Okul Öncesi Resimli Öykü Kitaplarındaki Yaşlılık Kavramının İncelenmesi

Year 2025, Volume: 25 Issue: 1, 159 - 179

Seçil Yıldız , Nihal Akalın

https://doi.org/10.17240/aibuefd.2025..-1422569

Abstract

Resimli öykü kitapları çocukların eğitiminde vazgeçilmez bir araç olarak kullanılmaktadır. Çocukların doğdukları andan itibaren tanıştıkları resimli öykü kitapları onların yaşlılığa karşı tutum ve anlayışlarını etkileyebilir. Bu çalışmanın amacı, okul öncesi resimli öykü kitaplarında yaşlılık kavramının nasıl yansıtıldığının incelenmesidir. Araştırmanın örneklemini, ölçüt örnekleme yöntemiyle belirlenen resimli öykü kitapları oluşturmaktadır. Bu bağlamda; resimli öykü kitaplarının okul öncesi dönem çocuklarına uygunluğu ve öykü kitaplarında yaşlı karakterlerin yer alması çalışmanın ölçütlerini ifade etmektedir. Ölçütler doğrultusunda yazarların kütüphanelerinden, anaokullarının kütüphanelerinden ve yayınevlerinden resimli öykü kitaplarına ulaşılmıştır. Bu kitapların 23’ü çeviri, 35’i yerli yayındır. Çalışma verilerinin analizinde içerik analizi kullanılmıştır. Oluşturulan kod ve kategoriler çerçevesinde veriler sınıflandırılmıştır. İçerik analizinden elde edilen sonuçlar rapor edilirken frekans ve yüzde hesaplamaları yapılmıştır. Temaların mümkün olduğunca tanımlayıcı olmasına dikkat edilmiş ve resimli öykü kitaplarında yer alan görsel kesitlere yer verilerek desteklenmiştir. Çalışma sonucunda öykü kitaplarındaki yaşlı bireylerin, gerçekleştirdiği eylemler, rolleri, aile ve çocuklar üzerindeki etkileri, kıyafetleri ve resmedildikleri mekânlar, nasıl adlandırıldıkları, fiziksel özellikleri, karakter özellikleri ve birlikte resmedildikleri kişiler belirlenmiştir.

Keywords

Okul Öncesi, Resimli Öykü Kitapları, Yaşlılık, Yaşlı Karakterler

Ethical Statement

Araştırma etik kurul izni gerektirmeyen çalışmalar arasında yer almaktadır.

Examining the Concept of Old Age in Preschool Picture Story Books

Abstract

Picture story books are used as an indispensable tool in children's education. The illustrated story books that children are introduced to from the moment they are born can affect their attitudes and understanding toward sold age. The aim of this study is to examine how the concept of old age is reflected in preschool picture story books. The sample of the research consists of illustrated story books determined by the criteri on sampling method. In this context; The suitability of picture story books for preschool children and the inclusion of elderly characters in the story books represent the criteria of the study. In line with the criteria, illustrated story books were obtained from authors' libraries, kindergarten libraries and publishing houses. 23 of these boks are translations and 35 are local publications. Content analysis was used to analyze the study data. The data was classified within the framework of the created code sand categories. While reporting the results obtained from the content analysis, frequency and percentage calculations were made. Care was taken to make the themes as descriptive as possible and they were supported by including visual sections in illustratedstorybooks. As a result of the study, the actions of the elderly individuals in the story books, their roles, their effects on the family and children, their clothes and the places where they are depicted, how they are named, their physical characteristics, character traits and character traits and the people they were portrayed with were determined.

