Eğitim ve Öğretim Desteklerinin Özel Okullarda Öğretmen İstihdamına Nicel Etkisi

Year 2024, Volume: 24 Issue: 4, 2050 - 2084, 15.12.2024

Selim Atay

https://doi.org/10.17240/aibuefd.2024..-1437679

Abstract

Türkiye’de özel okulların önemi ve sayısı günden güne artmaktadır. Özel okulların nicel artışı; istihdama katkı sağlaması, vergi gelirlerini arttırması, eğitimde devletin yükünü hafifletmesi ve bağlı birçok sektörü hareketlendirerek bu sektörleri canlı tutması açısından önemlidir. Bu yüzden de devlet, özel okullar için destek politikaları geliştirmektedir. Araştırmanın amacı, devletin özel okullara yaptığı “eğitim ve öğretim desteklerinin” özel okul sayısı ve bu okullarda istihdam edilen öğretmenlerin sayısına ne kadar etki ettiğini ve bu tür desteklerin sektörün geleceği için nasıl bir tesire sahip olduğunu ortaya koymaktır. Araştırma, sektörün bu tür politikalardan ne şekilde etkilendiğini göstermesi, sektörün geleceğine ışık tutması ve sektöre müdahale etme gücüne sahip aktörlere yol göstermesi açısından önemlidir. Araştırmada nicel araştırma yöntemlerinden olan “nedensel karşılaştırma araştırması” yöntemi kullanılmıştır. Veriler Millî Eğitim Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı’nın internet sitesinden alınan nicel, ikincil verilerdir. 2013-2020 yıllarını kapsayan bu veriler ikincil veri analiz yöntemi ile analiz edilmiştir. Araştırmada, özel okullara verilen eğitim ve öğretim desteklerinin (genel ortaöğretim düzeyinde) özel okul sayısına ve bu okullarda istihdam edilen öğretmen sayısının oransal değişimine anlamlı düzeyde etki ettiği bulgusuna ulaşılmıştır. Bu nedenle özel okul yatırımcıları ve yetkili makamların, yatırım ve politika kararlarında bu bulguları göz önünde bulundurması sektörün geleceği açısından önem arz etmektedir.

Keywords

İstihdam, Devlet Desteği, Devlet Teşvikleri, Özel Okul, Eğitim ve Öğretim Destekleri

Ethical Statement

Bu çalışmada “Yükseköğretim Kurumları Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi” kapsamında uyulması gerektiği belirtilen tüm kurallara uyulmuştur. Yönergenin ikinci bölümü olan “Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiğine Aykırı Eylemler” başlığı altında belirtilen eylemlerden hiçbiri gerçekleştirilmemiştir.

Supporting Institution

Çalışma sürecinde herhangi bir kişi veya kurumdan herhangi bir ad altında destek alınmamıştır.

Quantitative Effect of Education and Training Supports on Teacher Employment in Private Schools

Abstract

The importance and number of private schools in Turkey is increasing day by day. The quantitative increase in private schools is important in terms of contributing to employment, increasing tax revenues, alleviating the burden of the state in education and keeping these sectors alive by mobilizing many related sectors. Therefore, the state develops support policies for private schools. The aim of the research is to reveal how much the "education and training supports" provided by the state to private schools affect the number of private schools and the number of teachers employed in these schools and how such supports have an impact on the future of the sector. The research is important in terms of showing how the sector is affected by such policies, shedding light on the future of the sector and guiding the actors who have the power to intervene in the sector. In the research, "causal comparison research" method, which is one of the quantitative research methods, was used. The data are quantitative, secondary data obtained from the website of the Ministry of National Education, Presidency of Strategy Development. These data covering the years 2013-2020 were analyzed with the secondary data analysis method. In the study, it was found that the education and training support provided to private schools (at the general secondary education level) has a significant effect on the number of private schools and the proportional change in the number of teachers employed in these schools. Therefore, it is important for the future of the sector that private school investors and competent authorities take these findings into consideration in their investment and policy decisions.

