TOPLUMSAL CİNSİYETİ ANA AKIMLAŞTIRMANIN TÜRKİYE’DE KADIN HAREKETİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ VE TOPLUMSAL CİNSİYET ADALETİ KAVRAMI / IMPACT OF GENDER MAINSTREAMING ON WOMEN'S MOVEMENT IN TURKEY AND THE CONCEPT OF GENDER JUSTICE

Year 2015, Volume: 2 Issue: 4, 209 - 228, 26.12.2015

Esra Gedik

Abstract

Bu çalışmada Türkiye’de 1980 sonrası yükselişe geçen kadın hareketinin, yine 1980’den itibaren uygulanan neo-liberal politikaların ve uluslararası organizasyonların 1970’ler ve sonrasında ürettiği toplumsal cinsiyet ana akımlaştırma çalışmalarının bir eleştirisini yapmak amaçlanmıştır. Çalışma, Türkiye’de son dönem kadın hareketinin politik alanını belirleyen uluslararası toplumsal cinsiyet rejimine bu çerçeveden bakarak, hali hazırda çok karmaşık olan bu etkileşimlerin bir bölümüne ışık tutabilmeyi hedeflemektedir. Bu amaçla çalışmada, son dönemde tartışmaya açılan ve toplumsal cinsiyet eşitliğine karşı bir kavram olarak sunulan toplumsal cinsiyet adaleti kavramının, Türkiye’de var olan toplumsal cinsiyet anlayışını ana akımlaştırdığı iddia edilmekte ve toplumsal cinsiyet adaleti ile toplumsal cinsiyet eşitliği kavramlarını birbirleri ile karşıt kavramlar olarak ele almak yerine birbirleri ile bağlantılı kavramlar olarak ele alındığında kadınların toplumda, ailede ve piyasada deneyimledikleri eşitsizliklerin ve farklılıkların daha iyi anlaşılabileceği ileri sürülmektedir. Bu nedenle bu çalışmada ilk olarak çalışmanın kuramsal çerçevesini açıklamak için toplumsal cinsiyeti ana akımlaştırma çalışmalarının kadın örgütleri üzerine etkisi sözü geçen kavramlar çerçevesinde incelenecektir. Son olarak da bu tartışmanın yarattığı “toplumsal cinsiyet adaleti” kavramı tartışılacaktır. Tartışma, kavramların ve tartışmanın derinleşmesi için ulusal ve uluslararası söylemlerden örnekler verilerek yapılacaktır. Bu sayede, Türkiye’de son dönem kadın hareketinin kavramlar üzerinden nasıl farklılaştığı ve kutuplaşmaya gittiği gösterilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler: Kadın Hareketi, Neo-Liberal Politikalar, Toplumsal Cinsiyeti Ana Akımlaştırma, Toplumsal Cinsiyet Eşitliği, Toplumsal Cinsiyet Adaleti.

 

This study aims to analyze impacts of Neo-Liberal policies which are began to put in use in 1980s on Women’s NGOs in Turkey which also began to rise in 1980s and gender mainstreaming projects which international NGOs started to produce in 1970s. By looking into gender mainstreaming studies which recently define the political frameworks of women’s movements in Turkey, this study aims to grasp this complex relationship. For this purpose, it is aimed that while recent discussion about the concept of gender justice as a opposed reply for gender equality discussions in Turkey, this re-conceptualization is mainstreaming existing, taken for granted gendered norms and values in Turkey in terms of neo liberal policies. It is claimed that when gender justice as a concept linked with gender equality rather than opposing concepts with each other, the inequalities and differences women experience in the market, the society and the family could be better understood. Therefore, this study will examine firstly the gender mainstreaming work within the theoretical framework to explain its impact on women's movements in Turkey. Finally, "gender justice" concept will be discussed. To deepen the concept and the debate, it will be discussed the issues with examples of national and international discourse. Thus, it will try  to analyze how recent women's movement in Turkey goes to polarization.

Key Words: Women’s Movement, Neo-Liberal Policies, Gender Mainstreaming, Gender Justice, Gender Equality.