Keywords

Preschool, Picture Story books, Oldage, Old characters

References

• Al Otaiba, S., Connor, C., Lane, H., Kosanovich, M. L., Schatschneider, C., Dyrlund, A. K.,& Wright, T. L. (2008). Reading first kindergarten classroom instruction and students' growth in phonological awareness and letter naming–decoding fluency. Journal of School Psychology, 46(3), 281-314.
• Altan, S., & Tarhan, S. (2018). Büyükanneden Toruna: Yaşamboyu Öğrenme Sürecinde Değer ve Beceri Aktarımı. Bartın Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(1), 26-42.
• Anonim (2002). 2001 yılı aile raporu. T.C. Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı Yayınları. Yayın No:120. Ankara.
• Ansello , E. F. (1977) . Age and ageism in children's first literature . Educational Gerontology, 2, 55 – 274 .http://dx.doi.org/10.1080/0360127770020305
• Arnett, J.J. (2016). Human development: A cultural approach (2nd edition). Pearson
• Arpacı, F. ve Ersoy, A. F. (2008). Türk ailesinde yaşlı ve çocuk/torun etkileşimi. Türk Halkları Edebiyatları II: Uluslar Arası Çocuk Edebiyatı Kongresi. Bakü/Azerbeycan.
• Atmaca, R. N., Gültekin Akduman, G., & Şepitçi Sasrıbaş, M. (2020). Okul öncesi dönem çocuklarının sosyal beceri düzeylerinin bazı demografik özelliklere göre incelenmesi. Uluslararası Eğitim Bilim ve Teknoloji Dergisi, 6(2), 157-173. https://dx.doi.org/10.47714/uebt.768067
• Avcı, C., & Erhan, G. (2022). Ageing versusactive aging: How old age is represented in children’s books. Educational Gerontology, 48(4), 145-159. https://doi.org/10.1080/03601277.2021.2024399
• Aykan, H., &Wolf, D. A. (2000). Traditionality, modernity and houshold composition. Research on Aging, 22(4), 359-421.
• Beland, R., M., & Mills, T., L. (2001). Positive portrayal of grandparents in current children’s literatüre. Journal of Family Issues,22(5), 639-651.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., ve Demirel, F., (2012). Bilimsel araştırmayöntemleri (13. Baskı). Pegem Akademi Yayınevi.
• Calasanti, T., Slevin, K. F., & King, N. (2006). Ageism and feminism: From” et cetera” to center. NWSA Journal, 18(1), 13–30. https://dx.doi.org/10.2979/NWS.2006.18.1.13
• Can, B., Kılınçcı, E., & Şeker, P. T. (2022). Okul öncesi dönem çocuklarının resimli öykü kitapları ile ilgili tercihleri. Cumhuriyet International Journal of Education, 11(1), 240-252. https://dx.doi.org/10.30703/cije.1022598
• Canatan, A. (2008). Toplumsal değerler ve yaşlılar. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 1, 62-71
• Crawford, P. (1996). Grandma, what gray hair you have! Confronting ageism in the pages of children’s literature. Teaching and Learning Literature, 6, 2–9.
• Crawford, P. A., & Bhattacharya, S. (2014). Grand ımages: Exploring ımages of grandparents in picture boks. Journal of Research in Childhood Education, 28(1), 128-144. https://www.tandfonline.com/action/showCitFormats?doi=10.1080/02568543.2013.853004
• Crawford, P. A. (2015). Focus on elementary: Rock of ages: Developing healthy perspectives of aging in the elementary grades. Childhood Education, 91(5), 395–401. https://doi.org/10.1080/00094056.2015.1090858
• Danowski, J.,& Robinson, T. (2012). The portrayal of older characters in popular children's picture books in the US. Journal of Children and Media, 6(3), http://dx.doi.org/10.1080/17482798.2011.630741
• Demiriz, S.,& Arpacı, F. (2016). Okul Öncesi dönem çocuklarının büyük ebeveynleri hakkındaki görüşlerinin incelenmesi. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 707-726.
