The Relationship Between School Administrators’ Leadership Styles and Teachers Organizational Stress Levels

Year 2024, Volume: 12 Issue: 2, 111 - 130, 31.12.2024

Berna Direkci , Zeynep Yılmaz Öztürk

Abstract

In this study, it was aimed to reveal the relationship between school administrators‘ leadership styles and teachers’ organisational stress levels. In addition, school administrators‘ leadership styles and teachers’ organisational stress levels were examined in terms of some demographic variables. The study is a quantitative research and is in relational survey model. Teachers working in public primary schools in Şahinbey and Şehitkamil districts, which are the central districts of Gaziantep, constitute the population of the study. The sample of the study consists of 422 teachers selected from this universe using the convenience sampling method. The data of the study were obtained with a data collection tool consisting of three parts: ‘Personal Information Form’ created by the researcher, ‘Organisational Stress Sources Scale’ created by Pehlivan (1993) and ‘School Principals Leadership Styles Scale’ created by Akan, Yıldırım and Yalçın (2014). Descriptive statistics, t-test, ANOVA and Pearson correlation tests were used to analyse the data. As a result of the analysis of the data, teachers' organisational stress levels were found to be moderate. As a result of the analyses made with demographic variables, it was determined that organisational stress differed significantly according to seniority and number of teachers in the school. According to the perceptions of the teachers, leadership styles of school principals differed significantly according to age, seniority and number of teachers in the school. It was found that there was a moderate negative relationship between teachers' organisational stress levels and transformational leadership, a moderate positive relationship with laissez-faire leadership, and a weak positive relationship with transactional leadership. Transformational leadership style predicts 27.4% of the organisational stress perceived by teachers. Studies that will reveal the cause and effect relationships between teachers‘ organisational stress and school administrators’ leadership styles can be designed with qualitative or mixed methods.

Keywords

organizational stress, leadership, leadership styles, school administrator, teacher

Okul Yöneticilerinin Liderlik Stillerinin Öğretmenlerin Örgütsel Stres Düzeyleri ile İlişkisi

Abstract

Bu çalışmada okul yöneticilerinin liderlik stilleri ile öğretmenlerin örgütsel stres düzeyleri arasında nasıl bir ilişki olduğunun ortaya konması amaçlanmıştır. Ayrıca okul yöneticilerinin liderlik stilleri ve öğretmenlerin örgütsel stres düzeyleri bazı demografik değişkenler açısından incelenmiştir. Çalışma nicel bir araştırma olup ilişkisel tarama modelindedir. Gaziantep merkez ilçeler olan Şahinbey ve Şehitkamil ilçelerinde devlet ilkokullarında görev yapan öğretmenler araştırmanın evrenini oluşturmaktadır. Bu evrenden kolay ulaşılabilir örnekleme yöntemi kullanılarak seçilen 422 öğretmen ise çalışmanın örneklemini oluşturmaktadır. Araştırmanın verileri araştırmacı tarafından oluşturulan “Kişisel Bilgi Formu”, Pehlivan (1993) tarafından oluşturulan “Örgütsel Stres Kaynakları Ölçeği” ve Akan, Yıldırım ve Yalçın (2014) tarafından oluşturulan “Okul Müdürleri Liderlik Stilleri Ölçeği” olarak üç bölümden oluşan bir veri toplama aracı ile elde edilmiştir. Veriler analiz edilirken tanımlayıcı istatistikler, t testi, ANOVA ve Pearson korelasyon testleri kullanılmıştır. Verilerin çözümlenmesi sonucunda öğretmenlerin örgütsel stres düzeyleri orta düzeyde bulunmuştur. Demografik değişkenlerle yapılan çözümlemeler sonucunda ise örgütsel stres kıdem ve okuldaki öğretmen sayısına göre anlamlı şekilde farklılaştığı belirlenmiştir. Öğretmenlerin algılarına göre okul müdürlerinin liderlik stilleri ise yaş, kıdem ve okuldaki öğretmen sayısına göre anlamlı şekilde farklılaştığı tespit edilmiştir. Öğretmenlerin örgütsel stres düzeyleri ile liderlik stillerinden dönüşümcü liderlik arasında orta düzeyde negatif yönlü ilişki, serbest bırakıcı liderlik ile orta düzeyde pozitif yönlü ilişki, sürdürümcü liderlik ile zayıf düzeyde, pozitif yönlü ilişki olduğu bulunmuştur. Dönüşümcü liderlik stili öğretmenlerin algıladıkları örgütsel stresin %27,4’ünü yordamaktadır. Öğretmenlerin örgütsel stresleri ile okul yöneticilerinin liderlik stilleri arasındaki neden sonuç ilişkilerini ortaya koyacak çalışmalar nitel veya karma yöntemlerle desenlenebilir.

