İÇSEL PAZARLAMA UYGULAMALARININ ÇALIŞANLARIN İŞ TATMİNİ ÜZERİNE ETKİSİ VE ÖRGÜTSEL ADALETİN ARACILIK ROLÜ

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 12, 477 - 490, 26.12.2019

Volkan Öngel , Şükrü Şenol

Öz

Çalışma içsel pazarlamanın iş tatmini üzerine etkisi
ve örgütsel adaletin aracılık rolünü belirlemeyi amaçlamaktadır. Araştırmada
ayrıca, içsel pazarlama, iş tatmini ve örgütsel adalet değişkenlerinin
aralarındaki ilişkiler belirlenmeye çalışılmıştır. Araştırma modelinden
hareketle dört ana hipotez belirlenmiştir. Araştırma modelinde sunulan
hipotezler, İstanbul ilinde faaliyet gösteren bir özel güvenlik şirketinde
çalışan 543 personelden anket yöntemi ile alınan veriler SPSS ve AMOS
programları kullanılarak test edilmiştir. Örneklem seçilmeden tam sayım metodu
ile evreninin tamamına ulaşılmıştır. Tanımlayıcı ve kesitsel bir çalışma
yürütülmüştür. Ölçeğin güvenirlik derecesi yüksek ve Cronbach Alpha değeri 0,979
bulunmuştur. Kavramsal modelle ilgili gerçekleştirilen analizler sonucunda
içsel pazarlama uygulamaları ve alt boyutlarının iş tatmini ve örgütsel adaleti
pozitif yönde etkilediği ortaya çıkmıştır. Ayrıca örgütsel adaletin de iş
tatmini üzerine pozitif yönde etkisi olduğu görülmektedir. Bununla birlikte
içsel pazarlama uygulamalarının ve alt boyutlarının iş tatmini üzerine
etkisinde, örgütsel adaletin aracılık rolüne sahip olduğu ortaya çıkmıştır. Bu
bulgulara göre, iş tatminini artırabilmek için tüm çalışanlara yönelik
yatırımlar yapmak gerektiği söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