• Donovan, J. (2011). Aestheticizing animal cruelty. College Literature, 38(4), 202-217. Flamion, A.,Missotten, P., Marquet, M., & Adam, S. (2019). Impact of contact with grand parents on children’s and adolescents’ views on theelderly. Child Development, 90(4), 1155–1169. http://dx.doi.org/10.1111/cdev.12992
• Harper, S., (2005). Grandparenthood. in M. Jhonson (Ed.). The Camridge Handbook of Age And Aging, Cambridge University Press.
• Hazer, O. (2012). Büyük ebeveynlerinin ergenler tarafından algılanan özelliklerini etkileyen faktörlerin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 29(1), 123-141.
• Hollis-Sawyer, L.,&Cuevas, L. (2013). Mirror, mirror on the wall: Ageist and sexist double jeopardy portrayals in children's Picture books. Educational Gerontology, 39(12), 902-914, http://dx.doi.org/10.1080/03601277.2013.767650
• Işık, M. (2017). Karakter eğitimi açısından Mevlâna İdris Zengin’in hikâye ve masallarında eğitsel iletiler [Yüksek lisans tezi]. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi.
• Işıtan, S. (2016). Özel amaçla yazılmış çocuk kitapları. International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 11(4), 471-496. : http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.9086
• Iversen, S. M.,&Wilinska, M. (2020). Ageing, oldageandmedia: Critical appraisal of knowledge practices in academic research. International Journal of Ageing and Later Life, 14(1), 121–149. https://doi.org/10.3384/ijal.1652-8670.18441
• İçli, G. (2008). Yaşlılar ve yetişkin çocuklar. Yaşlı Araştırmaları Dergisi, 1(1), 29-38.
• Kaplan, O. (2012). Eflatun Cem Güney’in derleyip yazdığı masalların çocuklarda karakter eğitimi açısından incelenmesi [ Yüksek lisans tezi]. Fatih Üniversitesi.
• Karataş, E. (2014). Çocuk edebiyatında karakter kavramı. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 33, 60-79.
• Kessler, E., Rakoczy, K., & Staudinger, U. M. (2004). The portrayal of olderpeople in prime time television series: The match with gerontological evidence. Ageing and Society, 24(04), 5 31–552.
• Kıng, V., Elder, G.H., & Conger, R.D. (2000). Wisdom of the ages. R. D. Conger & G.H. Elder (Ed.), Children of the Land: Adversity and Success in Rural America(pp. 127-148). University of Chicago Press.
• Korkmaz, A., Koyuncu Şahin, M., & Gönen, M. S. (2018). Türkçe ve Türkçe’ye çevrilmiş okul öncesi dönem resimli öykü kitaplarında yaşlılık kavramının incelenmesi. Inesjournal, 5(15), 125-140.
• Küçükdeğirmenci, E.,& Özcan, E. (2010). Okul öncesi dönem çocukları için yazılan hikâye kitaplarında Türk Kültürünün yeri. V. Ulusal Okul Öncesi Öğretmenliği Öğrenci Kongresi, Çukurova Üniversitesi, Adana, 13-15 Mayıs.
• Levy, S. R. (2018). Toward reducing ageism: PEACE (Positive education about aging and contact experiences) model. Th eGerontologist, 58(2), 226–232. https://doi.org/10.1093/geront/gnw116
• Maki, H. S., Voeten, M. J. M., Vauras, M. M. S., & Poskiparta, E. H. (2001). Predicting writing skill development with word recognotion and preschool readiness skills. Reading and Writing, 14(7), 643-672.
• McGuire, S. L. (1993). Promoting Positive Attitude stoward Aging: Literature for Young Children. Childhood Education, 69(4), 204-210. http://dx.doi.org/10.1080/00094056.1993.10520933
• McGuire, S. (2003). Growing up and growing older books for young readers. Childhood Education, 79(3), 145–151. https://doi.org/10.1080/00094056.2003.10522214
• McGuire, S. L., & Klein, D. A. (2005). Aging education: A national imperative. Educational Gerontology, 31, 443–460. http://dx.doi.org/10.1080/03601270590928170