Keywords

örgütsel stres, liderlik, liderlik stilleri, okul yöneticisi, öğretmen

References

• Abu-Tineh, A. M., Khasawneh, S. A., & Omary, A. A. (2009). Kouzes and Posner’s transformational leadership model in practice: The case of Jordanian schools. Journal Of Leadership Education, 7(3), 265-283.
• Adeyemi, T. O. (2010). Principals’ leadership styles and teachers’ job performance in senior secondary schools in Ondo State, Nigeria. Journal of Education Administration and Policy Studies, 2(6), 83-91.
• Agyapong, B., Obuobi-Donkor, G., Burback, L., & Wei, Y. (2022). Stress, burnout, anxiety and depression among teachers: a scoping review. Int J Environ Res Public Health, 19(17).
• Akan, D., Yıldırım, İ., & Yalçın, S. (2014, Güz). Okul müdürleri liderlik stili ölçeğinin geliştirilmesi (OMLSÖ). Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 13(51), 392-415.
• Akbudak, H. İ. (2010). İlköğretim okul yöneticileri liderlik davranışlarının, öğretmenlerin stres düzeyine etkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kocaeli Üniversitesi.
• Akcan, G., Ünsar, A. S., & Küçükkancabaş, S. (2014). Liderlik davranışlarının çalışanların stres düzeylerine etkisi: Bir alan araştırması. Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 14(27), 51-74.
• Arıcan, K. (2011). Örgütsel stres kaynakları: Kavramsal bir çözümleme. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi: Teori ve Uygulama, 2(4), 55-76.
• Arıcı, N. (2020). Ortaokul öğretmenlerinin örgütsel stres kaynakları ile iş doyumları arasındaki ilişkisinin incelenmesi (Pamukkale ilçe örneği). (Tezsiz Yüksek Lisans Projesi). Pamukkale Üniversitesi.
• Aslan, M., & Ağıroğlu Bakır, A. (2018). Sınıf öğretmenlerinin yaşadıkları örgütsel stres kaynakları. Cumhuriyet International Journal of Education, 7(4), 349-365.
• Aydın, Ş. (2004). Otel işletmelerinde örgütsel stres faktörleri: 4-5 yıldızlı otel işletmeleri uygulaması. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Aydın, Ş. (2004). Örgütsel stres yönetimi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(3), 49-74.
• Aydınlık, A. (2017). Çocuk haklarının gelişiminde okul öncesi eğitiminin yeri ve önemi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi.
• Balcı, A. (1995). Örgütsel gelişme. Personel Eğitim Merkezi Yayınları.
• Balcı, A. (2007). Sosyal bilimlerde araştırma: Yöntem, teknik ve ilkeler. Pegem.
• Baltaş, Z., & Baltaş, A. (2020). Stres ve başa çıkma yolları. Remzi Kitabevi.
• Bozkurt, N. (2004). İlköğretim öğretmenlerinde, stres yaratan yaşam olayları ve stresle başa çıkma tarzlarının çeşitli değişkenlerle ilişkisi. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı. Malatya: İnönü Üniversitesi, Eğitim Fakültesi.
• Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı: istatistik, araştırma deseni, spss uygulamaları ve yorum. Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E., Akgün, Ö., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2019). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
• Can, B. (2014). Ortaokul müdürlerinin liderlik stilleri ile öğrenci başarısı arasındaki ilişki. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Cooper, C. L., Davies-Cooper, R., & Eaker, L. H. (1988). Living with stress. Penguin Books.
• Çelik, V. (1998). Eğitimde dönüşümcü liderlik. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 16(16), 423-442.
• Daban, E. (2023). Liselerde okul yöneticilerinin liderlik stilleri ile öğretmenlerin örgütsel sosyalleşme düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi.