İçsel Pazarlama, Örgütsel Adalet

Kaynakça

• Armstrong, G. ve Kolter, P. (2009). Principles of Marketing. Upper Saddle River, NJ: Pearson/Prentice Hall.
• Arnett, D.B., Laverıe D.A. ve Mclane C. (2002). “Using Job Satisfaction and Pride as Internal Marketing Tools”. Cornell Hotel and Restaurant Administration Quarterly, S: Nisan, ss.87-96.
• Arslanoğlu, A. (2018). Kalite Yönetimi. Hastane Yönetiminde 4 Boyut. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Arslanoğlu, A. (2019). İçsel Pazarlamanın Hasta Güvenliği Kültürüne Etkisi. Ankara: İKSAD.
• Astar, M., Bahadır, E. ve Umutlu, F. (2018). “Örgütsel Adaletin İş Tatmini Üzerindeki Etkisinde Örgütsel Bağlılığın Aracılık Etkisi”. FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 11: ss.121-136.
• Ayık, A., Yücel, E. ve Savaş, M. (2014). "Öğretmenlerin Örgütsel Adalet Algılarının Yordayıcısı Olarak Okul Yöneticilerinin Etik Liderlik Davranışları". Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), ss.233-252.
• Back, B.K., Lee, C. ve Abbott, J. (2011). “Internal Relationship Marketing: Korean Casino Employees’ Job Satisfaction and Organizational Commitment”. Cornell Hospitality Quarterly 52(2): ss.111-124.
• Barbaranelli, C., Gracia, L.D., ve Jimenez, B.M. (2014). "Spanish version of Colquitt’s Organizational Justice Scale". Psicothema, 4(26): ss.538-544.
• Baron, R.M. ve Kenny, D.A. (1986). The Moderator Mediator Variable Distinction in Social Psychological Research: Conceptual, Strategic and Statistical Considerations. Journal of Personality and Social Psychology, 51: ss.1173-1182.
• Candan, B. ve Çekmecelioğlu, H.G. (2009). “İçsel Pazarlama Faaliyetlerinin Örgütsel Bağlılık Unsurları Açısından Değerlendirilmesi: Bir Araştırma”. Yönetim, 20(63), ss.41-58
• Chang, C. ve Dubinsky, A.J. (2005). Organizational justice in sales force: A literature review with propositions. Journal of Business to Business Marketing, 12(1): ss.35-71.
• Choi, S. (2011). “Organizational justice and employee work attitude: The federal case”. The American Review of Public Administration, 41(2): ss.185-204.
• Coşkun, R., Altunışık, R., Bayraktaroğlu, S. ve Yıldırım, E. (2015). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri SPSS Uygulamalı. Sakarya: Sakarya Kitabevi.
• Colquitt, J.A., Conlon, D.E., Wesson, M.J., Porter, C.O.L.H. ve Yee, K.N. (2001). “Justice at the millennium: A meta-analytic review of 25 years of organizational justice research”. Journal of Applied Psychology, 86(3), ss.425-445.
• Colquitt, J.A., Scott, B.A., Rodell, J.B., Long, D.M., Zapata, C.P., Conlon, D.E., ve Wesson, M.J. (2013). Justice at the millennium, a decade later: A meta-analytic test of social exchange and affect-based perspectives. Journal of Applied Psychology, 98(2), ss.199- 236.
• Çetin, C., Akın, B. ve Erol, V. (2001). Toplam Kalite Yönetimi ve Kalite Güvence Sistemi (ISO 9000- 2000 Revizyonu) İlke Süreç Uygulama. İstanbul: Beta Yayınları.
• Çetin, C. (2013). Toplam Kalite Yönetimi. İstanbul: Beta Basım A.Ş.
• Charash, Y.C. ve Spector, P.E. (2001). “The Role of Justice in Organizations: A Meta Analysis”, Organizational Behavior and Human Decision Processes, V: 86(II): ss.278-321.
• Davis, K. (1988). İşletmelerde İnsan Davranışı. K.Tosun (çev.). İstanbul: İstanbul Üniversitesi. Demir, H., Usta, R.ve Okan, T., (2008). İçsel Pazarlamanın Örgütsel Bağlılık ve İş Tatminine Etkisi. H.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 26(2): ss.135-161.
• Demir S. (2018). Akaryakıt Sektöründeki Çalışanların İş Tatmini ile Yöneticilerin Algılanan Liderlik Stilleri Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Arel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Doukakis, I.P. ve Kitchen, P.J. (2004), Internal Marketing in UK Banks: Conceptual Legitimacy or Window Dressing? The Internal Journal of Bank Marketing, 22(6): ss.421-452,
• Elsamen, A.A. ve Alshurideh, M. (2012) The Impact of Internal Marketing on Internal Service Quality: A Case Study in a Jordanian Pharmaceutical Company, International Journal of Business and Management; v. 7(19): ss.84-95.
• Ewing, M. ve Caruana, A. (1999). An Internal Marketing Approach to Public Sector Management: The Marketing and Human Resources Interface. The International Journal of Public Sector Management, (1): ss.17-26.
• Filiz, Z. (2014). Öğretmenlerin İş Doyumu ve Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 10(23), 157-171.
• Folger, R. ve Konuvsky, M.A., (1989). “Effects of Procedural and Distributive Justice on Reavtion To Pay Raise Decisions”, Academy of Management Journal, Vol. 32(I), 23-53.
