Öğretmen Algılarına Göre Kadın Öğretmenlerin Kariyer Engellerinin İncelenmesi

Year 2010, Volume: 10 Issue: 1, 133 - 149, 15.03.2016

Yüksel Gündüz

Abstract

Bu araştırmanın amacı, öğretmen algılarına göre, ilköğretim kurumlarında görev yapan kadın
öğretmenlerin “ailevi nedenler”, “toplumsal yapı”, “ekonomik durum”, “okul ortamı ve çevre”, “eğitim,
cinsiyet, çalışma saati, yaş ve medeni durum”dan dolayı ne düzeyde kariyer engeli yaşadıklarını ortaya
koymaktır. Araştırmanın evrenini İstanbul ili Bayrampaşa ilçesinde bulunan 25 ilköğretim okulunda görev
yapan 950 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini ise, evrenden Basit Tesadüfî Örnekleme
yöntemiyle seçilen 450 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırma nicel bir araştırma olup, verileri toplamak için
Köstek tarafından geliştirilen 31 maddelik bir ölçek kullanılmıştır. Kullanılan ölçeğin maddeleri Likert tipi
olup, değerlendirme beşli skala üzerinden yapılmıştır. Ölçeğin öğretmenlere uygulanması sonucu elde edilen
veriler, yüzde, frekans, ortalama, standart sapma, t testi ve tek yönlü varyans analizi (anova) ile
çözümlenmiştir. Buna göre öğretmenlerin algıları, kadın öğretmenlerin, “ailevi nedenlerden” ve “eğitim,
cinsiyet, çalışma saati, yaş ve medeni durumundan” dolayı “orta” düzeyde; “toplumsal yapıdan”, “okul ortamı
ve çevreden” ve “ekonomik nedenlerden” dolayı da “biraz” düzeyinde kariyer engeli yaşadıkları yönünde
olmuştur. Öğretmenlerin görüşleri arasında, cinsiyet, çocuk sayısı ve mesleki kıdem değişkenlerine göre
anlamlı farklılıklar bulunmuştur.

Keywords

Kadın öğretmen, kariyer, kariyer yapma, kariyer engeli

A STUDY OF CARRIER BARRIERS BASED ON FEMALE TEACHERS’ PERCEPTIONS

Abstract

The aim of this study is to identify the perceptions of female primary school teachers on carrier
barriers that stem from reasons related to “family”, “social structure”, “economic conditions”, “school
environment and neighborhood”, and “education, gender, working hours, age, and marital status”. The
population in this research consists of 406 teachers who work at 25 primary schools in the Bayrampaşa district
in İstanbul and who were selected through simple random sampling out of 950 teachers working in the same
district. The research is quantitative by nature. A questionnaire that consists of 31 items was used in the
research. The scale was developed by Köstek. The items in the questionnaire were 5-point Likert type. T- test
and Single-sided Variance were used for data analysis and values such as percentage, frequency, medium, and
standard deviation were computed. Based on the data, it was found that female teachers experienced medium
level carrier barriers due to “family”, “education, gender, working hours, age and marital status” and low level
carrier barriers due to “social structure”, “school environment and neighborhood conditions” and “economical
circumstances”. Significant differences in the variables gender, number of children and length of service were
also found. 

