Otizm Spektrum Bozukluğu Tanısı Olan Bireylerin Sosyal İletişim ile Oyun Becerileri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Year 2025, Volume: 25 Issue: 1, 646 - 666

Neriman Aral , Çağla Şeyma Şahin

https://doi.org/10.17240/aibuefd.2025..-1437948

Abstract

Bu araştırmanın amacı; Otizm Spektrum Bozukluğuna sahip olan bireylerin sosyal iletişim becerileri ile oyun becerilerini bazı değişkenlere göre incelenmek ve sosyal iletişim becerileri ile oyun becerileri arasındaki ilişkiyi ortaya koymaktır. Bu araştırmaya, İstanbul’un Anadolu yakasında yaşayan, özel eğitim desteği alan ve Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) tanısına sahip olan, başka herhangi bir ek tanısı bulunmayan, çalışmaya gönüllü olarak katılan 40-70 aylık OSB olan çocuğa sahip toplam 53 ebeveyn dahil edilmiştir. Araştırmada, araştırmacı tarafından hazırlanan Genel Bilgi Formu, Sosyal İletişim Kontrol Listesi -Revize-Okul Öncesi Türkçe Versiyonu (SİLKOL-R-OTV) ve Penn Etkileşimli Akran Oyun Ölçeği Ebeveyn Formu (PIPPS-P) ölçekleri kullanılmıştır. Elde edilen veriler SPSS programı ile uygun istatistiksel yöntemler ile analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda. OSB olan bireylerin sosyal iletişim ile oyun becerilerinin arasındaki ilişkinin kardeş sayısı, otizm derecesi, özel eğitim dışında farklı eğitim alma durumu, aile gelir durumu, anne ve baba öğrenin durumu, anne ve baba yaşı değişkenlerine göre anlamlı sonuçlar elde edilmiştir. Sosyal iletişim becerileri ile oyun becerileri arasındaki ilişkide; OSB olan bireylerin sosyal iletişim becerileri arttıkça oyun etkileşimleri artmakta olup oyundan kopma davranışlarında azalma gösterdiğine dair anlamlı sonuçlar elde edilmiştir.

Keywords

Otizm Spektrum Bozukluğu, Sosyal İletişim Becerileri, Oyun Becerileri

Investıgatıon Of The Relatıonshıp Between Socıal Communıcatıon and Play Skılls of Indıvıduals Wıth Autısm Spectrum Dısorder

Abstract

The purpose of this research is to examine the social communication skills and game skills of individuals diagnosed with Autism Spectrum Disorder according to some variables and to reveal the relationship between social communication skills and play skills. 53 parents of children aged 40-70 months, diagnosed with ASD, without any other accompanying disabilities, and receiving special education support services participated in this study. Data in the study were obtained using the General Information Form, SILKOL-R-OTV and PIPPS-P scales prepared by the researcher. The data obtained were analyzed with Kolmogorov Smirnov, Kruskal Wallis and Mann Whitney U test and Spearman correlation analysis test using SPSS program. From the analysis of the data obtained as a result of the research, it was determined that the relationship between social communication and play skills of individuals diagnosed with ASD was more successful in expressive language and imitation skills of individuals with one or two siblings; Significant results were obtained indicating that as the degree of autism increases, children show lower performance in social communication skills and play skills, receiving different education other than special education positively affects social communication and play skills, and children whose parents have high educational status are more successful in social communication and play skills. . In the relationship between social communication skills and play skills; Significant results have been obtained showing that as the social communication skills of individuals diagnosed with ASD increase, their game interactions increase, and their game withdrawal behavior decreases.