• Mendoza, J.,&Reese, D. (2001). Examining multicultural Picture boks for the early childhood classroom: Possibilities and pitfalls. Early Childhood Research & Practices, 3(2), 2–31.
• Middlecamp, M., & Gross, D. (2010). International daycare and preschoolers’ attitudes about aging. Educational Gerontology, 28, 271–288.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded source book. Sage.
• Monoyiou, E., & Symeonidou, S. (2016). The wonderful world of children's books? Negotiating diversity through children's literature. International Journal of Inclusive Education, 20(6), 588-603. http://dx.doi.org/10.1080/13603116.2015.1102338
• Moody, H. R., & Sasser, J. R. (Eds.). (2018). Aging: Concepts and controversies (9th ed.). SAGE.
• Parsons, T. (1955). Family, socialization and interaction process. The Free Press.
• Robinson, T., Callister, M., Magoffin, D., & Moore, J. (2007). The portrayal of older characters in Disney animated films. Journal of Aging Studies, 21(3), 203–213. https://doi.org/10.1016/j.jaging.2006.10.001
• Robinson, S., & Howatson-Jones, L. (2014). Children's views of older people. Journal of Research in Childhood Education, 28, 293–312. https://doi.org/10.1080/02568543.2014.912995
• Sciplino, C., Smith, P. K., Hurme, H., Rusek, M., & Bäckvik, P. (2010). Representations of grandparents in children’s books in Britain, Italy, Greece, Finland, and Poland. Journal of Intergenerational Relationships, 8(3), 298–316. https://doi.org/10.1080/15350770.2010.498760
• Sever, S. (2013). Çocuk ve edebiyat (7. Baskı). Tudem Yayınevi.
• Smorti, M.,Tschiesner, R., & Farneti, A. (2012). Grandparents-grandchildren relationship. Procedia Social and Behavioral Sciences. 46, 895-898.
• Strasser, J.,&Seplocha, H. (2007). Using Picture books to support young children's literacy. Childhood Education, 83(4), 219-224.
• Ünlü, A. S. (2017). Toplumsal cinsiyet rolleri bakımından TRT çocuk kanalında yayımlanan çizgi filmler [Yüksek lisans tezi]. Erzincan Üniversitesi.
• Van Kleeck, A. (2008). Providing preschool foundations for later reading comprehension: the importance of and ideas for targeting inferencing in storybook‐sharing interventions. Psychology in the Schools, 45(7), 627-643.
• Vauclair, C. M., Rodrigues, B. R., Marques, S., Esteves, C. S., Cunha, F., & Gerardo, F. (2018). Doddering but dear … even in the eyes of young children? Age stereotyping and prejudice in childhood and adolescence. International Journal of Psychology, 53(1), 63–70. https://doi.org/https://doi.org/10.1002/ijop.12430
• Yahyaoğlu, R. (2013). Yaşlanma ve zaman algısı [Yüksek lisans tezi]. İstanbul Arel Üniversitesi.
• Yakar, Y. M.,& Yılmaz, H. D. (2019). Çocuk kitaplarında yaşlı karakterler. ZfWT,11(1), 165-183.
• Yasa, F. (2021). Toplumsal cinsiyet rolleri bağlamında yaşlılığın temsili: Televizyon reklamları üzerine bir araştırma. Türkiye İletişim Araştırmaları Dergisi, 38, 222-241. https://doi.org/https://doi.org/10.17829/turcom.930934
• Yıldırım, F. (2015). Çocukların dünyasına yaşlıları dahil etmek: “Okul temelli kuşaklararası dayanışma modelleri. TSA, 19(1), 275-296.
• Yıldırım, A.,& Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (6.baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, O. (2016). Kurgusal nitelikli çocuk kitapları ve karakter eğitimi. Ana Dili Eğitimi Dergisi. 4(3), 311-325.
• Yim, D., Park, W., Kim, S., Han, J., Song, E., & Son, J. (2019). An eye-tracking study of picture book reading in preschool children with and without language delay. Commun Sci Disord, 24(2), 299-316. https://doi.org/10.12963/csd.19621