Aday Öğretmenlerin Eleştirel Düşünme Eğilimleri İle Duygusal Zeka Düzeyleri Arasındaki İlişki

Year 2008, Volume: 8 Issue: 1, 11 - 32, 15.03.2016

Gülseren Dutoğlu Meriç Tuncel

Abstract

Bu araþtýrmanýn amacý, aday öðretmenlerin eleþtirel düþünme becerilerine yönelik
eðilimleri ile duygusal zeka düzeyleri arasýndaki iliþkiyi belirlemektir. Tarama modelinin
kullanýldýðý bu araþtýrma, 2006-2007 öðretim yýlý II. yarýyýl döneminde Abant Ýzzet Baysal
Üniversitesi Eðitim Fakültesinin 4. sýnýfýnda öðrenim gören toplam 374 aday öðretmenden
elde edilen veriler doðrultusunda gerçekleþmiþtir. Araþtýrma verileri, aday öðretmenlerin bazý
kiþisel özelliklerinin belirlenmesi için “Kiþisel Bilgi Formu”, eleþtirel düþünme becerileri
eðilimlerini ölçmek için “California Eleþtirel Düþünme Eðilimleri Ölçeði” ve duygusal zeka
düzeylerini ölçmek için “Bar-On Duygusal Zeka Anketi” aracýlýðýyla toplanmýþtýr. Kökdemir
(2003) tarafýndan Türkçe’ye uyarlanan California Eleþtirel Düþünme Eðilimi Ölçeði
analitiklik, açýk fikirlilik, meraklýlýk, kendine güven, doðruyu arama, sistematiklik olmak
üzere alt ölçeklerinde yer alan toplam 51 sorudan oluþmaktadýr. Mumcuoðlu (2002)
tarafýndan Türkçe’ye uyarlanan Bar-On Duygusal Zeka Anketi duygusal öz farkýndalýk,
giriþkenlik, öz saygý, öz gerçekleþtirme, baðýmsýzlýk, empati, kiþiler arasý iliþkiler, sosyal
sorumluluk ve problem çözme, gerçeklik deðerlendirmesi, esneklik, strese tolerans, dürtü
kontrolü, mutluluk, iyimserlik, olumlu izlenim, olumsuz izlenim alt boyutlarýnda yer alan
toplam 128 sorudan oluþmaktadýr. Araþtýrmada elde edilen verilerin analizinde SPSS 11.0
paket programý kullanýlmýþtýr. Verilerin çözümlenmesinde istatistiksel tekniklerden frekans,
yüzde, aritmetik ortalama, standart sapma, ortalamanýn ortalamasý, Pearson Momentler
Çarpýmý Korelasyon Katsayýsý kullanýlmýþtýr. Verilerin analiz edilmesiyle ortaya çýkan
sonuçlar þu þekilde özetlenebilir:
1. Aday öðretmenlerin eleþtirel düþünme eðilimleri ölçeði alt ölçeklerinde
“Katýlýyorum” ve “Kýsmen Katýlýyorum” seçeneklerine eðilim gösterdikleri; duygusal zeka
anketinde “Çoðu Zaman Bana Uygun” seçeneðinde yoðunlaþtýklarý görülmektedir.
2. Aday öðretmenlerin eleþtirel düþünme eðilimleri alt ölçekleri ile duygusal zeka alt
boyutlarý arasýnda p<.01 manidarlýk düzeyinde manidar bir iliþki olduðu belirlenmiþtir. Ancak
belirlenen bu iliþkinin pozitif yönlü, düþük ve orta derecede olduðu gözlenmiþtir. Ayrýca aday
öðretmenlerin eleþtirel düþünme ölçeði ve duygusal zeka anketinden aldýklarý toplam puanlar
arasýnda p<.01 manidarlýk düzeyinde pozitif yönlü ve orta seviyede manidar bir iliþki olduðu
saptanmýþtýr.

