Relatıonshıp Between Ottoman Sultans And Sheikh: Yıldırım Bâyezid- Emir Sultan

Yıl 2017, Sayı: 2, 135 - 155, 20.06.2017

Ömer Yılmaz

Öz

The Ottoman Empire, founded in Söğüt, a small town of Anatolia, towards the end of the 13th century, soon became a great state in the world. The history of the states is not always full of victories. Sometimes, there is defeat. Yıldırım Bayezid is one of the leaders who lived through such a defeat. In a battle that took place at Çubuk Plain in Ankara, two great Turkish rulers, Yıldırım Bayezid and Timur, came to the battle which ended in favor of Timur. The Ottoman Empire was faced with a danger of collapse at this stage, and the brothers, in line of succession, began to fight for the throne. This period is called "Fetret Dönemi" (Interregnum Era). At this time, a close relationship was established between the Sultan and Sufi Sheikh Emir Sultan who came from Buhara to Bursa. The establishment of kinship between the Ottomans and a sayyid, a descendant of Prophet Muhammad, created a spiritual influence over the people. It played a key role in restoring unity and solidarity among the people.
Shortly after coming to Bursa, Emir Sultan succeeded in integrating with the people and the ulama and served as a teacher of the Qur'an in the court. Sheikh raised people of virtue and morality during peaceful times. In the war period, he actively participated in the Jihad with his disciples as "Leşker-i Dua" (a group who prays for troops) and played an important role in boosting the troops’ morale and spirituality. The relation between Yildirim Bâyezid and Sheikh Emir Sultan is an example that may shed light on historical incidents in terms of the relations between the state and the tekke (an Islamic lodge). Moreover, many Sufi masters, like Sheikh Emir Sultan, have an undeniable contribution to the religious and socio-cultural life of the people. Many consider their tombs to be one of the sacred places to pray to God where their wishes are granted.

Anahtar Kelimeler

Ottoman Empire, Yıldırım Bâyezid, Sheikh Emir, Bursa, Sufism

Osmanlı’da Padişah Sufî İlişkisi: Yıldırım Bâyezid-Emir Sultan Örneği

Öz

Anadolu’nun küçük bir kasabası Söğüt’te XIII. Asrın sonlarına doğru kurulan Osmanlı Devleti kuruluşundan çok kısa bir süre sonra büyük bir dünya devleti haline gelmeyi başarmıştır. Ancak devletlerin tarihi hep zaferle geçmemiş, bazen de yenilgilerle karşılaşılmıştır. Yıldırım Bâyezid bunlardan biridir. Ankara/Çubuk Ovası’nda yapılan savaşta iki büyük Türk hükümdarı karşı karşıya gelmiş ve savaş Timur’un lehine sonuçlanmıştır. Osmanlı Devleti bu aşamada yıkılma tehlikesi geçirmiş, kardeşler arası taht kavgaları başlamıştır. Bu dönem “Fetret Dönemi” olarak adlandırılır.  Bu esnada padişah ile Buhâra’dan Bursa’ya gelmiş sûfi şeyh Emir Sultan arasında bir yakınlık tesis edilmiş, şeyh padişaha damat olmuştur. Peygamber neslinden gelen bir seyyid ile Osmanoğulları’nın akrabalık tesisi halk üzerinde manevî bir nüfuz oluşturmuş, toplumda birlik-beraberliğin yeniden oluşmasında Osmanlı Türkiye’si için önemli bir şans olarak kabul edilmiştir.
Bursa’ya geldikten kısa bir süre sonra halk ve ulema ile bütünleşmeyi başaran Emir Sultan sarayda Kur’ân hocası olarak da görev yapmıştır. Şeyh, sulh ve sükûnet döneminde edep ve ahlak çerçevesinde insanlar yetiştirmiş, savaş dönemlerinde ise “leşker-i duâ” olarak müritleriyle birlikte fiilen cihada iştirak etmiş ve askerin moral ve maneviyatını takviyede önemli bir rol oynamıştır.
Devlet-tekke, padişah şeyh ilişkileri açısından Yıldırım Bâyezid-Emir Sultan ilişki ve örneği günümüz olaylarına da ışık tutacak cinstendir. Bundan başka Emir Sultan gibi pek çok tasavvuf erbabının halkın dîni, sosyo-kültürel hayatında yadsınamaz katkısı bulunmakta, bu gibi zevatın öldükten sonra defnedildikleri türbeler pek çok kişinin isteklerinin yerine gelmesinde Allah’a dua edilecek kutsal mekânlardan biri sayılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Devleti, Yıldırım Bâyezid, Emir Sultan, Bursa, Tasavvuf