Keywords

Employment, Government Support, Government Incentives, Private School, Education and Training Supports

References

• Acinöroğlu, S. (2009). Genel olarak vergi teşviklerinin ekonomi üzerine etkinliği. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 2, 147-169.
• Akar, İ. (1990). Türkiye’de öğretmen istihdam politikası ve uygulaması. [Doktora tezi, Gazi Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi.
• Akcan, M. B. & Azazi, Ü. H. (2022). İstihdam oluşturmayan büyümenin sektörel analizi: Türkiye örneği. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 20(1), 227-246.
• Altınok, S. K. (2019). “Eğitim ve öğretim desteği”nin özel okullaşmaya etkisinin sosyolojik analizi. [Yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Altun, A. E. (2019). Türkiye’de özel okullaşma. BEÜ SBE Dergisi, 8(1), 263-276.
• Arıcı, K. (2021). Özel okul öğretmenlerinin iş güvencesi ihtiyacı. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi, Hukuk Fakültesi Dergisi, 26(2), 3-30.
• Arslan, E. (2022). Nitel araştırmalarda geçerlilik ve güvenilirlik. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Özel sayı: 51(1), Ö395-Ö407.
• Ataizi, M. (2018). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları.
• Aydıner, M. (2015). Teşvik sistemi kapsamındaki yatırımların ihracata ve istihdama etkisi: TR32 bölgesi üzerine bir değerlendirme. Küresel İktisat ve İşletme Çalışmaları Dergisi, 4(8), 74-87.
• Balcı, A. (2018). Sosyal bilimlerde araştırma, yöntem, teknik ve ilkeler. Pegem Akademi Yayınları.
• Baum, D. R. (2018). Private school vouchers in developing countries: A survey of the evidence.
• Baykul, A., Maden, S. I., & Kutgi, D. (2019). Bölgesel kalkınma politikası aracı olarak kamu yatırımları ve teşvikler: Türkiye’de düzey 2 bölgeleri üzerine bir etkinlik. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 7(6), 652-669.
• Boeskens, L. (2016). Regulating publicly funded private schools: A literature review on equity and effectiveness.
• Böke, K. (2017). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri, örnekleme. Alfa yayınları.
• Bryne, P. (2017). Economic development incentives, reported job creation, and local employment. Reported Job Creation, and Local Employment, 6.
• Bulut, R., & Pınar, C. (2020). Covid-19 pandemisi döneminde Türkiye’de istihdam ve işsizlik. Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Oğuzhan Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2), 217-225.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel F. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi Yayınları.
• Cerev, G., & Coşkun, S. (2020). Özel okul öğretmenlerinin çalışma sorunları üzerine nitel bir araştırma: Elazığ ili örneği. Fırat Üniversitesi Harput Araştırma Dergisi, 7(13), 125-142.
• Creswell, J. W. (2017a). Research desing (araştırma deseni). (Çev: S. B. Demir). Eğiten Kitap Yayınları.
• Creswell, J. W. (2017b). Research desing (araştırma deseni): Araştırma soruları ve hipotezler. (Çev: F. I. Bilican). Eğiten Kitap Yayınları.
• Creswell, J. W. (2017c). Research desing (araştırma deseni): Nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları (Çev: Y. Dede). Eğiten Kitap Yayınları.
• Chaurey, R. (2016). Location-based tax incentives: Evidence from India. Economics Faculty Scholarship, 1-47.
• Çabri, S. (2021). Covid-19 sebebiyle alınan önlemlerin özel okul sözleşmelerine etkisi. İMHFD, 7(10), 203-231.
• Çiloğlu, G. (2000). Teşvik politikalarının yönlendirme gücü. Hazine Dergisi, 13, 29.
• Demirci, S., & Köseli, M. (2017). Sosyal bilimlerde araştırma Yöntemleri: İkincil veri ve içerik analizi. Alfa Yayınları.