• Darmody, M., & Smyth, E. (2011). Job satisfaction and occupational stress among primary school teachers and school principals in Ireland. Growing Up In Ireland Study. A report compiled by the ESRI on behalf of the Teaching Council.
• Demirci, M. A. (2015). Ortaokullarda çalışan branş öğretmenlerinde stres yaratan yönetici davranışları. (Tezsiz Yüksek Lisans Projesi). Pamukkale Üniversitesi.
• Dereboy, Ç., Demirkıran, F., Harlak, H., & Eskin, M. (2013). Algılanan stres ölçeğinin türkçeye uyarlanması: Güvenirlik ve geçerlik analizi. New/Yeni Symposium Journal, 3(51), 132-140.
• Dincerol, C. (2013). Tükenmişlik sendromunun mesleki tükenmişlik ve iş tükenmişliği açısından incelenmesi: Öğretmenler üzerinde bir uygulama. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi.
• Eisenberger, R., & Stinglhamber, F. (2011). Perceived organizational support: Fostering enthusiastic and productive employees. APA Books.
• Eker, G. (2022). Okul öncesi öğretmenlerinin örgütsel stres kaynakları ve stresle başa çıkma yolları. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Bahçeşehir Üniversitesi.
• Eres, F., & Atanasoska, T. (2011). Eres, F., Occupational stress of teachers: A comparative study between Turkey and Macedonia. International Journal of Humanities and Social Science, 1(7), 59-65.
• Fontana, D., & Abouserie, R. (1993). Stress levels, gender and personality factors in teachers. British Journal of educational psychology, 63(2), 261-270.
• Gibson, F., Mcgrath, A., & Reid, N. (1989, February). Occupational stress in social work. The British Journal of Social Work, 1-18.
• Göksoy, S., Arıcan, K., & Eriş, H. M. (2015). Birleştirilmiş sınıflı ilkokullarda görevli öğretmenlerin stres düzeyleri. Asya Öğretim Dergisi, 3(1), 92-106.
• Halitoğlu, Ş. (2021). Okul yöneticilerinin liderlik stilleri ile öğretmenlerin stres düzeyleri arasındaki ilişki. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Harran Üniversitesi.
• Halitoğlu, Ş. N., & Akpınar, B. (2022). Okul yöneticilerinin liderlik stilleri ile öğretmenlerin stres algısı arasındaki ilişki. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 21(82), 661-673.
• Hamidi, G. (2023). Okul yöneticilerinin liderlik stilleri ile öğretmenlerin örgütsel bağlılığı arasındaki ilişki. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Bahçeşehir Üniversitesi.
• Heidmets , M., & Liik, K. (2014). School principals’ leadership style and teachers’ subjective well-being at school. Problems of Education in the 21st Century(62), 40-50.
• Işıkhan, V. (2004). Çalışma hayatında stres ve başa çıkma yolları. Sandal Yayınları.
• Kani, Ş. (2019). Okul yöneticilerinin dönüşümcü liderlik özellikleri ve yenilik yönetimi yeterliliği ilişkisinde pozitif psikolojik sermayenin aracı rolü. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Karaca, E., Akça, S., Çatıkkaş, K. T., Özge, S., Ergül, M., Ergül, M., . . . Taymur, Z. A. (2024). Öğretmenlerin İş Stresi Düzeylerinin Belirlenmesi ve İlişkili Faktörlerin Belirlenmesi. SOSYAL GELİŞİM DERGİSİ, 2(1), 1-9.
• Karadoğan, A. (2019). Z kuşağı ve öğretmenlik mesleği. Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9-42.
• Karip, E. (1998). Dönüşümcü liderlik. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 16(16), 443-465.
• Kefe, E. (2021). Okul müdürlerinin liderlik stilleri ile öğretmenlerin örgütsel sinizm düzeyleri arasındaki ilişki. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi.
• Korkmaz, M. (2005). Okul yöneticilerinin yetiştirilmesi: sorunlar çözümler ve öneriler. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(3), 237-252.