Kaynakça

• Ahmedî,İskender-Nâme, haz.İ. Ünver, TDK Yayınları, Ankara 1983, Ahmet Cevdet Paşa, Kısas-ı Enbiya, haz. M. İz, KB Yayınları, İstanbul 1985. Akbulut, Rüknettin, Emir Sultan, İstanbul 1982. Algül, Hüseyin, Bursa’da Medfun Osmanlı Sultanları ve Emir Sultan, Marifet Yayınları, İstanbul 1992. Algül, Hüseyin- Azamat, Nihat, “Emir Sultan”, DİA, c. XI, ss. 146-148. Araz, Nezihe, Anadolu Evliyaları, İstanbul 1966. Baldırzâde Selisi Şeyh Mehmed, Ravza-ı Evliyâ, BEEK, Orhan Kitaplığı, 1018/1. Banarlı, Nihat Sami, Tarih ve Tasavvuf Sohbetleri, Kubbealtı Yayınları, 4. Baskı, İstanbul 2008. Bayer, Ahmet, Emir Sultan Hayatı ve Menkıbeleri, Sultan Kitabevi, Bursa 1995. Baysun, Cevat, “Emir Sultan”, İA, MEB Yayınları, İstanbul 1988, c. IV, ss. 261-263. Çelebi, Asaf Halet, Eşrefoğlu Divânı, Hece Yayınları, İstanbul 2002. Çoruh, Şinasi, Emir Sultan, Tercüman 1001 Temel Eser, İstanbul trz. Dahlan, Ahmed b. Zeyni, ed-Devletü’l- Osmaniyye mine’l- kitâbi’l- futûhâti’lislâmiyye, Hakikat Kitabevi, İstanbul 1990. Danişmed, İ. Hami, İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi, Türkiye Yayınevi, c. I-V, İstanbul 1971. Evliya Çelebi, Seyahatnâme, YKB. Yayınları, c. I-V, İstanbul 1999. Gündüz, İrfan, Osmanlılarda Devlet-Tekke Münasebetleri, Seha Neşriyat, İstanbul trz. Hoca Sadeddin Efendi, Tâcü’t- Tevârih, İstanbul 1279. İnalcık, Halil, Osmanlı Tarihinde İslamiyet ve Devlet, İş Bankası Yayınları, İstanbul 2016. Kazıcı, Ziya,“İsmail Hakkı Bursevî’ye Göre Osmanlı Müesseseleri”,,MÜİFD, Sayı, 7-10,Yıl:1989-1992. Komisyon, Doğuştan Günümüze Büyük İslam Tarihi, Çağ Yayınları, İstanbul trz. Köprülü, M. Fuad, Edebiyat Araştırmaları, TTK Yayınları, Ankara 1999. Küçükdağ, Yusuf, Vezir-i A’zam Pîri Mehmed Paşa, Konya 1994. Mayer Hans George,”İctimai Tarih Açısından Osmanlı devleti’nde Ulema- Meşâyıh Münasebetleri”,ter. H. Zamantılı, KAM, Yıl 9, Sayı 4,1980, ss. 48-68. Mehmed Neşri, K. Cihan-Numâ, haz. F. R. Unat, M. A Köymen, TTK Yayınları, Ankara 1995. Mehmed Şemseddin, Bursa Dergâhları, Yadigârı Şemsi, I-II, haz. M. Kara, K. Atlansoy, Bursa 1997. Öngören, Reşat, Osmanlılarda Tasavvuf, İz Yayıncılık, İstanbul 2000. Öztürk, Yaşar Nuri, Tasavvufun Ruhu ve Tarikatler, Sidre Yayıncılık, İstanbul 1988. Sarı Abdullah Efendi, Semerâtü’l-fuâd (Melâmet Risaleleri İçinde) haz. A. Tek, Emin Yayınları, Bursa 2007. Senâi Efendi, Menâkıb-ı Emir Sultan, İstanbul 1290. Solakzâde, Mehmed Hemdemi, Solakzâde Tarihi, Mahmut Bey Matbaası, İstanbul 1297. Şeker, M. Fatih, Osmanlı Entelektüel Geleneği, Dergâh Yayınları, İstanbul 2015. Tanpınar, Ahmet Hamdi, Beş Şehir, MEB Yayınları, İstanbul 1989.Taşköprüzâde İsamüddieş-Şekâiku’n-Nu’mâniyye fî Ulemâi’d-Devleti’l-Osmâniyye, neşr. A.S.Furat, İstanbul 1985Tolasa, Harun, Ahmet Paşa’nın Şiir Dünyası, Ankara 2001. Türer, Osman , “Osmanlı İmparatorluğunda Padişah-Tarîkat Şeyhi Münasebetlerine Dair Tarihi Bir Örnek”, TDA, c. XXVIII, 1984, ss. 181-194. Uzunçarşılı, İ. Hakkı, Büyük Osmanlı Tarihi, TTK Yayınları, Ankara 1982. Ünal, Tahsin, Osmanlılarda Fazilet Mücadelesi, Nur Yayınları, Ankara trz. Varol, Muharrem, Islahat-Siyaset-Tarîkat, Dergâh Yayınları, İstanbul 2013. Wittek, Paul, Osmanlı İmparatorluğunun K uruluşu, F. Berktay, İstanbul 1995. Yazıcı, Nesimi, “Osmanlılarda Bir Arada Yaşama Tecrübesi ve Dini Müsamaha Üzerine Bazı Değerlendirmeler”, Uluslararası Avrupa Birliği Şurası II, DİB Yayınları, Ankara 2000, s. 523. Yenişehirli Yahya, Menâkıb-ı Emir Sultan, Süleymaniye Ktp., Hacı Mahmud Bölümü, Nr. 4564, vr. 60a-62b.