 

References

• tarihli AB Müktesebatının Üstlenilmesine İlişkin Türkiye Ulusal Prorgamı, http://www.abgs.gov.tr/index.php?p=195&l=1, (Erişim Tarihi: 01.07.2015).
• ACI, Yüksel. Küreselleşme Olgusu ve STK'lar. Bilim, Eğitim ve Düşünce Dergisi. Cilt 5, sayı 1, 2005.
• ACUNER, Selma. 90‟lı yıllar ve Resmi Düzeyde Kurumsallaşmanın Doğuş Aşamaları. 90‟larda Türkiye‟de Feminizm, (der. Aksu, Bora ve Asena, Günal), İletişim Yayınları, İstanbul, ss. 125-159, 2002.
• ASLAN, Özlem. Equality and Difference: Are They Mutually Exclusive? Turkish Policy Quarterly, 2015.
• AYDIN, Sare. Eşitlik Üstü Adalet. KADEM. http://kadem.org.tr/star-gazetesi-acik-goruste-yayinlanan-esitlik-ustu-adalet-baslikli-yazi/, (Erişim Tarihi: 01.07.2015).
• BARKTY, S. Femininity and Domination: Studies in the Phenomenology of Oppression. Routledge, 1990.
• BEHNING, Ute - PASCUAL, Amparo Serrano (eds). Gender Mainstreaming in the European Employment Strategy. (Brussels: European Trade Union Institute), 2001.
• BELGE, Burçin. Kadınlar Başbakan'a Anlatıyor: "Kadın Erkek Eşitliği Nedir, Ne Değildir?". Bianet. http://www.bianet.org/bianet/kadin/126007-kadinlar-basbakan-a-anlatiyor-kadin-erkek-esitligi-nedir-ne-degildir, (Erişim Tarihi: 01.07.2015).
• BERKTAY, Fatmagül. Kadın Hareketlerinin Kurumlaşması “Türkiye’de Kadın Hareketi Tarihsel Bir Deneyim”, Metis Yayınları, İstanbul, 1994.
• CHANT, S. - SWEETMAN C. Fixing women or fixing the world? ‘Smart economics’, efficiency approaches, and gender equality in development. Gender & Development, 20(3): 517–529, 2012.
• ÇAĞLAYAN, Handan. Eşitlik Adalet Hegemonya. Bianet. 2015. http://www.bianet.org/bianet/kadin/163444-esitlik-adalet-hegemonya, (Erişim Tarihi: 01.06.2015).
• ÇELİK, Özge ve ATABEY, Selin Ertürk. Toplumsal Cinsiyetin Ana Akımlaştırılması ve Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. Cilt/Vol.: 13 - Sayı/No: 4 (151-166), 2013.
• DEMREN, Çağdaş. Erkeklik, Ataerkillik ve İktidar İlişkileri. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Antropoloji Bölümü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, http://www.huksam.hacettepe.edu.tr/Turkce/SayfaDosya/erkeklik_ataerklik.pdf, 2001.
• ECEVİT, Y. İşgücüne Katılım ve İstihdam. Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet
• Eşitsizliği: Sorunlar, Öncelikler ve Çözüm Önerileri Kadın-Erkek Eşitliğine Doğru
• Yürüyüş: Eğitim, Çalışma Yaşamı ve Siyaset Raporunun Güncellemesi. (s.113-213). İstanbul: TÜSİAD Yayınları, 2008.
• ERTÜRK, Yakın. Kadınlara Karşı Şiddet Özel Raportörü Prof. Dr. Yakın Ertürk ile İstanbul Sözleşmesi`ni Konuştuk. Uçan Süpürge. 2014. http://www.ucansupurge.org/TR,2352/eski-bm-kadinlara-karsi-siddet-ozel-raportoru-prof-dr-y-.html, (Erişim Tarihi: 01.06.2015).
• GOETZ, Anne Marie. Gender Justice, Citizenship and Entitlements Core Concepts, Central Debates and New Directions for Research. Maitrayee Mukhopadhyay ve Navsharan Singh (ed.). içinde Gender Justice, Citizenship and Development. International Development Research Centre, 2007.
• GUERRINA, R. Gender, Mainstreaming and the EU Charter of Fundamental Rights. Policy, Organisation and Society 22 (1): 97-115, 2003.