Keywords

Autism Spectrum Disorder, Social Communication Skills, Play Skills

References

• Alak, G. (2014). Otizmli Çocuklarda Sembolik Oyunun Dil Gelişimi ile İlişkisi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 15(02), 45-61. https://doi.org/10.1501/Ozlegt_0000000198
• Aksoy, Y. (2020). Rekreasyonel Faaliyet Olarak Fiziksel Aktivitelerin Otizmli Çocuklarda Sosyal İletişime Yönelik Etkileri. Gaziantep Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 5(1), 1-9. https://doi.org/10.31680/gaunjss.689747
• Ahmetoğlu, E., Acar, İ. H., Aral, N. (2016). Penn Etkileşimli Akran Oyun Ölçeği Ebeveyn Formunun (Pıpps-P) Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması, Electronic Turkish Studies, 11(9), 31-52 http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.9634
• Arıca, E., (2003). Otistik Çocukların Dil Kullanımlarındaki Farklılaşmalar [Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Ayan, S., Memiş, A. U, (2012). Erken Çocukluk Döneminde Oyun. Selçuk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilim Dergisi, 14 (2), 143-149
• Aydın, D., Özgen, Z. E. (2018). Çocuklarda otizm spektrum bozukluğu ve erken tanılamada hemşirenin rolü. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 7(3), 93-101.
• Bayam. A., (2017). 2-6 Yaş Arasındaki Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Çocuklara Uygulanan Oyun Seansının Sosyal Beceri ve Dil Gelişiminde Yol Açtığı Değişimin İncelenmesi, [Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Bayhan, P. (2018a). Gelişimsel Değerlendirme. Hedef Yayınları
• Bayhan, P. (2018b). Erken Müdahale. Hedef Yayınları
• Ben- Itzchak, E., Nachshon, N., Zachor, D.A. (2019). Having siblings is associated with better social functioning in autism spectrum disorder. Journal of Abnormal Child Psychology, 47, 921-931.
• Bilgin, G., Akkaynak, M, (2021). 48-72 Aylık Eğitim Alan Otizm Spektrum Bozukluğuna Sahip Olan Çocukların Sosyal Beceri Düzeylerinin Oyun ve Drama İlişkisiyle Belirlenmesi, Sosyal Bilimler Metinleri, 2021/02, 53-69
• Brewton, C.M., Nowell, K.P., Lasala, M.W., Goin- Kochel, R.P. (2012). Relationship between the social functioning of children with autism spectrum disorders and their siblings’ competencies/problem behaviors. Research n Autism Spectrum Disorders, 6(2), 646-653. https://doi.org/10.1016/j.rasd.2011.10.004
• Büyüköztürk, Ş. Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., Demirel, F. (2015). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (19. Baskı). Pegem Akademi.
• Ceyhun, A. T., Özdemir, S., Töret, G., Özkubat, U. (2016). Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Çocuk ve Ebeveynlerinin, Ebeveyn- Çocuk Etkileşimlerinin Normal Gelişim Gösteren Çocuk ve Ebeveynleri ile Karşılaştırılması, International Journal of Early Childhood Special Education, 7(2), 183- 211.https://doi.org/10.1501/Ozlegt_0000000240
• Chu, C.H., Pan, C.Y. (2012). The effect of peer-and- sibling-assisted aquatic program on interaction behaviors and aquatic skills of children with autism spectrum disorders and their peers/siblings. Research in Autism Spectrum Disorders, 6(3), 1211-1223.
• Dargut Güler, T. (2019). Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Çocukların Bilişsel ve Sosyal Becerilerinin Geliştirilmesinde Mobil Sosyal Öykü Haritaları Kullanımı, [Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Deniz, A.E., (2019). Çocuk Merkezli Oyun Terapisinin Otizmli Çocuklarda Sosyal Becerilerin Gelişimine Etkisinin İncelenmesi, [Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Dokur, Z. (2014). Otizmli Çocukların Yüz İfadelerinden Duyguları Tanıma Becerilerinin İncelenmesi, [Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Güler, H.N. (2020). Kardeş Aracılı Sunulan Davranışsal Öğretim Programının Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Çocukların Sözel Davranış Becerilerini Geliştirmeye Etkisi. [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Biruni Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Hrdlicka, M., Vacova, M., Oslejskova, H., Gondzova, I., Vadlejchova, I., Kocourkova, J., Koutek, J., Dudova, I. (2016). Age at diagnosis of autism spectrum disorders: Is there an association with socioeconomic status and family self-education about autism? Neuropsychiatric Disease and Treatment, 12, 1639-1644. https://doi.org/10.2147/NDT.S107239
• Ingersoll, B., Dvortcsak, A. (2010). Teaching Social Communication: A Practitioner’s Guide To Parent Training For Children With Autism. New York, NY; Guilford Press.
