan ölçek, psikoeğitim programının tamamlanmasının ardından son test olarak tekrar uygulanmıştır. Son test uygulamasından sekiz hafta sonra aynı ölçek öğrencilere izleme testi olarak yeniden uygulanmıştır. Araştırmada verilerin normal dağılım varsayımlarını yerine getirememesi nedeniyle ön test, son test ve izleme testinden elde edilen veriler arasında anlamlı olarak farklılaşma bulunup bulunmadığı Friedman testi ve aynı veri kaynağından edinilen veriler arasındaki farkın hangi gruplar arasında olduğu Wilcoxon işaretli sıra testi ile analiz edilmiştir. Elde edilen sonuçlar uygulanan psikoeğitim programının öğrenme güçlüğü tanılı öğrencilerin benlik saygısı düzeylerini artırmada kalıcı etki sağladığını ortaya koymaktadır. Bu doğrultuda araştırmadan elde edilen bulgular literatür ışığında tartışılmıştır.

Keywords

Benlik saygısı, öğrenme güçlüğü, psikoeğitim

References

• Akkuş-Çutuk, Z. (2017). 5. Sınıf öğrencilerinin sosyal becerilerinin özsaygı ve denetim odağı ile ilişkisi. Abant İzzet Baysal üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(2), 505-525. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2017.17.30227-326288
• Alexander-Passe, N. (2016). The school’s role in creating successful and unsuccessful dyslexics. Journal of Psychology and Psychotherapy, 76(3), 651-662.http://dx.doi.org/10.4172/2161-0487.1000238
• Amerikan Psikiyatri Birliği. (2014). Ruhsal bozuklukların tanısal ve sayımsal elkitabı, (DSM-5), tanı ölçütleri başvuru elkitabı. (Çev. E. Köroğlu, 5.baskı). Hekimler Yayın Birliği.
• Asfuroğlu, B. Ö., & Fidan, S. T. (2016). Özgül öğrenme güçlüğü. Osmangazi Tıp Dergisi, 38(1), 49-54.https://doi.org/10.20515/otd.17402
• Asner-Self, K. K., & Feyissa, A. (2002). The use of poetry in psychoeducational groups with multicultural-multilingual clients. Journal for Specialists in Group Work, 27(2), 136-160. https://doi.org/10.1177/0193392202027002003
• Beattie, S., & Beattie, D. (2018). An investigation into the efficacy of a cognitive behavioural therapy group for low self-esteem in a primary care setting. Cognitive Behaviour Therapist, 11, 1–12. https://doi.org/10.1017/S1754470X18000168
• Baker, J., & Widdowson, M. (2020). An inquiry into the experience of the dyslexic transactional analysis psychotherapist. Transactional Analysis Journal, 50(1), 24–40. https://doi.org/10.1080/03621537.2019.1690236
• Balcı, E. (2017). Dyslexia: definition, classification and symptoms. SDU International Journal of Educational Studies, 4(2), 166-180.
• Balcı, E. (2019). İlkokul ve ortaokulda disleksi riski taşıyan öğrencilerin oranı ve bazı karakteristik özellikleri. Milli Eğitim, 48(1), 717–736.
• Barbiero, C., Montico, M., Lonciari, I., Monesta, L., Penge, R., Vio, C., … Ronfani, L. (2019). The lost children : The underdiagnosis of dyslexia in Italy. A cross-sectional national study. Plos One, 14(1), 1–12. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0210448
• Başar, M., & Göncü, A. (2018). Sınıf öğretmenlerinin öğrenme güçlüğüyle ilgili kavram yanılgılarının giderilmesi ve öğretmen görüşlerinin değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(1), 185–206. https://doi.org/10.16986/HUJE.2017027934
• Bingöl, A. (2003). Ankara’daki ilkokul 2. ve 4. sınıf öğrencilerinde gelişimsel disleksi oranı. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası, 56(2), 67- 82. https://doi.org/10.1501/Tipfak_0000000053
• Bourne, J., Selman, M., & Hackett, S. (2020). Learning from support workers: Can a dramatherapy group offer a community provision to support changes in care for people with learning disabilities and mental health difficulties? British Journal of Learning Disabilities, 48(1), 59–68. https://doi.org/10.1111/bld.12312
• Boyes, M. E., Leitão, S., Claessen, M., Badcock, N. A., & Nayton, M. (2020). Correlates of externalising and internalising problems in children with dyslexia: An analysis of data from clinical casefiles. Australian Psychologist, 55(1), 62–72. https://doi.org/10.1111/ap.12409
• Brown, N. W. (2013). Psikolojik danışmanlar için psiko-eğitsel gruplar hazırlama ve uygulama rehberi (Çev. V. Yorğun, 2. baskı). Anı.
