Doğubayazıt Narrative of Kerem and Aslı Story

Year 2025, Volume: 11 Issue: 1, 1 - 12, 30.04.2025

Akif Arslan

https://doi.org/10.31463/aicusbed.1574081

Abstract

Folk tales continue to be a vital part of the cultural heritage across various regions of Turkish geography, from Azerbaijan to Anatolia. Among these narratives, numerous versions of the story of Kerem and Aslı have been compiled from oral traditions and documented in written sources such as literary collections (cüngs). This study focuses on the Doğubayazıt narrative of Kerem and Aslı, primarily based on largely similar accounts collected from local informants, Mehmet Zeki Şahin and Fatma Şahin. According to their narrative, Kerem and Aslı first encountered each other in the Garden of Keşiş, located in Doğubayazıt, where they fell in love, exchanged names, and became engaged. As the story progresses, after reaching adulthood, Aslı is abducted by her family, prompting Kerem to embark on a search for her that spans multiple cities, starting from the Garden of Keşiş beneath the İshakpaşa Palace. This narrative posits that significant moments in the lives of Kerem and Aslı occurred in Doğubayazıt. Furthermore, the presence of various geographical names -such as Bayazıt, Ağrı Mountain, Süphan Mountain- in different written texts of the Kerem and Aslı tales reinforces the notion that the couple’s story is deeply rooted in this region.

Keywords

Folk tales , Kerem and Aslı , Doğubayazıt

KEREM İLE ASLI HİKÂYESİ DOĞUBAYAZIT ANLATISI

Abstract

Halk hikâyeleri Azerbaycan’dan Anadolu’ya Türk coğrafyasının olduğu birçok bölgede hâlen anlatılmaktadır. Bu anlatımlar doğrultusunda Kerem ile Aslı hikâyesinin sözlü kaynaklardan derlenmiş ve cönk gibi yazılı kaynaklardan tespit edilmiş çok sayıda anlatısı mevcuttur. Bu çalışmada ise Kerem ile Aslı hikâyesinin Doğubayazıt anlatısı ele alınmıştır. Bu doğrultuda Doğubayazıt ilçesinde Kaynak Şahıs Mehmet Zeki Şahin ve Fatma Şahin’in anlattığı ve büyük oranda benzer olan Kerem ile Aslı anlatıları ana metin olarak kabul edilmiş, anlatı diğer bazı kaynak şahıslardan elde edilen anlatılar ile desteklenmiştir. Elde edilen bu anlatıya göre Kerem ile Aslı ilk defa Doğubayazıt’ta Keşiş’in Bahçesi’nde karşılaşmış, ilk defa burada birbirlerine âşık olmuş, Kerem ile Aslı isimlerini burada birbirlerine vermiş, burada nişanlanmışlardır. Yine bu anlatıya göre iki âşığın hikâyenin ana yapısını oluşturan Aslı’nın yetişkin olduktan sonra ailesi tarafından kaçırılması ve Kerem’in Aslı’yı şehir şehir araması olayı da Doğubayazıt’ta İshakpaşa Sarayı’nın alt tarafında bulunan Keşiş’in Bahçesi’nden başlamıştır. Diğer bir ifade ile bu anlatıya ve yöre halkının inançlarına göre Kerem ile Aslı ömürlerinin bir kısmını Doğubayazıt’ta geçirmişlerdir. Kerem ile Aslı anlatmalarının çeşitli yazılı metinlerinde Bayazıt, Ağrı Dağı, Süphan Dağı gibi bu bölgede olan çeşitli coğrafi isimlere rastlanması da Kerem ile Aslı’nın hayatlarının bir kısmını Doğubayazıt’ta geçirdikleri düşüncesini destekler nitelikte görülebilir.

Keywords

Halk hikâyeleri , Kerem ile Aslı , Doğubayazıt

Ethical Statement

Çalışma için Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Etik Kurul Başkanlığından gerekli izin (30.05.2024 tarih ve 216 sayılı izin) alınmıştır.