• Giap, B. ve Hackermeier, I. (2005), “Organizational Citizenship Behavior and Perception of Organizational Justice in Student Jobs”, Psychoplogy of Excellence Instructional Design, Job Analysis ve Job Design, ss.2-14.
• Gök, S.B. (2006). “İş Tatmini ve Örgütsel Bağlılığın İncelenmesine Yönelik Bir Araştırma”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(1): ss.291-317
• Gürbüz, S. ve Mert, İ.S. (2009). Örgütsel Adalet Ölçeğinin Geçerlik ve Güvenirlik Uygulaması: Kamuda Görgül Bir Çalışma, Amme İdaresi Dergisi, Cilt 42(3): ss.117-139. Greenberg, J ve Bies R.J., (1992). “Establishing the Role of Empirical Studies of Organizational Justice in Philosophical Inquiries into Business Ethics.” Journal of Business Ethics, 11: ss.433-444.
• Greenberg, J. (1990). “Organizational Justice: Yesterday, Today and Tomorrow”, Journal of Management, 16 (2): ss.399-432.
• Greenberg, J. (1996), The Quest For Justice: Essays and Experiments. Thousand Oaks, Ca: Sage.
• Grönroos, C. (1990). Service Management and Marketing. Lexington Boks, Massachusetts.
• Huang, M. ve Chen, M. (2013). Internal Marketing, Customer Orientatıon, and Organızatıonal Commıtment: Moderatıng Effects Of Work Status. Psychological Reports: Employment Psychology & Marketing, 113(1): ss.1192-1210.
• İşcan, Ö.F. ve Timuroğlu, M.K. (2007). Örgüt Kültürünün İş Tatmini Üzerindeki Etkisi ve Bir Uygulama. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 21(1), 119-135.
• İşcan, Ö.F. ve Sayın, U. (2010). Örgütsel adalet, iş tatmini ve örgütsel güven arasındaki ilişki. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24(4): ss.195-216.
• İşler, D.B. ve Özdemir, Ş. (2010). Hastane İşletmelerinde İçsel Pazarlama Yaklaşımının İş Tatmini ve Örgütsel Bağlılık Üzerine Etkisi: Isparta İli Örneği. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, Cilt:13(2): ss.115-142.
• İyigün, N.Ö. (2012). "Örgütsel Adalet: Kurumsal Bir Yaklaşım". İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(21): ss.49-64.
• İzci, F. ve Sevinç, H. (2016). Kurumsal Vatandaşlık Davranışı ile İş Tatmini Arasındaki İlişki: Van İl Sağlık Çalışanları Örneği. SOBİDER Sosyal Bilimler Dergisi, 3(7): ss.50-74.
• Kalay, F. (2016). "İşletmelerde Örgütsel Adaletin İş gören Performansı Üzerindeki Etkisi: Teorik Bir İnceleme". Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi (11): ss.147-158.
• Karaeminoğulları, A. (2006), “Öğretim Elemanlarının Örgütsel Adalet Algıları ile Sergiledikleri Üretkenliğe Aykırı Davranışlar Arasındaki İlişki ve Bir Araştırma”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Karavardar, G., (2015). Örgütsel Adaletin İş Tatmini, Örgütsel Bağlılık ve İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkisi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 11(26), ss.2.
• Khan, A.M., Mehmood, Q. ve Ur-Rehman, I. (2010). Perceived internal services quality in human resources management and its impacts on employee job satisfaction. 1–7. Retrieved from http://www.iqraisb.edu.pk/icbte-old1/Proceeding_ICBTE_2010/Proceeding%20Papers/120. pdf.
• Kotler, P. ve Armstrong, G. (2005). Principles of Marketing. New Jersey: Pearson Education International.
• Kök, S.B. (2006). İş Tatmini ve Örgütsel Bağlılığın İncelenmesine Yönelik Bir Araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 20(1), ss.291-310.
• Kurşunoğlu Yarımoğlu, E. ve Ersönmez, N. (2017). İçsel pazarlama faaliyetlerinin iş tatmini ve örgütsel bağlılık üzerindeki doğrudan etkisi: Bir kamu bankası örneği. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 18(1), 79-98.
• Masterson, S.S., Lewis, K., Goldman, B.M. ve Taylor, M.S. (2000), “Integrating Justice and Social Exchange: The Differing Effects of Fair Procedures and Treatment on Work Relationships”, Academy of Management Journal, Vol. 43(4), 738–748
• Meydan, C.H. (2010). Adalet Algısı–İç Girişimci Davranışlar İlişkisinde Kontrol Odağının Şekillendirici Rolü. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 36: ss.195-222.
• Meydan, C.H. ve Şeşen, H. (2015). Yapısal Eşitlik Modellemesi AMOS Uygulamaları (2. Baskı). Ankara: Detay Yayıncılık.
• Mutharasu, S.A., Natarajan, K. ve Filipe, J.A. (2013). Effect of Internal-marketing-mix on Customer-pyramid-oriented banking service performance: An Indian Experience.Int. J Latest Trends Fin. Eco. Sc. Vol: 3(3), ss.583-593
• Öngel, G. (2019). İş, Aile ve Çatışma: Sağlık Çalışanları Üzerine Bir İnceleme (1. Baskı). Ankara: A Kitap. Özdemir, G. (2014). “Hizmet İşletmelerinde İçsel Pazarlama Yaklaşımı”. "İş, Güç" Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi. 16(1): ss.54-66.