• Burns, S., & Waite, M. (2019). Building resilience: A pilot study of an art therapy and mindfulness group in a community learning disability team. International Journal of Art Therapy: Inscape, 24(2), 88–96. https://doi.org/10.1080/17454832.2018.1557228
• Butler, S. K., & Constantine, M.G. (2005). Collective self-esteem and burnout in professional school counselors. Professional School Counselling, 9(1), 55-62. https://doi.org/10.1177%2F2156759X0500900107
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç, Ç. E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2018). Bilimsel araştırma yöntemleri (25.Baskı). Pegem Akademi.
• Can, A. (2019). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi (7. Baskı). Pegem Akademi.
• Chordia, S. L., Thandapani, K., & Arunagirinathan, A. (2019). Children ‘at risk’ of developing specific learning disability in primary schools. Indian Journal of Pediatrics, 87(2), 94–98. https://doi.org/10.1007/s12098-019-03130-z
• Coopersmith, S. (1967). The antecedents of self-esteem. Consulting Psychologists.
• Cook, T., Noone, S., & Thomson, M. (2019). Mindfulness-based practices with family carers of adults with learning disability and behaviour that challenges in the UK: Participatory health research. Health Expectations, 22(4), 802–812. https://doi.org/10.1111/hex.12914
• Costello, C. A., & Stone, S. L. M. (2012). Positive psychology and self-efficacy: Potential benefits for college students with attention deficit hyperactivity disorder and learning disabilities. Journal of Postsecondary Education and Disability, 25(2), 119–129.
• Crocker, J., & Park, L. E. (2004). The costly pursuit of self-esteem. Psychological Bulletin, 130(3), 392–414. https://doi.org/10.1037/0033-2909.130.3.392
• Çakmak, A., Şahin, H., & Demirbaş, E.A. (2017). 7. ve 8. sınıf öğrencilerinin sınav kaygısı ve benlik saygısı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Kafkas Üniversitesi, e – Kafkas Eğitim Araştırmaları Dergisi, 4(2), 1-9. https://doi.org/10.30900/kafkasegt.315182
• Çeçen, A. R., & Koçak, E. (2007). Deneysel bir çalışma: İlköğretim II. kademe öğrencilerine uygulanan benlik saygısı programının öğrencilerin benlik saygısı üzerindeki etkisi. Eurasian Journal of Educational Research (EJER), 27, 59-68.
• Çoğaltay, N., & Çetin, İ. (2020). Sınıf öğretmenlerinin özel öğrenme güçlüğüne ilişkin yeterlilikleri : Nitel bir araştırma. Academia Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(1), 126–140.
• Dalgas-Pelish, P. (2006). Effects of a self-esteem intervention program on school-age children. Pediatric Nursing, 8, 341-349. https://doi.org/10.3390/children8110958
• DeFries, J. C., & Alarcón, M. (1996). Genetics of specific reading disability. Mental Retardation and Developmental Disabilities Research Reviews, 2(1), 39-47. https://doi.org/10.1002/(SICI)1098-2779(1996)2:1<39::AID-MRDD7>3.0.CO;2-S
• Deniz, M. E., Yorgancı, Z., & Özyeşil, Z. (2009). Öğrenme güçlüğü görülen çocukların sürekli kaygı ve depresyon düzeylerinin incelenmesi üzerine bir araştırma. İlköğretim Online Dergisi, 8(3), 694-708.
