Determining The Educational Objectives of School Canteens

Year 2025, Volume: 25 Issue: 3, 1469 - 1484, 15.09.2025

Demet Tanrıgül , Nida Bayındır

https://doi.org/10.17240/aibuefd.2025..-1553478

Abstract

School canteens have basic objectives such as meeting students' needs, promoting healthy eating, providing social opportunities and generating additional income for the school. The study aims to explore primary school teachers' perceptions of the educational purposes of school canteens. The research is important in terms of teachers' perceptions and competence in using school canteens for educational purposes. The study group of the research consists of 18 primary school teachers working in Eskişehir in the 2023-2024 academic year. The study used phenomenological design, which is based on identifying phenomena that we are not fully aware of from qualitative research techniques, and easily accessible case sampling from purposive sampling methods. Data were collected using an interview form with questions designed by the researchers and analysed using descriptive analysis. According to the findings of the study, teachers are aware of the educational purposes of school canteens. Primary school teachers believe that school canteens develop mathematical and business skills, stress management skills, ethical behaviour towards rights and justice, decision-making skills, gaining responsibility and independence, communication skills, sharing and helping, developing empathy, self-efficacy, financial literacy, visual literacy, time management skills, food literacy and food safety skills. It is recommended that the educational dimensions of school canteens should be studied and linked to educational outcomes, that they should be considered as part of the educational environment and selected as a field of experience and practice, that student participation in canteen management should be ensured and that leadership, business, financial, human relations, etc. skills of students should be practically developed, and that various educational activities should be regularly organised in canteens.

Keywords

Primary school teachers , School canteens , Educational experiences

Okul Kantinlerinin Eğitsel Amaçlarının Belirlenmesi

Abstract

Okul kantinleri öğrenci ihtiyaçlarını karşılamak, beslenmeyi teşvik etmek, sosyalleşme imkânı sunmak, okula ek gelir sağlamak gibi kuruluş amaçlarına sahiptir. Araştırmanın amacı; sınıf öğretmenlerinin okul kantinlerinin eğitsel amaçlarına yönelik algılarının belirlenmesidir. Araştırma, öğretmenlerin okul kantinlerine yönelik eğitsel amaçlarının neler olduğunu belirlemek açısından önem taşımaktadır. Araştırmanın çalışma grubunu, 2023-2024 eğitim öğretim yılında Eskişehir’de görev yapan 18 sınıf öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırmada, nitel araştırma tekniklerinden tam olarak farkında olmadığımız olguları tespit etmeye dayanan olgu-bilim (fenomenoloji) deseni ve amaçlı örneklem yöntemlerinden kolay ulaşılabilir durum örneklemesi kullanılmıştır. Veriler araştırmacılar tarafından oluşturulmuş olan soruları içeren görüşme formu ile toplanmış ve betimleyici analizle değerlendirilmiştir. Araştırma bulgularına göre; okul kantinlerinin eğitsel amaçları öğretmenler tarafından bilinmektedir. Sınıf öğretmenleri okul kantinlerinin, genellikle, matematik ve ticari becerileri, stres yönetim becerilerini, iletişim becerilerini geliştirdiğini düşünmektedirler. Okul kantinlerinin eğitsel boyutlarının araştırılıp eğitim kazanımları ile ilişkilendirilmesi, eğitim ortamının bir parçası olarak görülüp deneyim ve uygulama alanı olarak seçilmesi, kantin yönetimine öğrenci katılımının sağlanıp öğrencilerdeki liderlik, işletme, finans, insan ilişkileri vb. becerilerin uygulamalı olarak geliştirilmesi, kantinlerde belli periyodlarla çeşitli eğitici aktivitelerin düzenlenmesi önerilmektedir.

Keywords

Sınıf öğretmeni , Okul kantinleri , Eğitsel yaşantılar

References

• Akçay, D. & Yıldırımlar, A. (2018). Ebeveynlerin okul kantininde satılan gıdalar ile ilgili görüşleri. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi, 7(1), 14-22.
• Aksoy, M. (2017). Okul kantinlerine ilişkin öğrenci, öğretmen, yönetici ve veli görüşleri. [Yüksek Lisans Tezi]. Pamukkale Üniversitesi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Akınay, A. C. (2006). Okul kantin uygulamaları hakkında anne baba görüşleri. [Yüksek Lisans Tezi]. Gazi Üniversitesi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Aktaş, M. C. (2018). Okul kantinlerinin verimliliği. [Yüksek Lisans Tezi]. Pamukkale Üniversitesi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Ateşoğlu, İ. (2011). İlköğretim öğrencilerinin okul kantinlerinde satın alma davranışları üzerine bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 13, 327-337. Ateşoğlu, Y. & Türkkahraman, P. (2009). Çocukların tüketici olarak sosyalleşmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 14(3), 215-228.
• Aydın, N. (2018). Nitel araştırma yöntemleri: Etnoloji. Uluslararası Beşeri ve Sosyal Bilimler İnceleme Dergisi, 2(2), 60-71.
• Baysal, A. (2006). Beslenme. Hatipoğlu Yayıncılık
• Büyükkoyuncu, N. (2010). Gaziantep il merkezindeki ilköğretim ikinci kademe öğrencilerinin okul kantininden besin seçimleri ve annelerin besin güvenliği bilgisi düzeylerinin saptanması. [Yüksek Lisans Tezi]. Selçuk Üniversitesi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Büyükkoyuncu, N. Aktaş, N. & Demir, G. (2017). İlköğretim öğrencilerinin okul kantinlerinden besin satın alma alışkanlıkları ve etkileyen faktörler. Social Sciences Studies Journal, 3(12), 2110-2116.
• Can, M. & Akgün, M. (2024). İlköğretim kademesinde çocuğu olan ebeveynlerin beslenme bilgi düzeyinin demografik özelliklere göre incelenmesi: Aksaray örneği. İletişim ve Toplum Araştırmaları Dergisi, 4(1), 182-195. doi: 10.59534/jcss.1445170
• Çanakcı, A. (2015). Okul kantinlerinde satılan ürünlere ilişkin öğrenci, öğretmen, yönetici ve veli görüşleri (Trabzon merkez örneği). [Yüksek Lisans Tezi]. Okan Üniversitesi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Çapar, C. M. & Ceylan, M. (2022). Durum çalışması ve olgubilim desenlerinin karşılaştırılması. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(Özel Sayı 2), 295-312.
• Creswell, J. W. (2003). Nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları: Araştırma deseni. S. B. Demir, (Ed.). Ankara: Eğiten Kitap.
• Creswell, J. W. (2018). Nitel araştırma yöntemleri: Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni. M Bütün & S. B. Demir, (Eds.). Siyasal Kitabevi.
• Çanakçı, A. (2015). Okul kantinlerinde satılan ürünlere ilişkin öğrenci, öğretmen, yönetici ve veli görüşleri: Trabzon merkez örneği [Yüksek Lisans Tezi]. Gazi Üniversitesi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Çaycı, B. (2018). İlkokullardaki ders süresi ve ders saatlerinin sınıf öğretmeni görüşlerine göre değerlendirilmesi. International Journal of Eurasian Education and Culture, 5, 117-131.
• ERG, (2017). çocukların gözünden okulda yaşam politika önerileri https://www.egitimreformugirisimi.org/wp-content/uploads/2017/03/ERG_%C3%87ocuklar%C4%B1n-G%C3%B6z%C3%BCnden-Okulda-Ya%C5%9Fam.Politika%C3%96nerileri.pdf
• Ersoy, A. ve Papatğa, E. (2015). İlkokul Öğrencilerinin Hikâyeler Aracılığıyla Bilinçli Tüketici Farkındalığının Geliştirilmesi, Eğitimde Politika Analizi Dergisi, 4 (1), 61-78.
• Garipağaoğlu, M. & Özgüneş, N. (2008). Okullarda beslenme uygulamaları. Journal of Child, 8(3), 152-159.
• Güler, A., Halıcıoğlu, M. B., & Taşğın S. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
• Gümüş, D. Kızıl, M. Dikmen, D. & Uyar, F. (2015). Gelir düzeyinin ilköğretim öğrencilerinin besin tercihlerine etkisinin değerlendirilmesi. Hacettepe University Faculty of Health Sciences Journal, 2(1), 22-38.
• Gündoğan, N. (2008). Okul kantinlerinde çalışan personelin beslenme, hijyen ve sanitasyon konularında bilgi düzeylerinin belirlenmesi. [Yüksek Lisans Tezi]. Gazi Üniversitesi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Güvenç, H. (2017). Öğretim programlarımızdaki finansal okuryazarlık. İlköğretim Online, 16(3), 935-948.
• Harmanoğulları, Ü. L. (2017). Mersin Mezitli sağlık eğitim araştırma bölgesinde bulunan okul kantinlerinin hijyen koşulları ve gıda güvenilirliği açısından değerlendirilmesi [Uzmanlık Tezi]. Mersin. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Harmanoğulları, Ü. L., & Yapıcı, G. (2018). Bir ilçede bulunan okul kantinlerinin hijyen koşulları ve gıda güvenliği açısından değerlendirilmesi. Turkish Journal of Public Health, 16(2), 117-130. https://doi.org/10.20518/tjph.458352
• Hayta, A. B. (2008). Socialization of the Child as a Consumer,Family and Consumer. Sciences Research Journal, 37, 167-184.
• İsmailoğlu, S., & Zorlu, T. (2018). İlkokullarda dersliklerdeki çalışma birimlerinin antropometrik boyutlara uygunluğu üzerine bir değerlendirme. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi. 6, 293-301.
• Kahraman, S., Manisalı, E., Karslı, E. & Çelik, F. (2023). Acil durumlarda değişen beslenme alışkanlıkları, besin hijyeni ve anksiyete. Black Sea Journal of Health Science, 6(3), 431-438. https://doi.org/10.19127/bshealthscience.1254800
• Karakaş, H. & Törnük, F. (2016). Geleneksel gıdaların okul çağı çocuklarının beslenmesindeki rolü üzerine bir araştırma. Cumhuriyet Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Fen Bilimleri Dergisi, 292-302.
• M.E.B (2011). Okul Kantinlerindeki Gıda Satışı Genelgesi, Milli Eğitim Bakanlığı, 2011/41 Sayı:1782 https://mevzuat.meb.gov.tr/dosyalar/1278.pdf
• Negüzel, F. K. (2009). Okul kantinlerinde çalışan personelin beslenme bilgi düzeyleri. [Yüksek Lisans Tezi]. Gazi Üniversitesi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Okumuş, B. (2004). İlköğretim öğrencilerinin okul kantinlerinden yoğun olarak satın aldıkları besinler ve tercih nedenlerine yönelik bir alan araştırması. Akademik Gıda, 2(4), 5-7.
• Orhan, A. & Çelik, İ. (2014). İlköğretim okulu öğrencilerinin kahvaltı alışkanlıkları ve okul kantini ile ilişkilerinin belirlenmesi. Akademik Gıda, 12(1), 51-56.
• Özcan, C., Kılınç, S. & Gülmez, H. (2013). Türkiye’de okul sağlığı ve yasal durum. Ankara Medical Journal, 13(2), 71-81.
• Özçelik, T., A., Yılmaz, E., & Özmaldar, R. (2024). Çocuklar için gıda ve beslenme okuryazarlık ölçeği’nin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. TEBD, 22(3), 1857-1876. https://doi.org/10.37217/tebd.1513748
• Özdemir, D. (2017). İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin okul kantinini bilinçli kullanma durumunun incelenmesi. [Yüksek Lisans Tezi] Sakarya Üniversitesi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Özdoğan, B. (1991). Amasya ili, merkez sağlık ocağı bölgesinde beslenme alışkanlıkları. [Yüksek Lisans Tezi]. Hacettepe Üniversitesi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Patton, M. Q. (2002). Two decades of developments in qualitative inquiry: A personal, experiential perspective. Qualitative Social Work, 1(3), 261-283.
• Sarı, M., R., & Aktürk, E. (2022). Okul ve sosyalleşme ilişkisinde katalizör olarak donatı tasarımı. Milli Eğitim Dergisi, 51(235), 2363-2396.
• Sarp, N. (1995). Öğretmenlerin ilkokula başlayan çocuklarda gözledikleri sorunlar ve bu sorunlara yaklaşımları. Kriz Dergisi, 3(1-2), 129-132.
• Seale, C. (1999). Quality in qualitative research. Qualitative Inquiry, 5(4), 465-478.
• Szmigin, I.,Carrigan, M. ve McEachern, M., G. (2009). The conscious consumer: taking a flexible approach to ethical behaviour. İnternational Jornal Of Consumer Studies, 33, 224-231.
• Soytürk, A. (2010). Beslenme eğitiminin ilköğretim öğrencilerinin okul kantinlerinde beslenmeye yönelik tutum ve davranışları üzerine etkisi (Ankara ili Şereflikoçhisar ilçesi örneği). [Yüksek Lisans Tezi]. Gazi Üniversitesi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Subaşı, R., Tanç, M., R.,Tanç, E., & Açık, Ü. (2024). Bireylerde sağlıklı beslenme alışkanlıklarının eğitim durumu, öğrencilik ve çeşitli değişkenlerle ilişkisinin incelenmesi. Uluslararası Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırma Dergisi, 11(104), 485-492.
• Tarkun, T. E. (2000). Nitel araştırmalar. Öneri Dergisi, 3(14), 29-34.
• Tezcan, A. Ö. (2020). İlkokul çocukları için bir mola mı? Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 18(Armağan Sayısı), 1-14.
• Türk Dil Kurumu Sözlükleri. (2024). https://sozluk.gov.tr/
• Tüzün, Ü. (1993). Okul çağı çocuklarında yaşam olayları, depresyon semptomları ve self-esteem arasındaki ilişki [Uzmanlık Tezi]. İstanbul Üniversitesi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Utter, J., Schaaf, D., Mhurchu, C., N., ve Scragg R. (2007). Food choices among students using the school food service in New Zealand. N Z Med J, 26;120(1248):U2389
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2021). Nitel Araştırma Yöntemleri (12.baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Yörükoğlu A. ( 1980). Çocuk Ruh Sağlığı. Türk Tarih Kurumu Basımevi.