Keywords

Eleþtirel düþünme, Duygusal zeka, aday

THE RELATIONSHIP BETWEEN CANDIDATE TEACHERS’ CRITICAL THINKING TENDECIES AND THEIR EMOTIONAL INTELLIGENCE LEVELS

Abstract

The aim of this study is to examine the relationship between candidate teachers’
critical thinking skills tendencies and their emotional intelligence levels. The survey approach
was followed and the subjects (n =374) were the fourth year candidate teachers of the Faculty
of Education, Abant Izzet Baysal University in the second semester of the 2006-2007 academic
year. The, “Personal Information Form”, was used to identify candidate teachers’ personal
characteristics. In addition, the “California Critical Thinking Tendencies Inventory” ,
translated into Turkish by Kökdemir (2003), which has 51 items with the subscales of
analyticity, open-mindedness, inquisitiveness, self-confidence, truth seeking, and
systematicity; and the “Bar-On Emotional Intelligence Questionnaire”, translated into Turkish
by Mumcuoðlu (2002), which has 128 items with the subscales emotional self-awareness,
enterprisingness, self-respect, self-actualization, independence, empathy, interpersonal
relationships, social responsibility, problem solving, reality testing, flexibility, stress
tolerance, impulse control, happiness, optimism, positive impression, negative impression.
For the analysis of the data collected, the SPSS version 11.0 package program was used. By
means of this program, the frequency, percentage, mean scores, standard deviation, mean
square and Pearson Product Moment Correlation Coefficient techniques were used. The
results of the study can be summarized as follows:
1. It is seen that the candidate teachers had “agree” and “partially disagree”
tendencies in critical thinking tendencies inventory, and they had mostly appropriate to me”
tendencies in emotional intelligence questionnaire.
2. When the relationship between candidate teachers’ tendencies in the subscales of
critical thinking tendencies inventory and emotional intelligence questionnaire is concerned, a
significant relationship was observed at the 0.01 level. However, it was observed that the
relationship was positive, low and at intermediate level. In addition to this, an intermediate
level of significance was found between the scores achieved by candidate teachers in the
critical thinking tendencies inventory and emotional intelligence questionnaire at the 0.01
level.