• Doğan, O., Erşan, E. E., & Doğan, S. (2009). The probable learning disorders in primary school students: A preliminary study. Anatolian Journal of Psychiatry, 10(1) 62-70.
• Doğan, T. & Eryılmaz, A. (2013). İki boyutlu benlik saygısı ve öznel iyi oluş arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33, 107–117.
• Doğru, N., & Peker, R. (2004). Özsaygı geliştirme programının lise dokuzuncu sınıf öğrencilerinin özsaygı düzeylerine etkisi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(2), 315-328.
• Duclos, G. (2010). Benlik saygısı, yaşam için bir pasaport (Çev. O. Kunal, 1. baskı). Yapı Kredi.
• Emre, O., Ulutaş, A., İnci, R., Coşanay, B., Ayanoğlu, M., Kaçmaz, C., & Kay, M. A. (2020). Öğretmenlerin öğrenme güçlüğü yaşayan öğrencilere yönelik yeterlikleri, öz yeterlik kaynakları ve pozitif öğretmenlik becerileri arasındaki ilişki. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(1), 205–218. https://doi.org/10.18026/cbayarsos.632453
• Eraslan-Çapan, B., & Korkut-Owen, F. (2017). Çocukların kendilik değerini geliştirmede kendilik değeri geliştirme programı ve sosyal ve duygusal eğitim programının etkililiği. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 62(16), 756–769. https://doi.org/10.17755/esosder.305405
• Farhoodi, F., Saeed, M. M., & Mirshahi, F. (2019). Solution-focused brief group therapy on self-esteem and test anxiety first secondary school female students in Koshkoueeh City. MEJDS, 9(20), 1-9.
• Furneaux-Blick, S. (2019). Painting together: how joint activity reinforces the therapeutic relationship with a young person with learning disabilities. International Journal of Art Therapy: Inscape, 24(4), 169–180. https://doi.org/10.1080/17454832.2019.1677732
• Ghisi, M., Bottesi, G., Re, A. M., Cerea, S., & Mammarella, I. C. (2016). Socioemotional features and resilience in Italian university students with and without dyslexia. Frontiers in psychology, 7, 478. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2016.00478
• Giannouli, V., Sarris, D., & Evmorfia, G. (2019). Investigating the relationship among mental resilience, culture self-esteem and self-efficacy for peer interactıon of students with and. without mild special educational needs. European Journal of Special Education Research, 5(2), 155–177. https://doi.org/10.5281/zenodo.3598123
• Görgü, E. (2017). Özgül öğrenme güçlüğü tanılı çocuklarla yapılan grupla psikolojik danışmanın çocukların depresyon ve kaygı düzeylerine etkisi. Journal of Turkish Studies, 12(33), 197–212. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.12703
• Görgün, B. (2018). Akıcı okuma ve okuduğunu anlama destek eğitim programının (Oka2dep) özel öğrenme güçlüğü olan öğrencilerin okuma becerilerine etkisi [Doktora Tezi, Osmangazi Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Görgün, B., & Melekoğlu, M. A. (2019). Türkiye’de özel öğrenme güçlüğü alanında yapılan çalışmaların incelenmesi. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(1), 83–106. https://doi.org/10.19126/suje.456198
• Güçray, S. S., Çekici, F. & Çolakkadıoğlu, O. (2009). Psiko-eğitim gruplarının yapılandırılması ve genel ilkeleri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 134-153.