• Kurşunoğlu, S. (2022). Öğretmenlerin örügtsel stres kaynakları ile performansları arasındaki ilişki. (Tezsiz Yüksek Lisans Projesi). Pamukkale Üniversitesi.
• Lambersky, J. (2016). Understanding the human side of school leadership: Principals’ impact on teachers’ morale, self-efficacy, stress, and commitment. Leadership and Policy in Schools, 15(4), 379-405.
• Millar, R. (2004). The role of practical work in the teaching and learning of science, high school science laboratories: role and vision. National Academy of Sciences, 1-24.
• Murphy, J., Hallinger, P., & Heck, R. H. (2013). Leading via teacher evaluation: The case of the missing clothes? Educational Researcher, 42(6), 349-354.
• Nair, A. (2018). Okul müdürlerinin liderlik stilleri ile politik becerileri arasındaki ilişki (Tekirdağ örneği). (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi.
• Ok, İ. (2006). İş stresinin ilköğretim okullarında okul yöneticileri üzerindeki etkisi (Konya örneği).
• Pehlivan, İ. (1993). Eğitim yönetiminde stres kaynakları. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi.
• Pehlivan, İ. (1995). Yönetimde stres kaynakları. Pegem Yayınları.
• Pehlivan, İ. (2002). İş yaşamında stres. Pegem Yayınları.
• Prick, L. G. (1989). Satisfaction and stress among teacher. International Journal of Educational Research, 13(4), 363-377.
• Sabuncuoğlu, Z., & Tüz, M. (2001). Örgütsel psikoloji. Ezgi Kitabevi.
• Sarıbıyık, O. (2022). Öğretmenlerin örgütsel mutluluk düzeyleri ile okul yöneticilerinin liderlik stilleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi.
• Silva, N. R., Bolsoni-Silva, T., & Loureiro, S. R. (2018). Burnout syndrome and depression in elementary school teachers: A correlational study. Revista Brasileira de Educação, 23.
• Sunmaz, F. (2001). Örgütsel stres ve başa çıkma yolları (Sakarya ili örneği). (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi.
• Şanlı, Ö. (2017). Öğretmenlerin algılanan stres düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Elektronik sosyal bilimler dergisi, 16(61), 385-396.
• Şimşek, Ö., & Can, N. (2022). Örgütsel stresin sınıf öğretmenlerinin işe yabancılaşma düzeylerine etkisi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(2), 575-589.
• Şişman, M. (2012). Eğitimde mükemmellik arayışı: Etkili okullar (Cilt 3). Pegem Yayıncılık. Yayıncılık.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (6th Ed. ed.). Allyn & Bacon.
• Taipale, M. (2024). Työn stressitekijöiden ja työuupumuksen suhde perusopetuksen opettajien alanvaihtoaikeisiin. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). University of Helsinki.
• Taymaz, H. (2009). Okul yönetimi. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Tozal, B. (2015). Okul yöneticilerinin liderlik stilleri ile öğretmenlerin motivasyonları arasındaki ilişki. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi-Zirve Üniversitesi.
• Ünal, S., Karlıdağ, R., & Yoloğlu, S. (2001). Hekimlerde tükenmişlik ve iş doyumu düzeylerinin yaşam doyumu düzeyleri ile ilişkisi. Klinik Psikiyatri, 4(2), 113-118.
• Vyver, V., Kok, T., & Conley, L. N. (2020). The relationship between teachers‟professional wellbeing and principals‟ leadership styles. Perspectives in Education, 38(2), 86-102.
• Yıldırım, S. (2022). Kamu kurumlarında liderlik tarzlarının örgütsel stres düzeyi üzerinde belirleyicilik düzeyi: Covid-19 pandemi döneminde karşılaştırmalı bir inceleme. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi.
• Yusof, N. M. (2011). School principals leadership and teachers’ stress level in Malaysian primary schools. Educare, 4(1), 63-82