Mülteci Öğrencilere Sunulan Eğitim-Öğretim Hizmetinin Sosyal Bilgiler Öğretmen Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi

Yıl 2018, Cilt: 8 Sayı: 1, 52 - 79, 13.02.2018

Filiz Zayimoğlu Öztürk

Öz

Eğitimciler
olarak okullarımızın ve sınıflarımızın değişen demografik yapısına ne kadar
hazırlıklıyız? sorusundan hareketle bu araştırmanın amacı sosyal bilgiler
öğretmenlerinin ortaokullarda öğrenim gören mülteci öğrencilere sunulan eğitim
öğretim hizmetleri hakkındaki görüşlerini tespit etmektir. Araştırmada sosyal
bir grup olan mültecilerin eğitimleriyle ilgili derinlemesine bir inceleme
yapılmaktadır. Bu araştırma, nitel araştırma yöntemlerinden biri olan durum
çalışması modelindedir. Araştırmanın çalışma grubunun belirlenmesinde amaçlı
örnekleme yöntemlerinden biri olan ölçüt örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Söz
konusu ölçüt, mülteci öğrencilere en az bir eğitim-öğretim yılı eğitim hizmeti
sunmak olarak belirlenmiştir. Bu bağlamda çalışma grubu, 2016-2017 eğitim öğretim
yılında Ordu ili Altınordu ilçesinde bulunan Milli Eğitim Bakanlığına bağlı
devlet ortaokullarında mültecilere eğitim veren 10 sosyal bilgiler
öğretmeninden oluşmaktadır. Araştırma verilerinin toplanmasında yarı
yapılandırılmış görüşme tekniği kullanılmıştır. Araştırma verileri nitel
araştırmanın doğasına uygun olarak betimsel analizle çözümlenmiştir. Araştırma
bulgularına göre katılımcıların sosyal bilgiler ders içeriğinin mültecilerin
ülkemize uyumunu sağlama ve diğer öğrencilerin mülteci öğrencileri kabullenme
noktasında yetersiz olduğunu düşündükleri, mülteci öğrencilerle ilgili yaşanan
sorunların temelinde dil farklılığının olduğunu belirttikleri, sosyal bilgiler
öğretim programına mültecilikle ilgili göç, mülteci hakları ve özgürlükleri,
mültecilerin kendi kültürlerine ait unsurları içerecek yeni konuların
eklenmesinin önemli olduğunu düşündükleri sonucuna ulaşılmıştır. Araştırma
sonuçlarına göre, sosyal bilgiler öğretim programının ve ders içeriklerinin
mülteci olgusu dikkate alınarak düzenlenmesi, sosyal bilgiler öğretmenlerinin
söz konusu gruba eğitim verebilmesi için hizmetiçi eğitimlere alınması, mülteci
öğrencilere kendi kültürel unsurlarını yansıtabilecekleri ortamlar sunulmasının
sağlanması önerilmektedir. 

Anahtar Kelimeler

Mülteci eğitimi, sosyal bilgiler öğretmeni, durum çalışması

Evaluation of Educational Service Provided for Refugee Students According to Social Studies Teachers’ Opinions

Öz

Staring from the question of ‘how much prepared for
the changing demographic structure of our school and our class as educators?’,
the purpose of this research is to evaluate the educational service provided to
the refugee students who are trained in secondary school according to social
studies teacher opinions. A thorough investigation is carried out on education
as a social group of refugees in the research. This research is a case study
model, one of the qualitative research methods. Criteria sampling method, which
is one of the purposeful sampling methods, has been adopted in the study group
of the study. The criterion is that it provides at least one educational year
for the refugee students. In this context, the study group consists of 10
social studies teachers who provide education to the refugees in state
secondary schools affiliated to the Ministry of National Education, which is
located in the Altınordu province of Ordu in 2016-2017 educational years.
Semi-structured interview technique was used to collect research data. The
research data were analyzed by descriptive analysis in accordance with the
nature of the qualitative research. According to research findings, the
participants think that the content of social studies course was insufficient
in terms of adapting refugees in our country, and for other local students to
accept refugee students, the main reason for this was stated as language
insufficiency, it was also found that the participants thought that it was
important to include some topics in social studies curriculum as asylum,
refugee rights and freedom, cultural elements that refugees bring in our
society. According to the results of the research, it is suggested to organize
the social studies curriculum and the course contents considering the refugee
status; to take refugee education the in-service trainings so that the social
studies teachers can teach such groups, and to provide the refugee students
with environments where they can reflect their own cultural elements. 