• Güçray, S.S. (1989). Çocuk yuvasında ve ailelerinin yanında kalan 9-10-11 yaşlarındaki çocukların benlik saygısını etkileyen bazı faktörler [Doktora Tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Güler, G. & Bedel, A. (2018). Benlik saygısı geliştirme programının benlik saygısı ve genel öz-yeterlik üzerine etkisi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(56), 521-528. http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20185639026
• Görker, I., Bozatlı, L., Korkmazlar, Ü., Karadağ, M. Y., Ceylan, C., Söğüt, C., .. Turan, N. (2017). Edirne il merkezi ilkokul çocuklarında özgül öğrenme bozukluğu olası yaygınlığı ve sosyodemografik özellikler. Nöropsikiyatri Arşivi Dergisi, 54(4), 341-349. http://dx.doi.org/10.5152/npa.2016.18054
• Heiervang, E., Stevenson, J. I. M., Lund, A., & Hugdahl, K. (2001). Behaviour problems in children with dyslexia. Nordic Journal of Psychiatry, 55(6), 251–256. https://doi.org/10.1080/080394801681019101
• Hollins, S., & Sinason, V. (2000). Psychotherapy, learning disabilities and trauma: New perspectives. British Journal of Psychiatry, 176(1), 32-36. https://doi.org/10.1192/bjp.176.1.32
• Huang, Y., He, M., Li, A., Lin, Y., Zhang, X., & Wu, K. (2020). Personality, behavior characteristics and life quality impact of children with dyslexia. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(4), 1–14. https://doi.org/10.3390/ijerph17041415
• Karaırmak, Ö., & Çetinkaya-Siviş, R. (2011). Benlik saygısının ve denetim odağının psikolojik sağlamlık üzerine etkisi: duyguların aracı rolü. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(35), 30–41.
• Katsarou, D. (2020). Special education : A comparative study between primary and secondary teachers’ attitudes about the psychosocial profile of children and adolescents with dyslexia in Greece. European Journal of Special Education Research, 5(3), 60–80. https://doi.org/10.5281/zenodo.3633860
• Kaya, A., & Saçkes, M. (2004). Benlik saygısı geliştirme programının ilköğretim 8. sınıf öğrencilerinin benlik saygısı düzeylerine etkisi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(21), 49-56.
• Kavale, K. A. (2002). Discrepancy Models in the Identification of Learning Disability. Bradley, L., Danielson, L. ve Hallahan, D.P. (Der.), In Identification of learning disabilities: Research to practice (pp. 369-426). Mahwah, Erlbaum.
• Koç, H., & Arslan, C. (2019). Üniversite öğrencilerinde algılanan sosyal destek, benlik saygısı ve sabır arasındaki ilişkiler. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 9(54), 821–840.
• Küçükcaymaz, S. (2011). Okuma güçlüğü olan ilköğretim birinci ve ikinci kademe öğrencilerinin benlik saygısı düzeylerinin karşılaştırılması [Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Lagae, L. (2008). Learning disabilities : Definitions, epidemiology, diagnosis and intervention strategies. Pediatric Clinics of NA, 55(6), 1259–1268. https://doi.org/10.1016/j.pcl.2008.08.001
• Leary, M. R., & Baumeister, R. F. (2000). The nature and function of self-esteem: Sociometer theory. Advances in Experimental Social Psychology, 1-62. https://doi.org/10.1016/S0065-2601(00)80003-9
• Maryam, E., Davoud, M. M., Zahra, G., & Somayeh, B. (2011). Effectiveness of life skills training on increasing self-esteem of high school students. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 30, 1043-1047. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2011.10.203
• McNulty, A. M. (2003). Dyslexia and the life course. Journal of Learning Disabilities. 36(4), 363–381. https://doi.org/10.1177%2F00222194030360040701
• McVey, G. L., Davis, R., Tweed, S., & Shaw, B. F. (2004). Evaluation of a school-based program designed to improve body image satisfaction, global self-esteem, and eating attitudes and behaviors: A replication study. International Journal of Eating Disorders, 36(1), 1- 11. https://doi.org/10.1002/eat.20006
• Mert, A., Duman, A.E. & Kahraman, M. (2019). Ortaöğretim öğrencilerinde kariyer karar verme öz-yeterliğinin yordayıcıları olarak benlik saygısı ve algılanan sosyal destek. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 594-619.