Keywords

Female teacher, carrier, making a carrier, carrier barrier

References

• Aldemir, C., Budak, G. ve Ataol, A. (2001). İnsan kaynakları yönetimi. İzmir: Barış Yayınları.
• Alkan, T. (1981). Kadın-erkek eşitsizliği sorunu. Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları.
• Appelbaum, S. H., Audet L., Miller, J. C. (2003). Gender and leadership? Leadership and gender? A journey through the landscape of theories. Leadership & Organization Development Journal, 24, (1), 43- 51.
• Atay, A. N. (1998). Kadın yöneticilerin kariyer boyutları ve etmenleri, 20. yüzyılın sonunda kadınlar ve gelecek. (Ed: Oya Çitçi), Ankara: TODAİE Yayınları,
• Ayan, F.(2000). Bayan öğretmenlerin yöneticilikleri ve öğretmen görüşleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Onsekiz Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Aytaç, S. (1997). Çalışma yaşamında kariyer yönetimi planlaması geliştirilmesi sorunları. İstanbul: Epsilon Yayıncılık.
• Aytaç, S. (2001). Çift kariyerli esler ve çalışma yaşamındaki yeri. Bursa: Ezgi Kitabevi Yayınları.
• Başaran, İ.E. (2000). Öğretmenin kendini yetiştirme sorumluluğu. Öğretmen Dünyası Dergisi, sayı: 251, Yıl 21, 5-8.
• Berktay, F. (1996). Tektanrılı dinler karşısında kadın. İstanbul: Metis Kadın Araştırmaları, Metis Yayınları.
• Boydak, M. ve Akpınar, B. (2002). Okul yönetiminde kadın yöneticilerin başarısı. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12, (2), 219- 234.
• Büyükbeş, T., Karayılan, D. ve Çelik, A. (2002, Mayıs). Kadın işgörenlerin sorunlarına ilişkin Gaziantep ve Kahramanmaraş tekstil işletmelerinde karşılaştırmalı bir araştırma. 10. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresinde Sunulan Bildiri, Antalya, Türkiye.
• Çarıkçı, İ.H. (2001). Banka çalışanlarının iş ve aile rollerinin çatışması. Yayınlanmış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çınkır, Ş. (2003). Örgütlerde personel geliştirme. Yönetimde çağdaş yaklaşımlar uygulamalar ve sorunlar. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Doğramacı, E. (1997). Türkiye’de kadının dünü bugünü. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Eker, F.F. (1994). Babaların çocuk bakımı ve ev işlerine katılım düzeyleri ve belirleyicileri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Erkanlı, H.(2002). Kadın ve kariyer: Bolu’da üst düzey kadın çalışanlar üzerin araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Eyuboglu, D. (1999). Kadın işgücünün değerlendirilmesinde yetersizlikler. Ankara: Millî Prodüktivite Merkezi Yayınları, Yayın No: 637.
• Gill, S. and Davidson, M. J. (2001). Problems and pressures facing lone mothers in management and professional occupations – a pilot study. Women in Management Rewiew, 16, (8), 383-399.
• Gönen, E.ve Hablemit, Ş. (2004). Akademisyen kadınlar. İstanbul: Toplumsal Dönüşüm Yayınları. İnan, A. (1982). Tarih boyunca türk kadınının hak ve ödevleri. İstanbul: Milli Eğitim Yayınları.
• Karaca, A. (2007). Kadın yöneticilerde kariyer engelleri: cam tavan sendromu üzerine uygulamalı bir araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kaynak, T. (1997). Kariyer planlama. İnsan kaynakları yönetimi. Eskişehir: T.C.Anadolu Üniversitesi İşletme Fakültesi Ders Kitapları Yayını No:20.
• Köstek, H. (2007). Resmi ilköğretim okullarında çalışan yönetici ve öğretmen görüşlerine göre, kadın öğretmenlerin kariyer engelleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• K.S.S.G.M. (1999). Cinsiyete dayalı ayrımcılık ve kadın çalışanlara karşı tutumlar.Türkiye de eğitim sektörü örneği. Ankara: Kadın Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü Yayınları.
• Kurtsan, M. (2000). Dünyada ve Türkiye’de girişimci kadının konumu. İstanbul: Peryön Dergisi, MayısHaziran, 90-105.
• Mavın, S. (2001). Women’s career in theory and practice: time for change? Women In Management Review, 16, (4), 183-192.
• MEB. (2008) Milli Eğitim istatistikleri, örgün eğitim 2007-2008. http://sgb.meb.gov.tr/istatistik/ meb_istatistikleri_org. ERİŞİM [5Kasım 2009]
• Mohan, Y. (2001). Kadın yöneticilerin liderlik stilleri ve bir uygulama. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özkalp, E. (1991). Davranış bilimlerine giriş. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Rutherford, S. (2001). Organizational cultures, women managers and exlusion. Women in Management Review, 16, (8), 371-382.
• Sabuncuoğlu, Z. (1991). Personel yönetimi. İstanbul: Teknoğrefik Matbaacılık.
• Savcı, İ. (2000). Veri girişi işinde kadın çalışanlar: iş ve iş dışı deneyimleri. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 55, (4), 143-168.
• Şimşek, M. Ş., Çelik, A., Akgemici, T., Abdullah, S. (2004). Kariyer yönetimi. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Thomson, L. (1991). Family work. women’s sense of fairness. Journal of Family Issues, 12, ( 2 ), 181-187.
• Türker, F. (2007). Örgüt kültürünün kadın çalışanların kariyer gelişimi üzerindeki etkisi (Trabzon ilinde kamu sektörü örneği). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• TÜSİAD. (2000). Kadın-erkek eşitliğine doğru yürüyüş: eğitim, çalışma yaşamı ve siyaset. No.Tüsiad-t/2000- 12.
• Usluer, L.(2000). Kadın öğretmenlerin yönetici konumlara yükseltilmeme nedenleri konusundaki öğretmen ve yönetici görüşlerinin değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Ssosyal Bilimler Enstitürü.
• Varol, E. S. (2001). Kariyer yönetimi, planlaması ve yeni gelişmeler. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
• Wentling, Rose M. (2003). The career development and aspirations of women ın middle managementrevisited. Women In Management Review,18, ( 6), 311- 324.
• Wırth, L. (2004). Breaking through the glass ceiling: women in management international. Geneva: Labour Office.