• Doğanalp, N. (2019). Türkiye’de teşvik uygulamalarının istihdama katkısı: Seçilmiş iller üzerine bir panel veri analizi. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, 17, 1285-1219.
• Demir, O. Ö. (2017). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri: Nitel araştırma yöntemleri. Alfa Yayınları.
• Demirli, Y. (2015). Türk vergi sisteminde ücret tabanlı istihdam teşvikleri: Gelir vergisi stopajı teşviki/desteği ve ücret istisnası. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 11(25), 141-162.
• Devellioğlu, F. (1996). Osmanlıca-Türkçe ansiklopedik lügat. Aydın Kitabevi Yayınları.
• Dinç, M. (2021). Aşırı iş yükünün ve aile gereklerinin iş-aile çatışmasına etkisi: Özel okul öğretmenleri üzerine bir araştırma. Journal of Organizational Behavior Review, 3(1), 45-72.
• Doğan, Ü. (1997). İstihdam, verimlilik, eğitim ilişkisi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 52(1), 229.
• Elçiçek Z., & Barut, Y. (2020). Diyarbakırdaki özel okullar: Niceliksel bir değerlendirme. Turkish Business Journal, 1(2), 40-51.
• Ertan-Kantos, Z., Yurttaş, A., & Taşdan, M. (2022). Covid-19 salgını ve özel okul ücret politikaları: Kanuni ve etik çıkarımlar. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(1), 158-175.
• Evşen, A. A. (2019). Türkiye’de özel okullaşma. BEÜ SBE Dergisi, 8(1), 266.
• Garipağaoğlu, B. Ç. (2015). Özel okul sektörü ve etik dışı başarı mühendisliği uygulamaları. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 16(3), 181-200.
• Gümüş, B. (2023). Türkiye'de işsizlikle mücadele politikalarında UMEM (Beceri'10): Seçilen iller bazında değerlendirmeler. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 15(29), 252-269.
• Gasimov, C. (2023). An approach to employment unemployment ıssues. Hakkari Review, 7(1), 1-13.
• Görgülü, Z. (2021). Eğitimde dijital dönüşüm ve milli eğitim şuraları hakkında bir değerlendirme. Eğitime Bakış Dergisi, 53, 45-46.
• Gül, S. (2012). Eğitim-öğretimi teşvik etmeye yönelik vergi politikaları: Türkiye uygulaması, (Yüksek lisans tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Hazman G. G., & Yayla, Y. E. (2021). İstihdamı teşvik politikalarının etkinliği: Türkiye ve AB karşılaştırması. Maliye Araştırmaları Dergisi, 7(1), 16-36.
• Hoyt, W. H., Jepsen, C., & Troske, K. R. (2008). Business incentives and employment: What incentives work and where?. Institute for Federalism & Intergovernmental Relations Working Paper.
• Jensen, N. M. (2017). Job creation and firm-specific location incentives. Journal of Public Policy, 37(1), 85-112. Ünal, L. I. (1990). Eğitim bilimleri öğrencilerinin istihdam beklentileri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 23(1), 103-127.
• Kabataş, Y. (2009). Sosyal güvenlik kanunu ile getirilen bazı teşviklerin Türkiye finansal raporlama standartları (TMS 20) açısından incelenmesi ve muhasebeleştirilmesi. Marmara Üniversitesi ĠĠBF Dergisi, 27(2), 413-428.
• Kahyaoğlu, R. B., & Karataş, S. (2018). Millî Eğitim Bakanlığı’nın özel okullara teşvik yardımına ilişkin mevcut durum analizi. Iğdır Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 16, 285.
• Karagöz, N., & Özdemir, A. (2023). Türkiye’de özel okullar ile ilgili yapılan lisansüstü tezlerin tematik ve yöntemsel eğilimleri: İçerik analizi. Millî Eğitim Dergisi, 52(237), 515-546.
• Karakurt, A. (2000). Küresel kriz ortamında yatırım teşvikleri. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 65(2), 143.
• Kingdon, G. G. (2020). The private schooling phenomenon in India: A review. The Journal of Development Studies, 56(10), 1795-1817.
• Koban, E., & Keser, H. Y. (2012). Rekabet edebilirlikte Türk lojistik sektörünün istihdam yapısının analizi ve istihdama yönelik devlet destekleri. Çalışma İlişkileri Dergisi, 4(2), 32-43.