• Mishna, F., & Muskat, B. (2004). “I’m not the only one!” group therapy with older children and adolescents who have learning disabilities. Internatıonal Journal of Group Psychotherapy, 54(4), 455-476. https://psycnet.apa.org/doi/10.1521/ijgp.54.4.455.42762
• Momeni, S., Barak, M., Kazemi, R., Abolghasemi, A., Babaei, M., & Ezati, F. (2012). Study of the effectiveness of social skills training on social and emotional competence among students with mathematics learning disorder. Creative Education, 03(08), 1307–1310. https://doi.org/10.4236/ce.2012.38191
• Mruk, C. J. (2006). Self-esteem research, theory and practice: Toward a positive psychology of self-esteem. Springer.
• Musetti, A., Eboli, G., Cavallini, F., & Corsano, P. (2019). Social relationships, self-esteem, and loneliness in adolescents with learning disabilities. Clinical Neuropsychiatry, 16(4), 133–140.
• Nalavany, B. A., & Carawan, L. W. (2012). Perceived family support and self-esteem : The mediational role of emotional experience in adults with dyslexia. Dyslexia, 18(1), 58–74. https://doi.org/10.1002/dys.1433
• Noorwood, S. J., Murray, M., Nolan, A., & Bowker, A. (2011) Beautiful from the inside out: A school-based programme designed to increase self-esteem and positive body image among preadolescents. Canadian Journal of School Psychology, 26, 263-282. https://psycnet.apa.org/doi/10.1177/0829573511423632
• Novita, S. (2016). Secondary symptoms of dyslexia : A comparison of self-esteem and anxiety profiles of children with and without dyslexia. European Journal of Special Needs Education, 31(2), 279-288. https://doi.org/10.1080/08856257.2015.1125694
• Oga, C., & Haron, F. (2012). Life experiences of individuals living with dyslexia in Malaysia : A phenomenological study. Procedia Social and Behavioral Sciences, 46, 1129–1133. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2012.05.261
• Özan, G. B. (2017). Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu ve özel öğrenme güçlüğü olan 9-12 yaş aralığındaki çocuklarda bibliyoterapi kullanımının kişilerarası sorun çözme becerilerine etkisinin incelenmesi [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Ticaret Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Özmen, R. G. (2005). Öğrenme güçlüğü olan öğrencilerin okuma hızlarının metinlerde karşılaştırılması. Eğitim ve Bilim, 30(136), 25-30.
• Özoğul N. (1988). Annenin çalışmasının ve bazı bireysel niteliklerin çocuğun özsaygısına etkisi [Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Pişkin, M. (1997). Türk ve İngiliz lise öğrencilerinin benlik saygısı yönünden karşılaştırılması. III. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi Bilimsel Çalışmaları, Kongre Kitabı. Adana: Ç.Ü. Eğitim Fakültesi Rehberlik ve Psikolojik Danışma Anabilim Dalı ve Psikolojik Danışma ve Rehberlik Derneği Yayını.
• Plummer, D. M. (2011). Benlik saygısı çocuklarda nasıl geliştirilir? (Çev, E. Aksay, 1. baskı) .Sistem. Porter, K. A. (2019). Effectiveness of girls only! Prevention education program for self-esteem enhancement in at-risk adolescent girls. Doctor of Nursing Practice Papers, 23.
• Rachmawati, I., Soegondo, K., Solek, P., & Child, I. (2019). Demographic characteristics, behavioral problems, and iq profile of children with dyslexia at dyslexia association of Indonesia from january-june 2019: A quantitative study. Jurnal Pendıdkan Bıtara Upsı, 12, 68–79.
• Rosalina, E., & Nasrullah. (2019). The correlation between self-esteem and student’s reading comprehension. English Language Teaching Educational Journal, 2(2), 70-78. http://dx.doi.org/10.12928/eltej.v2i2.1190
• Sakız, H., & Baş, G. (2018). Öğrenme güçlüğü yaşayan çocuklarda ve ebeveynlerinde yaşam kalitesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 20(1), 53–72. https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.392308
• Salman, U., Özdemir, S., Salman, A. B. & Özdemir, F. (2016). Özel öğrenme güçlüğü “disleksi”. FNG & Bilim Tıp Dergisi, 2(2), 170-171.