Keywords

Critical thinking, Emotional intelligence, examine

References

• Akýnoðlu, O. (2001). “Eleþtirel Düþünme Becerilerini Temel alan Fen Bilgisi Öðretiminin Öðrenme Ürünlerine Etkisi.” Yayýnlanmamýþ Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi. Ankara.
• Akýnoðlu, O. ve diðerleri. (2002). Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öðretimi. Ankara: Pegem A Yayýncýlýk.
• Aktan, E. (2002). Duygusal Zeka. Ankara:Nobel Yayýnlarý.
• Aybek, B. (2006). “Konu ve Beceri Temelli Eleþtirel Düþünme Öðretiminin Öðretmen Adaylarýnýn Eleþtirel Düþünme Eðilimi ve Düzeyine Etkisi.” Yayýnlanmamýþ Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Baltaþ, Z. (2006). Duygusal Zeka. Ýstanbul:Remzi Kitapevi.
• Bradberyy, T. & Greaves, J. (2006). Duygusal Zekanýzý Keþfedin. çev: Sevda Kubilay, Ýstanbul:Truva Yayýnlarý.
• Chaffee, J. (1988). Thinking Critically. Newyork: Houghton Mifflin Company.
• Cherniss, C. & Goleman, D. (2001). The Emotionally Intelligent Workplace. San Francisco: Jossey-Bass.
• Cüceloðlu, D. (1993). Ýyi Düþün Doðru Karar Ver. Ýstanbul: Sistem Yayýncýlýk.
• Demirci, C. (2001). “Eleþtirel Düþünme.” Eðitim ve Bilim, 254, (115), 3.
• Elder, L. (1997). “Critical Thinking The Key to Emotional Intelligent.” Journal of Developmental Education, 21, (1), 40-41.
• Goleman, D. (2005). Duygusal Zeka Neden IQ’dan Daha Önemlidir?, çev. B. S. Yüksel. Ýstanbul: Varlýk Yayýnlarý.
• Goleman, D. (1998). Duygusal Zeka. çev. B. S. Yüksel. Ýstanbul: Varlýk Yayýnlarý.
• Ýpþiroðlu, Z. (1992). Eleþtirinin Eleþtirisi. Ýstanbul: Cem Yayýnevi.
• Kazancý, O. (1989). Eðitimde Eleþtirici Düþünme ve Öðretimi. Ankara: Kazancý Hukuk Yayýnlarý.
• Kocayörük, A. (2004). Duygusal Zeka Eðitiminde Drama Etkinlikleri. Ankara: Nobel Yayýnlarý.
• Kökdemir, D. (2003). “Belirsizlik Durumlarýnda Karar Verme ve Problem Çözme.” Yayýnlanmamýþ Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara
• Markham, U. (2001). %100 Düþünce gücü ve Bellek Geliþtirme. çev: A. Ülger, Ýstanbul: Bilim Teknik Yayýnevi.
• Meyer, C. (1988). Teaching Students to Think Critically. London: Josey-Bass Publishers.
• Ruggiero, V. R. (1988). Teaching Thinking Across The Curriculum. New York: Herperd Raw Publishers.
• Mumcuoðlu, Ö. (2002). “Bar-On Duygusal Zeka Testi’nin Türkçe Dilsel Eþdeðerlik, Güvenirlik ve Geçerlik Çalýþmasý.” Yayýnlanmamýþ Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eðitim Bilimleri Enstitüsü. Ýstanbul.
• Nemli, E. (2001). “Duygusal Zeka ve Liderlik.” Verimlilik Dergisi, Ankara: Milli Prodüktive Yayýnlarý. (1).
• Öner, N. (1994). Türkiye’de Kullanýlan Psikolojik Testler. Boðaziçi Üniversitesi. Ýstanbul.
• Özcan, A. O. (2000). Algýdan Yoruma Yaratýcý Düþünce. Ýstanbul: Avcýol Basým Yayýn.
• Salovey, P & Mayer, J. (1990). Emotional Ýntelligence, Imagination, Cognition and Personality.
• Salovey, P & Sluyter, J. D. (1997). Emotional Development and Emotional Ýntelligence, New York: Basic Books.
• Schafersman, D. S. (1991). An Introduction to Critical Thinking. www.Freeinquiry.com/critical-thinking.html.
• Shapiro, E. L. (1997). Yüksek EQ’lu Bir Çocuk Yetiþtirmek. çev. Ü. Kartal. Ýstanbul: Varlýk Yayýnlarý.
• Stein, J. & Steven, E. B. (2003). Duygusal Zeka ve Baþarýnýn Sýrrý. çev. I. Müjde. Ýstanbul: Özgür Yayýnlarý.
• Sungur, N. (1997). Yaratýc Düþünce. Ýstanbul: Evrim Yayýnevi.
• Þahinel, S. (2001). “Eleþtirel Düþünme Becerileri ile Tümleþik Dil Becerilerinin Geliþtirilmesi Yaklaþýmýný Temel Alan Türkçe Öðretim Programýnýn Toplam Eriþi ve Kalýcýlýða Etkisi.” Yayýnlanmamýþ Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi. Ankara.
• Þahinel, S. (2002). Eleþtirel Düþünme. Ankara: Pegem AYayýncýlýk.
• Woolfolk, A. (1980). Education Psychology. USA: Ally Bacon
• Yaylacý, Ö. G. (2006). Kariyer Yaþamýnda Duygusal Zeka ve Ýletiþim Yeteneði. Ýstanbul: Hayat Yayýncýlýk.
• Yavuz, K. (2003). 0-12 Yaþ Dönemi Çocuklarda Duygusal Zeka Geliþimi. Ankara: Ceceli Yayýnlarý.
• Yeþilyaprak, B. (2001). “Duygusal Zeka ve Eðitim Açýsýndan Doðurgularý.” Eðitim Yönetimi Dergisi, Ankara: Öncü Basýmevi. (25).