Supporting Institution

Ağrı Valiliği

Thanks

Bu çalışmayı destekleyen Sayın Ağrı Valimiz Mustafa Koç'a, Valilik, İl Kütür Müdürlüğü ve Doğubayazıt İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü yöneticileri ve çalışanlarına, başta Adem Şahin olmak üzere derleme yapan öğretmen meslektaşlarıma, son olarak değerli vakitlerini ayıran kaynak şahıslara teşekkürü bir borç bilirim.

References

• Alptekin, A. B. (2009). Halk hikâyelerinin motif yapısı. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Bars, M. E. (2013). Kerem ile Aslı hikâyesinde metinlerarası ilişkiler. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(24), 68-82.
• Çobanoğlu, Ö. (2020). Halkbilimi kuramları ve araştırma yöntemleri tarihine giriş. Ankara: Çağ Yayınları
• Doğan, M. (2012). “Kerem ile Aslı” hikâyesinde yer alan halk edebiyatı motifleri. Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi International Journal of Social and Economic Sciences, 2(1), 15-17.
• Durdıyeva, A. (1999). Kerem ile Aslı destanının varyantları, folklor özellikleri ve Türk halk edebiyatındaki yeri. BİLİG Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 11, 85-104.
• Duymaz, A. (1992). Kerem ile Aslı hikâyesi üzerinde mukayeseli bir araştırma. Yayınlanmamış doktora tezi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.
• Duymaz, A. (2001). Kerem ile Aslı hikâyesi üzerinde mukayeseli bir araştırma. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Elçin, Ş. (1993). Halk edebiyatına giriş. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Elçin, Ş. (2000). Kerem ile Aslı hikâyesi. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Güzel, A., & Torun, A. (2014). Türk halk edebiyatı el kitabı. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Şahin, H. İ. (2022). Ali Duymaz, Kerem ile Aslı hikâyesi (Raif Yelkenci yazması). Millî Folklor, 17(134), 200-203.
• Tozlu, N. (2011). Kerem ile Aslı hikâyesinin iki eş metninin karşılaştırılması. e-Journal of New World Sciences Academy, 6(2), 356-372.
• Yardımcı, M. (2013). Türk halk edebiyatında nesir ve nazım nesir karışık türler. İzmir: Kanyılmaz Matbaacılık.
• Yıldırım, A., & Şimşek H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• İnternet Başlıkları
• URL 1: https://www.dogubayazitgazetesi.com/haber/dogubayazitta-bulunan-kesisin-bahcesi-kerem-ile-asli-hikâyesi-18257.html (Erişim Tarihi: 26.10.2024)
• Kaynak Şahıslar
• KK1: Mehmet Zeki Şahin, 75, Doğubayazıt, inşaat işçisi, dengbejlerden ve büyüklerden dinlemiş.
• KK2: Murat Kara, 30, Doğubayazıt, esnaf, ninesinden dinlemiş.
• KK3: Mahmut Uçar, 61, Doğubayazıt, esnaf, Dedesi Şeyh Sait’ten öğrenmiş.
• KK4: Ebru Sultan, 20, Doğubayazıt, üniversite öğrencisi, Mahmut Sultan’dan dinlemiş.
• KK5: Murat Şahin, 54, Doğubayazıt, koordinatör, Murat Tan’dan dinlemiş.
• KK6: Mustafa Çete, 32, Doğubayazıt, müteahhit, dedesinden dinlemiş.
• KK7: Talat Taştan, 42, Diyadin, serbest meslek, annesinden dinlemiş.
• KK8: Zihni Çiftçi, 72, Diyadin, emekli memur, Âşık Murat Çobanoğlu’ndan dinlemiş.
• KK9: Fatma Şahin, 71, Doğubayazıt, ev hanımı, annesinden dinlemiş.
• KK10: Fecri Yaşar, 33, Doğubayazıt, öğretmen, ninesinden dinlemiş.