Anahtar Kelimeler

Refugee education, social studies teacher, case study

Kaynakça

• Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı [AFAD] (2013). Türkiye’deki Suriyeli sığınmacılar saha araştırması sonuçları. T.C Başbakanlığı. URL:https://www.afad.gov .tr/upload/Node/3925/xfiles/syrian-refugees-in-turkey-2013_baski_30_12_. 2013_tr.pdf adresinden Haziran 2017 tarihinde erişilmiştir.
• Berber, F. (2011). 19. yüzyılda Kafkasya’dan Anadolu’ya yapılan göçler. Karadeniz Araştırmaları, 31, 17-49.
• Beter, Ö. (2006). Sınırlar ötesi umutlar, mülteci çocuklar. Ankara: SABEV Yayınları No:15, Sosyal Çalışma Dizisi: 12.
• Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu [UNICEF] (2015). Türkiye’deki Suriyeli çocuklar.URL: http://unicef.org.tr/files/bilgimerkezi/doc/Türkiyedeki%20Suriyeli%20 Çocuklar_Bilgi%20Notu%20Kasim%202015.pdf adresinden 2 Eylül 2017 tarihinde erişilmiştir.
• Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği [UNHCR] (2016). 3RP regional, refugee, residence plan in response to the Syria crises, 2016-2017 annual plan. URL: http://data.uncr.org pdf adresinden 10 Haziran 2017 tarihinde erişilmiştir.
• Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği [UNHCR] (2017). URL: http://data.unhcr.org/syrianrefugees/country.php?id=224 adresinden 10 Haziran 2017 tarihinde erişilmiştir.
• Birleşmiş Milletler (1951). Mültecilerin hukuki durumlarına ilişkin Cenevre sözleşmesi.
• Birleşmiş Milletler (1967). Mültecilerin hukuki statüsüne ilişkin 1967 protokolü.
• Dalar, M., Algan, N. A. ve Algan Ü. (2013). Bolu’daki Irak sığınmacıların sosyal ve ekonomik sorunları: Saha çalışmasına dayalı bir analiz. Alternatif Politika, 5(3), 341-359.
• Dinçer, O. B., Federici, V., Ferris, E., Karaca, S., Kirişçi, K. ve Çarmıklı, E. Ö. (2013). Suriyeli mülteciler krizi ve Türkiye: Sonu gelmeyen misafirlik. URL: https://www.brookings.edu/wp-content/uploads/2016/06/USAKBrookings-report-final-version14November13.pdf adresinden 27 Ağustos 2017 tarihinde erişilmiştir.
• Doğanay, H., Özdemir, Ü. ve Şahin, İ. F. (2011). Genel beşeri ve ekonomik coğrafya. Ankara: Pegem Akademi.
• Ergüven, N. S. ve Özturanlı, B. (2013). Uluslararası mülteci hukuku ve Türkiye. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 62(4) 2013: 1007-1061, URL: http://dergiler. ankara.edu.tr/dergiler/38/1882/19732.pdf adresinden Haziran 2017 tarihinde erişilmiştir.
• Fazel, M., Reed, R. V., Panter-Brick, C., & Stein, A. (2012). Mental health of displaced and refugee children resettled in high-income countries: Risk and protective factors. Lancet, 379, 266–82.
• Gall, M. D., Borg, W. R., & Gall, J. P. (1996). Educational research an introduction (6. Edition). USA: Longman Publisher.
• Göç İdaresi Genel Müdürlüğü. (2017). 2016 Türkiye göç raporu, T.C. İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Genel Müdürlüğü Yayınları, Yayın No: 40.
• Güçtürk, Y. (2014). Sürgün ile savaş arasında Suriyeli mülteciler. Ankara: Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı (SETA). URL: https://www.setav.org/5-soru-surgun-ile-savas-arasinda-suriyeli-multeciler/ Eylül 2017 tarihinde erişilmiştir.
• İltica ve Göç Araştırmaları Merkezi (2013). Sivil toplum örgütlerinin Türkiye’deki Suriyeli mülteciler için yaptıkları çalışmalar ile ilgili rapor. URL: http://www.igamder.org/wp-content/uploads/2012/06/Suriye-STK-Raporu.pdf adresinden 25 Ağustos 2017 tarihinde erişilmiştir.