• Özdevecioğlu, M., Bulut, E.A., Tekçe, E.A., Çirli, Y., Gemici, T., Tozal, M., ve Doğan, Y. (2003). "Kadın ve Erkek Yöneticilerin Yönetimi Altındaki Personelin Motivasyon, Stres ve Tatmini Farklılıkların Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma". Celal Bayar Üniversitesi İİBF Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 10(2), ss.125-138.
• Özer P.S., ve Urtekin G.E. (2007). Örgütsel Adalet Algısı Boyutları ve İş Doyumu İlişkisi Üzerine Bir Araştırma, Erciyes Üniversitesi İİBF Dergisi, 28: ss.107-125.
• Pantouvakis, A. (2012). Internal Marketing and The Moderating Role of Employees: An Exploratory Study. Total Quality Management, 23(2), ss.177-195.
• Parlar, S. (2008). Sağlık Çalışanlarında Göz Ardı Edilen Bir Durum: Sağlıklı Çalışma Ortamı. TAF Preventive Medicine Bulletin, 7(6): ss.547-554.
• Parker, R.J., ve Kohlmeyer, J.M., (2005) “Organizational Justice and Turnonev in Public Accounting Firms. A Research Note.”, Accounting, Organizations and Society, 30. Ss.357-369.
• Polat, Ş. (2005). “Mesleğe-Örgüte Bağlılık Ve İş Tatmini İle İşten Ayrılma İlişkisi ve Hemşireler Üzerine Bir Araştırma”, Yayımlanmamış Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Promket, C. ve Thanyaphirak, V. (2012). An Empirical Study Of Organizational Justice As A Mediator Of The Relationships Among Organizational Culture, Employee Satisfaction, and Employee Commitment İn Rafamangala University Of Technology, Isan Sakm Nakhon Campus, Thailand. Review of Business Research, 12(2): ss.47-58.
• Rai, G.S. (2013). Impact Of Organizational Justice On Satisfaction, Commitment and Turnover İntention: Can Fair Treatment By Organizations Make A Difference İn Their Workers’ Attitudes And Behaviors? International Journal of Human Sciences, 10(2): ss.260-284. Robinson Jr,L., Neeley, S.E. ve Williamson K. (2011). Implementing Service Recovery Through Customer Relationship Management: İdentifying The Antecedents. Journal of Services Marketing, Volume 25(2), ss.90-100.
• Saruhan Ş.C. ve Öncer Özdemir, A. (2004). Değer Hedefli İşletmecilik. İstanbul: M.Ü. Nihad Sayar Eğitim Vakfı Yayınevi.
• Soysal, A., Öke, P., Yağar, F. ve Tunç, M. (2017). Örgütsel İletişim ve İş Tatmini Düzeylerinin İncelenmesi: Bir Özel Hastane Örneği. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 37: ss.243-253.
• Söyük, S. (2007). “Örgütsel Adaletin İş Tatmini Üzerine Etkisi ve İstanbul İlindeki Özel Hastanelerde Çalışan Hemşirelere Yönelik Bir Çalışma”, Yayımlanmamış Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Şahin, R., ve Kavas, E. (2016). "Örgütsel Adalet ile Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişkinin Belirlenmesinde Öğretmenlere Yönelik Bir Araştırma: Bayat Örneği". Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 7(14): ss.119-140.
• Şanlı, S. (2006). Adana İlinde Çalışan Polislerin İş Doyumu ve Tükenmişlik Düzeylerinin Bazı Değişkenler Açısından Değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Tuncay, A.H. (2009). İçsel Pazarlamanın Örgütsel Bağlılığa Etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.: Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• Urk, M. (2015). İçsel Pazarlama Uygulamalarının Çalışan Bağlılığı ile Müşteri ve Şirket Performansına Etkisinin Analizinde Kişilik Özelliklerinin Düzenleyici Rolü. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Haliç Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Varey, R.J. (1995). A Model of Internal Marketing for Building and Sustaining a Competitive Service Advantage. Journal of Marketing Management, 11: ss.41-54.
• Varey, R. (2001). Marketing Communication: An Introduction to Contemporary Issues. Routledge, USA.
• Varinli, İ. ve Çatı, K. (2010). Güncel Pazarlama Yaklaşımlarından Seçmeler. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Varinli, İ. (2012). Pazarlamada Yeni Yaklaşımlar. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Wright, J.D. (2015). "Organizational Justice". International Encyclopedia of the Social&Behavioral Sciences, 17, ss.379-384
• Wu, W.Y., Tsai, C.C. ve Fu, C.S. (2013). “The Relationships among Internal Marketing, Job Satisfaction, Relationship Marketing, Customer Orientation, and Organizational Performance: An Empirical Study of TFT-LCD Companies in Taiwan”. Human Factors and Ergonomics in Manufacturing&Service Industries, 23(5): ss.436-449.
• Yıldız, S.M. (2011). İçsel Pazarlama, İş Tatmini ve Örgütsel Bağlılık İlişkisi: Spor Okullarında Görev Yapan Antrenörler Üzerine Bir İnceleme. Selçuk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilim Dergisi, 13 (2): ss.216–225.