• İnan, B., Ökkçün Akçamuş, M. Ç., Bakkaloğlu, H., Yalçın, S., (2020). Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Çocuklar İçin Sosyal İletişim Kontrol Listesi-Revizenin Türkçeye Uyarlama ve Geçerlik- Güvenirlik Çalışması., Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 4(1), 172-196. https://doi.org/10.24130/eccd-jecs.1967202041193
• Kadak, M.T., Meral, Y., (2019). Otizm spektrum bozuklukları-güncel bilgilerimiz neler. Osb, 12, 15 , 5-15. Karabaş, A., (2022). Çocuklarda Otizm Şiddetinin Sosyal İletişim ile İlişkisi, [Yüksek Lisans Tezi, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Karasar, B., Baytemir, K., Öğülmüş, S. (2017). Ebeveyne Bağlanma ve Sosyal Onay İhtiyacının Kişilerarası Yeterliği Yordayıcılığı, Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(3), 949-960. https://doi.org/10.17860/mersinefd.305546
• Kars, S., Akı, E, (2020). Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Çocukların Oyun Davranışlarının İncelenmesi, Ergoterapi ve Rehabilitasyon Dergisi, 8(1), 53-62https://doi.org/10.30720/ered.537448
• Kaya, P., (2016). 3-6 Yaş Grubu Otizmli ve Normal Gelişim Gösteren Çocukların Sözcük Dağarcığı Düzeylerinin İncelenmesi [Yüksek Lisans Tezi, Çağ Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Kulikoğlu, V. (2010). Bilişsel Süreç Yaklaşımı ile Sosyal Beceri Öğretimi. [Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Maenner, M. J., Warren, Z., Williams, A. R., Amoakohene, E., Bakian, A. V., Bilder, D. A., Shaw, K. A. (2023). Prevalence And Characteristics Of Autism Spectrum Disorder Among Children Aged 8 Years Autism And Developmental Disabilities Monitoring Network, 11 sites, United States, 2020. MMWR Surveillance Summaries, 72(2), 1-14. doi: 10.15585/mmwr.ss7202a1.
• Masanoğlu, A., (2023). Özel Eğitim Kurumuna Devam Eden Eğitsel Tanısı Olan ve Olmayan Okul Öncesi Dönem Otizmli Çocukların Sosyal İletişim ve Oyun Becerilerinin Değerlendirilmesi, [Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Mishaal, R. A., Ben- Itzchak, E., Zachor, D.A. (2014). Age of autism spectrum disorder diagnosis is associated with child’s variables and parental experience. Research in Autism Spectrum Disorders, 8(7), 873-880.
• Odluyurt, S., Çattık, E. O, (2019), Otizm Spektrum Bozukluğunda Akran Aracılı Uygulamalar: Alanyazın Taraması, İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(3), 1041-1062., https://doi.org/10.17679/inuefd.454241
• Özgönenel, S. Ö., Girli, A. (2016). Otizmli kaynaştırma öğrencilerinin sınıflarında akran ilişkilerinin geliştirilmesine yönelik eğitim programının etkililiğinin incelenmesi. İlköğretim Online, 15(1), 286-298. https://doi.org/10.17051/io.2016.35667
• Özyürek, A., Ergün, Ş. (2021). Otizm spektrum bozukluğu tanılı ve normal gelişim gösteren 9-12 yaş grubu çocuğa sahip annelerin çocuk yetiştirme tutumlarının incelenmesi. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(2), 1-14.https://doi.org/10.18026/cbayarsos.545390
• Papatğa, E., (2012). Otizmli Çocukların Oyun Becerileri ile Davranış ve Sosyal Beceri Özelliklerinin Karşılaştırılması [Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Rogers, S. J. (2000). Diagnosis of autism before the age of 3. In International review of research in mental retardation (Vol. 23, pp. 1-31). Academic Press.
• Usta, M. B., Yazıcı, D. N. (2020). Otizm Spektrum Bozukluğunda Eğitsel Modellerin Gözden Geçirilmesi, Turk J Child Adolesc Ment Health, 27(3), 134-9. Doi: 10.4274/tjcamh.galenos.2020.43531
• Saral, D., (2023). “Öğretimin Yolu Oyundan Geçer”: Otizm Spektrum Bozukluğunda Oyun Becerilerine Yönelik Nitel Bir İnceleme, Sinop Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 385-419. https://doi.org/10.30561/sinopusd.1251140
• Sayan, A., Durat, G. (2007). Risk Tanılaması Yoluyla Otizmin Erken Teşhisi: Hemşirenin Rolü, Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 10(4), 105-113.
• Sezer, T., Yılmaz, E., Koçyiğit, S. (2016). 5-6 Yaş Grubu Çocukların Oyun Becerileri ile Aile-Çocuk İletişimleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(2), 185-204. https://doi.org/10.11616/basbed.vi.455256
• Turan, N. (2017). Otistik Çocuğa Sahip Ailelerin Yılmazlık Düzeylerinin İncelenmesi [Yüksek Lisans Tezi, Hasan Kalyoncu Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Yazgan, E., (2022). Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Çocukların Oyun Becerilerinin İncelenmesi [Yüksek Lisans Tezi, Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/