• Samela-Aro, K., & Nurmi, J. (1996). Uncertainty and confidence in interpersonal projects: Consequences for relationships and well-being. Journal of Social and Personal Relationships, 134 (1), 109-122.
• Schilling, D. (2009). Duygusal zekâ beceri eğitimi uygulamaya yönelik pratik bir model ve 50 aktivite. (Çev. T. F. Karahan, B. M. Yalçın, M. Yılmaz, M. E. Sardoğan). Maya Akademi.
• Settle, S. A., & Milich, R. (1999). Social persistence following failure in boys and girls with LD. Journal of Learning Disabilities, 3(32), 201–212. https://doi.org/10.1177/002221949903200302
• Shehu, A., Zhilla, E., & Dervishi, E. (2015). The impact of the quality of social relationships on self-esteem of children with dyslexia. European Scientific Journal, 11(7), 308–318.
• Snowling, M. J. (2008), ‘Specific disorders and broader phenotypes: the case of dyslexia’. Quarterly Journal of Experimental Psychology, 61, 142–56. https://doi.org/10.1080%2F17470210701508830
• Stampoltis, A., & Polychronopoulou, S. (2009). Greek university students with dyslexia: An interview study. European Journal of Special Needs Education, 24(3), 307-321. https://doi.org/10.1080/08856250903020195
• Terzioğlu, N. K., & Yıkmış, A. (2018). Otizm spektrum bozukluğu olan öğrencilere temel çıkarma işlemi öğretiminde nokta belirleme tekniğinin etkililiği. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 19(1) , 1-27. https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.298939
• Toprak, T. B., Topçu, F., & Aslan, H. (2018). Okul başarısızlığının nedenlerine ilişkin bir derleme çalışması. Psikoloji Araştırmaları, 3(6), 34–39.
• Totan, T., Ercan, B., & Öztürk, E. (2019). Mutluluk ve benlik saygısının yalnızlıkla internet bağımlılığına etkilerinin incelenmesi. Edu:7 Yeditepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10, 20-35.
• Smith, I. C. (2005). Solution-focused brief therapy with people with learning disabilities: A case study. British Journal of Learning Disabilities, 33(3), 102–105. https://doi.org/10.1111/j.1468-3156.2005.00293.x
• Şahan Yılmaz, B., & Duy, B. (2013). Psiko-eğitim uygulamasının kız öğrencilerin benlik saygısı ve akılcı olmayan inançları üzerine etkisi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(39), 68-81.
• Urfalı Dadandı, P., & Şahin, M. (2018). Özgül öğrenme güçlüğü tanısı olan ve normal gelişim gösteren çocukların benlik kavramları, öz-yeterlik inançları ve sosyal becerilerinin karşılaştırılması. Elementary Education Online, 17(2), 532-545. https://doi.org/10.17051/ILKONLINE.2018.418895
• Vaughn, S., Elbaum, B., & Boardman, A. G. (2001). The social functioning of students with learning disabilities: Implications for inclusion. Exceptionality, 9(1-2), 47-65. https://doi.org/10.1080/09362835.2001.9666991
• Waite, P., McManus, F., & Shafran, R. (2012). Cognitive behaviour therapy for low self-esteem: A preliminary randomized controlled trial in a primary cate setting. Journal of Behaviour Therapy and Experimental Psychiatry, 43(4), 1049-1057. https://doi.org/10.1016/j.jbtep.2012.04.006
• Wiener, J., & Tardif, C. Y. (2004). Social and emotional functioning of children with learning disabilities: Does special education placement make a difference?. Learning Disabilities Research & Practice, 19(1), 20-32.
• Wilmshurst, L. (2005). Essentials of child psychopathology. Hoboken. John Wiley & Sons.
• Yıldız, M. (2013). Yazma güçlüğü (disgrafi) olan bir ilkokul 2. sınıf öğrencisinin el yazısı okunaklılığının geliştirilmesi: Eylem araştırması. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(4), 281-310.