• Kirmayer, L. J., Narasiah, L., Munoz, M., Rashid, M., Ryder, A., Guzder, J. et.al. (2011). Common mental health problems in immigrants and refugees: general approach in primary care. Canadian Medical Association Journal. URL: https://www.researchgate.net/publication/45094380_Common_mental_health_problems_in_immigrants_and_refugees_General_approach_in_primary_care adresinden 28 Ağustos 2017 tarihinde erişilmiştir.
• McMillan, J. H. (2000). Educational research: Fundamentals for the consumer (3. Edition). New York: Longman.
• Measham, T., Jaswant, G., Rousseau, C., Pacione, L., Blais-McPherson, M., & Nadeau, L. (2014). Refugee children and their families: Supporting psychological well-being and positive adaptation following migration. Current Problems in Pediatric and Adolescent Health Care, 44.
• Mercan Uzun, E. ve Bütün, E. (2016). Okul öncesi eğitim kurumlarındaki Suriyeli sığınmacı çocukların karşılaştıkları sorunlar hakkında öğretmen görüşleri. Uluslararası Erken Çocukluk Eğitimi Çalışmaları Dergisi, 1(1), 72-83.
• Miles, B., M. & Huberman, A., M. (1994). Qualitative data analysis. (21. Edition). London: Sage Publications.
• Ortadoğu Stratejik Araştırmalar Merkezi [ORSAM] (2015). Suriyeli sığınmacıların Türkiye’ye etkileri. Rapor No: 195, URL: http://www.tesev.org.tr/assets/publications/ file/09012015104258.pdf adresinden Haziran 2017 tarihinde erişilmiştir.
• Oytun, O. ve Gündoğar, S. S. (2015). Suriyeli sığınmacıların Türkiye’ye etkileri raporu.
• Özkarslı, F. (2014). Suriye’den Türkiye’ye göç ve Suriyelilerin enformel istihdamı (Mardin Örneği) (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Artuklu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mardin.
• Öztürk, C. (2012). Sosyal Bilgiler öğretimi demokratik vatandaşlık eğitimi, C. Öztürk (Ed.), Ankara: Pegem Akademi.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. M. Bütün ve S. B. Demir (Çev. Ed.). Ankara: Pegem Akademi.
• Ryan, D., Dooley, B., & Benson, C. (2008). Theoretical perspectives on post-migration adaptation and psychological well-being among refugees: Towards a resource-based model. Journal of Refugee Studies, 21(1), 1-18. URL: https://academic.oup. com/jrs/article-abstract/21/1/1/1513512/Theoretical-Perspectives-on-Post-Migration adresinden 30 Ağustos 2017 tarihinde erişilmiştir.
• Scheppers, E., Van Dongen, E., Dekker, J., Geertzen, J., & Dekker, J. (2006). Potential barriers to the use of health services among ethnic minorities: A review. URL: https://www.researchgate.net/publication/7299698_Potential_barriers_to_the_use _of_health_services_among_ethnic_minorities_A_review adresinden 31 Ağustos 2017 tarihinde erişilmiştir.
• Tunç, A. Ş. (2015). Mülteci davranışı ve toplumsal etkileri: Türkiye’deki Suriyelilere ilişkin bir değerlendirme. TESAM Akademi Dergisi, 2(2), 29-63.
• Uluslararası Af Örgütü [UAÖ] (2009). İki arada bir derede, Türkiye’deki mültecilere koruma sağlanmıyor. Amnesty International Publications, URL: http://www.amnesty.org .tr/uploads/Docs/986_multeciraporu936.pdf adresinden Haziran 2017 tarihinde erişilmiştir.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.