• GÜRALP, Ayşe. Gender Equality vs. Gender Justice. Turkish Policy Quarterly, 2015.
• JAQUETTE, J. S.- SUMMERFIELD, G. (ed.) Women and gender equity in development theory and practice : institutions, resources, and mobilization, Durham, N. C.:Duke University Press, 2006.
• KADIOĞLU, Ayşe. Hem eşit hem farklı. Radikal. http://www.radikal.com.tr/ek_haber.php?ek=r2&haberno=3148, (Erişim Tarihi: 01.07.2015).
• KARDAM, Nükhet - ERTÜRK, Yakın. Towards Expanded Accountability? Women’s Organizationa and State in Turkey. International Journal of Organization Theory and Behavior. Vol. 2 Nos 1&2, 1999.
• KORAY, M. Avrupa Birliği ve Türkiye’de “Cinsiyet” Eşitliği
• Politikaları: Sol-Feminist Bir Eleştiri. Çalışma ve Toplum, 2011/2.
• LIND, A. Querying globalization: sexual subjectivities, development, and the governance of intimacy. Gender and Global Restructuring: Sightings, Sites and Resistances, Marchand M, Sisson Runyan A (eds). Routledge, London; 48–65, 2009.
• MARCHAND, M. The future of gender and development after 9/11: insights from postcolonial feminism and transnationalism. Third World Quarterly, 30(5): 921–935, 2009.
• ÖZDEK, Y. Globalizmin İdeolojik Hegemonyası: Yanılsamalar. Amme İdaresi Dergisi, C.32, S.3, Eylül, 1999.
• PARPART, J. Fine words, failed policies: gender mainstreaming in an insecure and unequal world. In Development in an Insecure and Gendered World, Lecki J (ed). Ashgate, London; 51–68, 2009.
• PRUGL, E. Diversity Management and Gender Mainstreaming as Technologies of Government. Politics & Gender, 7, s. 71-89, 2011.
• RAI, S. M. (eds.). Mainstreaming Gender, Democratising the State?. Manchester University Press: Oxford, 2003.
• SAVRAN, Gülnur Acar. Feminizm. Sosyalist Feminist Kollektif. http://sosyalistfeministkolektif.org/feminizm/feminizme-giris/617-feminizm.html, (Erişim Tarihi: 01.06.2015).
• SQUIRES, J. Is Mainstreaming Transformative? Thorizing Mainstreaming in the Context of Diversity and Deliberation Social Politics, 12(3), 366-388, 2005.
• ŞAFAK, Elif. Araf. Metis Yayınları, 2004.
• TRUE, J. Mainstreaming Gender in Global Public Policy. International Feminist Journal of Politics, 5(3), 368-396, 2003.
• UÇKAÇ, A.Türkiye'de Neo-Liberal Ekonomi Politikaları ve Sosyo Ekonomik Yansımaları. Maliye Dergisi. Sayı 158, 2010.
• ÜSTÜN, İ. Toplumsal Cinsiyet Eşitliğini Hesaba Katıyor muyuz?. STGM, Ankara, 2011.
• VERLOO, M. Displacement and Empowerment:
• Reflctions on the Concept and Practice of the Council of Europe Approach to Gender Mainstreaming and Gender Equality. Social Politics, 12 (3), 344-365, 2005.
• WALBY, S. Gender Mainstreaming: Productive Tensions in Thory and Practice. Social Politics, 12 (3), 321-343, 2005.
• YILMAZ, Sare Aydın. A New Momentum: Gender Justice in the Women’s Movement,” Turkish Policy Quarterly, Vol. 13, No. 4, Winter 2015.
• ZALEWSKI, M. ‘I don’t even know what gender is’, a discussion of the connections between gender, gender mainstreaming and feminist theory. Review of International Studies Association, 36: 3–27, 2010.