• Koç, N., & Şahin, N. (2020). Türkiye’de istihdamın arttırılmasına yönelik teşvik politikalarının incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 19(75), 1294-1313.
• Kurt, S. K. (2012). Osmanlı devleti’nde Türkler’in açtığı özel mektepler. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(19), 108.
• Lök, H. (2018). İstihdam ve enerji desteklerinin Bolu-Düzce illerindeki yatırımlara etkisi. AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18 (3), 223-239.
• Mammadov, R. (2022). The ımpact of technology on employment. (Yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Mamo, W. B. (2020). The effect of government incentives on the performance of micro and small enterprises (MSE’s) in Eastern Ethiopia: Evidence from Harar, Dire Dawa City Administration and Haramaya Town. Journal of Economics and Business, 3(3).
• Martínez-Ros, E., & Kunapatarawong, R. (2019). The impact of innovation and green fiscal incentives on employment in Spain. Review of Public Economics, 231(4), 125-154.
• Mermer, S., & Özer, N. (2022). Özel okullarda kullanılan pazarlama taktikleri: Bir ölçek geliştirme çalışması. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(1), 265.
• Metin, O., & Ünal, Ş. (2022). İçerik analizi tekniği: İletişim bilimlerinde ve sosyolojide doktora tezlerinde kullanımı. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (AÜSBD), 22 (2), 273-294.
• Mitchell, J., Testa, G., Sanchez M. M., Cunningham, P. N., & Szkuta, K. (2020). Tax incentives for R&D: Do they support innovative scale-ups?. Research Evaluation, 29(2), 121-134.
• Millî Eğitim Bakanlığı (MEB), (2023a). https://istatistik.meb.gov.tr.
• Millî Eğitim Bakanlığı (MEB), (2023b). https://istatistik.meb.gov.tr/KurumSayisi/Arsiv.
• Millî Eğitim Bakanlığı (MEB), (2023c). https://istatistik.meb.gov.tr/OgrenciSayisi/Arsiv.
• Millî Eğitim Bakanlığı (MEB), (2023d). 7. Millî Eğitim Şurası, 87-88. https://ttkb.meb.gov.tr/dosyalar/suralar/dokumanlar/7_sura.pdf.
• Ökde, B. (2021). Bölgesel kalkınma açısından yatırımlarda devlet yardımları kararına eleştiriler ve çözüm önerileri. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 53, 344.
• Özdemir, A., & Tüysüz, F. (2017). Özel okul yatırımları için Türkiyedeki 81 ilin çok kriterli karar verme yöntemleri ile stratejik analiz. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 45, 93-114.
• Özer, M. (2021). Türkiye’de eğitimin yirmi yılı (2000-2019). MEB Yayınları.
• Öztürk, G. S. (2019). 5580 sayılı özel öğretim kurumları kanunu ışığında özel okul öğretmenlerinin kıdem tazminatı hakkı. PressAcademia, 10, 56-62.
• Punch, K. F. (2016). Sosyal araştırmalara giriş: Nicel ve nitel yaklaşımlar. (Çev: D. Bayrak). Siyasal Kitabevi.
• Resmî Gazete (RG), (2004/5228a). https://www.Resmîgazete.gov.tr/eskiler/2004/07/20040731.htm.
• Resmî Gazete (RG), (2006/5520b). https://www.Resmîgazete.gov.tr/eskiler/2006/06/20060621-1.htm 7.
• Resmî Gazete (RG), (2007c). https://www.Resmîgazete.gov.tr/eskiler/2012/03/20120320-5.htm.
• Resmî Gazete (RG), (2012/28328d). https://www.Resmîgazete.gov.tr/eskiler/2012/06/20120619-1.htm.
• Resmî Gazete (RG), (2014e). https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.5580.pdf.
• Resmî Gazete (RG), (2016/6745f). https://www.Resmîgazete.gov.tr/eskiler/2016/09/20160907-1.htm.
• Serdengeçti, T. (2017). Türkiye yatırım teşvik mevzuatı. ASO, 66.
• Sevinç, E., & Şeker, A. (2023). Yatırım teşvikleri ile uluslararası ticaret ve doğrudan yabancı yatırımlar arasındaki ilişki: Türkiye örneği (2001-2021). Alanya Akademik Bakış Dergisi, 7(1), 338.
• Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı (STB), (2012/3305a). https://www.sanayi.gov.tr/mevzuat/diger/mc0403018201.
• Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı (STB), (2023b). https://www.sanayi.gov.tr/assets/pdf/destektesvikler/YatirimTesvikSistemiSunumuV5.pdf.
• Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı (STB), (2023c). https://www.sanayi.gov.tr/destek-ve-tesvikler/yatirim-tesvik sistemleri/ md0103011615
• Shirinko, R.S., & Wilson, D. J. (2008). State investment tax incentives: A zero-sum game?. Journal of Public Economics, 92(12), 2362-2384.
• Şahin, M. D. (2021). Eğitimde araştırma yöntemleri: Nedensel karşılaştırma araştırmaları. Nobel yayınları.
• Şeker, A. (2020). Türkiye’de ihracat ve yatırım teşvikleri arasındaki ilişki: ARDL sınır testi. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(4), 231.
• Türkiye İstatistik Enstitüsü Kurumu (TÜİK), (2022). https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=49685.
• Türk Dil Kurumu (TDK), (2023). https://sozluk.gov.tr.
• Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (TDVİA), (2001). İslam Ansiklopedisi İstihdam Maddesi, (23), 335. https://islamansiklopedisi.org.tr/istihdam.
• Tepeli, Y., & Kayıhan, B. (2017). Girişimciliğe destek açısından devlet teşvikleri ve muhasebeleştirilmesi, III. Uluslararası girişimcilik, istihdam ve kariyer kongresi.
• Timuroğlu, K. (2019). Sosyal bilimlerde bilimsel araştırma yöntemleri, bilimsel araştırma süreci. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları.
• Türkiye Muhasebe Standartları (TMS 20), (2023). Teşviklerinin muhasebeleştirilmesi ve devlet yardımlarının açıklanması. https://www.kgk.gov.tr/ Portalv2Uploads/ files/ Dynamic ContentFiles/ T%C3%BCrkiye%20Muhasebe %20Standartlar% C4%B1/ TMSTFRS 2018Seti/ TMS/ TMS_20_2018.pdf.
• Uygun, S. (2003). Türkiye’de dünden bu güne özel okullara bir bakış: Gelişim ve etkileri. Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36 (1-2), 106.
• Ulusoy, R., & Akarsu, R. (2012). Türkiye'de KOBİ’lere yapılan destekler ve istihdam üzerindeki etkileri. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23, 105-126.
• Xu, Z. (2002). Overview of private education development in modern China. Education policy analysis archives, 10, 47-47.
• Walker, R., & Greenstreet, D. (1991). The effect of government incentives and assistance on location and job growth in manufacturing. Regional Studies, 25(1), 13-30.
• Yavuz, A. (2010). Bir maliye politikası aracı olarak yatırım teşviklerinin rekabet koşulları altında özel kesim yatırımları ve istihdam üzerine etkisi: Ekonometrik bir analiz. SDÜ İİBF Dergisi, 5(11), 83-101.
• Yazıcı, N. (2014). Türkiye iş kurumu, 2014. istatistik yıllığı, 5. https://media.iskur.gov.tr/13393/2014-istatistik-yiilligi.pdf.
• Yıldırım, İ., & Şen, S. (2021). Eğitimde araştırma yöntemleri, eğitimde bilimsel araştırmanın temelleri. Nobel Yayınları.
• Yıldız, F., Topal, Y., & Küçükkahraman, B. (2012). Sanayi işletmelerine verilen teşviklerin “TMS 20: Devlet teşviklerini muhasebeleştirilmesi ve devlet yardımlarının açıklanması” ışığında incelenmesi ve muhasebeleştirilmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF Dergisi, 14(1), 295-296.
• Yılmaz, E. (2014). Türkiye muhasebe standartları kapsamında tarımsal devlet teşviklerinin muhasebeleştirilmesi. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, (162), 57- 71.
• Yılmaz, F. G. (2018). Eğitimde özerk-özel okullar ve farklı siyasi-ekonomik gelişmeler içinde eğitimde devletin yeni rolü. Çağdaş Yönetim Bilimleri Dergisi, 2(5), 103-108.
• YÖK Ulusal Tez Merkezi, (2023). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp.