EDEBİYAT TARİH(ÇİLİĞ)İ KAVRAMININ HİNTERLANDI ÜZERİNE BİR İNCELEME

Year 2018, Volume: 4 Issue: 2, 105 - 125, 25.10.2018

Alpay Gezer

https://doi.org/10.31463/aicusbed.439527

Abstract

İlk örnekleri M.Ö. V. yüzyılda verilmeye
başlanan edebiyat tarihleri, günümüze gelinceye kadar muhteva, metot ve temsil
ettiği kavramların derinliği bakımımdan çok çeşitli aşamalardan geçmiştir.
Medeniyet tarihinin gelişmesiyle paralel bir şekilde hatta birçok noktada
medeniyet tarihiyle de birleşerek seyrine devam eden edebiyat tarih(çiliğ)i,
edebiyat biliminin omurgası olarak kabul edilir. Bu çalışmada edebiyat
tarih(çiliğ)inin amaçlarını, yöntemlerini, problemlerini, önemini; tarih,
edebiyat teorisi ve edebiyat eleştirisi disiplinleriyle ilişkilerini
belirleyerek edebiyat tarih(çiliğ)inde mündemiç manaları ortaya koyup daha
sarih ve derli toplu bir edebiyat tarih(çiliğ)i tarifine ulaşmak amaçlanmıştır.
Öncelikle “tanım” kavramı içerisine nelerin alınıp nelerin alınmayacağı
belirlenmiştir. Çünkü edebiyat tarihi tanımlanırken değişik kaynaklarda
kavramın belirli yönleri ön plana çıkarılmış ve diğer yönleri karanlıkta
bırakılmıştır.  Çalışmamızda edebiyat
tarihçiliği ile ilgili alan yazında mevcut tanımların odaklandığı noktalar bir
araya getirilerek edebiyat tarihçiliği kavramını aşkın bir bakış açısıyla
değerlendirilmeye çalışılmıştır. Şahsi gayretleriyle edebiyat tarihi
çalışmalarına imza atan yazarların çalışmalarının kuvvetli ve zayıf yönleri
bulunmaktadır. Bir kişinin geniş çerçeveli bir alanın bütün alt branşlarında
uzmanlaşması söz konusu değildir. Günümüzde çeşitli üslûp problemleri ortaya
çıksa da ilgili alanın uzmanı bilim insanlarının bir araya gelmesiyle
oluşturulan komisyon çalışmalarıyla edebiyat tarihleri yazılmaktadır.
Çalışmamızda edebiyat biliminin gelişmeleri ışığında edebiyat tarihçiliğinde de
yeni açılımların ortaya çıktığı tespiti ortaya konulmuştur.

Keywords

Edebiyat, edebiyat tarihi, edebiyat tarihçiliği, edebiyat teorisi

References

• AYTAÇ, Gürsel, 2003: Genel Edebiyat Bilimi: İstanbul, Say Yayınları.
• AKÜN, Ömer Faruk, 1990: “Türk Edebiyatı Tarihi Yazmak Mümkün mü?”: Orta Sayfa Sohbeti, Dergâh Yayınları, C. 1, S. 1.
• AYTAÇ Gürsel, 2003: Genel Edebiyat Bilimi: İstanbul, Say Yayınları.
• CARLONI, J.C. ;FILOUX, J.C.,1984: Eleştiri Kuramları: Çeviren: Tahsin Yücel, Ankara, Kuzey Yayınları, s.9-10.
• CARLAUI, J.C., J.C. FİLLOX, 1985: Edebi Eleştiri: Çeviren: Hümeyra Çakmaklı, Ankara, Kültür ve Turizm Bakanlığı.
• EAGLETON, Terry, 2014: Edebiyat Kuramı: Çeviren: Tuncay BİRKAN, İstanbul, Ayrıntı Yayınları.
• EMRE, İsmet, 2012:Edebiyat Bilimi: C.1,Ankara, Anı Yayıncılık.
• ERTAYLAN, İsmail Hikmet, 2011: Türk Edebiyatı Tarihi I-IV: Ankara, Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• FİLİZOK, Rıza, 2005:Tanım Nedir? : www.ege-edebiyat.org: Erişim Tarihi:25.03.15-Saat:13:54.
• İLERİ, Selim, 2004: “Selim İleri İle Söyleşi, “Ziyan Edilmiş Bir Günüm Olursa Çok Pişmanlık Duyarım”, Ethem Baran-Saban Özüdoğru, Bilim ve Aklın Aydınlığına Eğitim Dergisi, Ankara
• KAPLAN, Mehmet, 1997: Şiir Tahlilleri 1: İstanbul, Dergâh Yayınları.
• KARATAŞ, Turan, 2004: Ansiklopedik Edebiyat Terimleri Sözlüğü: Ankara, Akçağ Yayınları.
• KÖPRÜLÜ, Fuat, 1999: Edebiyat Araştırmaları: Ankara, Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• KÖPRÜLÜ, Fuat, 2014: Türk Edebiyatı Tarihi (Külliyat 1), İstanbul: Alfa Yayınları.
• KUMSAR, İsmail Alper, 2013: “Agâh Sırrı Levend’in Edebiyat Tarihçiliğinde Teori ve Uygulama”: Gazi Türkiyat.
• KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI, 2007: Türk Edebiyatı Tarihi: C. 1, Ankara, Kültür ve Turizm Bakanlığı.
• LANSON, Gustave, 1937: Tarih-i Edebiyatta Usul: Çeviren: Yusuf Şerif Kılıçel, İstanbul, Remzi Kitabevi.
• LEVEND, Agâh Sırrı, 1984: Türk Edebiyatı Tarihi: C.1, Ankara, Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• NURDAĞ, Salih,2010:Türk Teceddüt Edebiyatı Tarihi ve Yeni Türk edebiyatında Edebiyat Tarihçiliği: Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü,Samsun.
• OKAY, M. Orhan, 2006: “Abdülhalim Memduh'tan Ahmet Hamdi Tanpınar'a Edebiyat Tarihlerinde Yenileşmenin Sınırları”: Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, C. 4, S. 8.
• OKAY, M. Orhan, 2005: Batılılaşma Devri Türk Edebiyatı: İstanbul Dergâh Yayınları.
• OKUMUŞ Salih; ŞAHİN İdris, 2010: “Tanzimattan Günümüze Edebiyat Tarihi Yazarlığı Üzerine Bir İnceleme”: Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(14).
• ÖNAL, Mehmet,1999: En Uzun Asrın Hikâyesi/ Yeni Türk Edebiyatına Teorik Bir Yaklaşım: Ankara, Akçağ Yayınları.
• ÖNAL, Mehmet, 2011: En Uzun Asrın Hikâyesi: Ankara, Akçağ Yayınları.
• SAĞLAM, Nuri, 2006: “Edebiyat Tarihimizin En Girift Labirenti: Türk Edebiyatı Tarihi”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, C. 4, S. 7.
• SERDAROĞLU, Vildan, 2007: Türk Edebiyatı Tarihlerine Dair: Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi: C. 5, S. 9, s. 9-18.
• ŞERİF, Yusuf, 1935: Muhtasar Avrupa Edebiyatı Tarihi: İstanbul, Devlet Matbaası.
• TANPINAR, Ahmet Hamdi, 1997: 19’uncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi: İstanbul, Çağlayan Kitabevi.
• TARLAN, Ali Nihat, 1981: Edebiyat Meseleleri: İstanbul, Ötüken Yayınları.
• TİEGHEM, Philip Van, 1948: “Edebiyat Tarihinde Yeni Usüller”: Çeviren: Cevdet Perin, İstanbul Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, C. 3.
• TİMURTAŞ, Faruk Kadri, 1963: “Türk Edebiyatı Tarihi Ana Kitabı Nasıl Yazılabilir”: Türk Kültürü, Cilt. 1, S.7, s. 28-30.
• TODOROV, Tzvetan, 2001: Poetikaya Giriş: Çeviren: İsmail KAYA, İstanbul, Metis Yayınları.
• TURAL, Sadık, 2006: Şahsiyetler ve Eserler: Ankara: Yüce Erek Yayınları. TURAL, Sadık Kemal,1995: Edebiyat Bilimine Katkılar I: Ankara, Ecdat Yayınları.
• WELLEK, Rene; WARREN Austin,2013: Edebiyat Teorisi Çeviren: Ömer Faruk Huyugüzel, İstanbul, Dergâh Yayınları.
• WELLEK, Rene; WARREN Austin, 1983:Edebiyat Biliminin Temelleri: Çeviren: Ahmet Edip Uysal, Ankara, Kültür ve Turizm Bakanlığı.
• YETİŞ, Kazım, 2007: Dönemler ve Problemler Aynasında Türk Edebiyatı: İstanbul, Kitabevi Yayınları.