SEYYİD KUTUB VE MÜSLÜMAN KARDEŞLER / SAYYID QUTB AND THE MUSLIM BROTHERHOOD

Yıl 2015, Cilt: 2 Sayı: 3, 65 - 81, 09.04.2015

Cihangir B. Aksakal

Öz

Özet

Seyyid Kutub, 20. Yüzyılda İslamcılığın teorik çerçevesini ortaya koyan en önemli düşünürlerden biridir. Özellikle “cahiliye” ve “Müslüman toplum” kavramlaştırmaları ile kendi döneminin yanı sıra kendisinden sonraki nesiller üzerinde de büyük bir etki ortaya koymuştur. Kutub’un görüşlerinden en çok etkilenenler İslamcı militan gruplar olsa da “ılımlı” İslamcı hareketlerin büyük bölümü de onun mirasının bir kısmına sahip çıkmışlardır. Buna ilaveten, 1950’lilerin başlarında katıldığı ve idam edilerek öldürüldüğü tarihe kadar içinde kalmayı sürdürdüğü Müslüman Kardeşler açısından da Kutub’un özel bir yeri bulunmaktadır. 1970’ler boyunca görüşleri Kardeşlerin özellikle genç nesli üzerinde etkili olmuştur. Kardeşler bir daha Seyyid Kutub gibi bir düşünür çıkaramamıştır. Kutub’un hem Yoldaki İşaretler’i hem de tefsiri Fi Zilal’il Kur’an Kardeşler içinden oldukça geniş bir okuyucu kitlesine ulaşmıştır. Bununla birlikte, Kutub’un görüşlerinin önemli bir kısmı, Kardeşlerin kurucusu Hasan el-Benna ile daha sonra gelen Genel Mürşidlerin düşünce dünyası ile uyuşmamıştır. Ayrıca Kardeşler, özellikle 1980 sonrasında kendisi ile çok farklı ideolojik tutuma sahip seküler partilerle seçim ittifakları kurmuş ve rejim karşısında gittikçe daha ılımlı bir çizgiye oturmuştur. Bunun için rejimi rahatsız etmeyecek ılımlı kişilerin seçilmesine gayret gösterilmiş, yasal bir statü elde edebilmek için şiddete karşı durulmuş, hükümet baskılarına rağmen seçimlere katılım sağlamaya özen gösterilmiştir. Böylece Kutub’un tesiri Kardeşler içinde büyük ölçüde zayıflamıştır. Günümüzde Kardeşler tarafından “şehid” Seyyid Kutub’un anısına büyük saygı duyulmakla birlikte onun mirasının ancak bir bölümü kabullenilmektedir.

Anahtar Kelimeler: Seyyid Kutub, Müslüman Kardeşler ve İslamcılık.

Abstract

Sayyid Qutb is one of the most important thinkers that demonstrated the theoretical framework of Islamism in the 20th century. He revealed a major influence on his own period and subsequent generations with the conception of himself, especially the "ignorance" and "Muslim community". Although Islamist militant groups have been most affected by Qutb, the majority of "moderate" Islamist movements have accepted a part of his legacy. In addition, he has a special place in the Muslim Brotherhood, in which he had remained until his death since the beginning of 1950s. His views were particularly effective on the younger generation of the Brothers during the 1970s. The Brothers can never see a thinker like Qutb inside their society. His works, Milestone and Fi Zilal'il Koran, reached a wide audience within the Brothers. However, a significant portion of Qutb’s views was incompatible with the thought of the Brothers founder Hassan al-Banna and coming general Murshid. The Brothers, also, established electoral alliances with secular parties having very different ideological positions in 1980s, and then progressively crossed a more moderate line with regime. The Brothers selected moderate people not to disturb the regime, stayed away from violence in order to obtain a legal status, and tried to ensure participation in the elections despite government pressure. Thus, Qutb’s effect has been greatly weakened inside the Brothers. In spite of a big respect to the memory of "martyred" Sayyid Qutb among the Brothers, only a part of his heritage has been currently accepted by them.

Key Words: Sayyid Qutb, The Muslim Brotherhood ve Islamism.

Anahtar Kelimeler

Seyyid Kutub, Müslüman Kardeşler ve İslamcılık

Kaynakça

• ABOUL-ENEIN, Youssef. Militant İslamist Ideology: Understanding Global Threat. Naval Institute Press. New York. 2010.
• AL AWADI, Hesham. In Pursiut of Legitimacy: The Muslim Brothers and Mubarek. I.B.Tauris, January 2005.
• AMIN, Samir. 2011: an Arab Springtime. ed: Firoze Manji and Sokari Ekine. “African Awakening: The Emerging Revolution. Pambazuka Press. Cape Town. 2012.
• ARJOMAND, S.A. The Turban of the Crown: The İslamic Revolution in Iran. Oxford University Press. 1988.
• AYUBİ, Nazih. Arap Dünyasında Din ve Siyaset, Çev. Yavuz Alogan. Cep Kitapları. İstanbul. 1993.
• BURGAT, François and DOWEL, William. The İslamic Movement in North Africa. new edition. Austin: Center for Middle East Studies. University of Texas at Austin. 1997.
• CALVERT, John. Sayyid Qutb and the Origins of Radical Islamism. Columbia University Press. August 2010.
• CARRE, Olivier. Mysticism and Politics: A Critical Reading of the Qur’an by Sayyid Qutb, Radical Muslim Brother. translated by Carol Artigues and revised by W. Shepard. Lieden: E.J. Brill. 2003.
• CLEVELAND, William L. Modern Ortadoğu Tarihi. Çev. Mehmet Harmancı. Agora Kitaplığı. İstanbul. 2008.
• CRUZ Jr, Francisco. Morojihad and the Islamic Vision of Ustadz Salamt Hashim: Understanding MILF’s Politico-Religious Ideology. Phliphine Institute for Political Violance and Terrorism. Paper Series. August 2008.
• EL-BENNA, Hasan. Risaleler. Çev. Mehmet Akbaş, Recep Songül, Mehmet Eren, Ahmet Akbaş. Nida Yayıncılık. İstanbul. 2013.
• EL-HUDAYBİ, Hasan. Davetçiyiz Yargılayıcı Değil/ İslam Dünyasında İnanç Sorunları, Çev. M. Beşir Eryarsoy. İnkılab Yayınları. İstanbul. 2002.
• EL-VERDANİ, Salih. Mısır’da İslami Akımlar I-II , Çev. H.Açar-Ş.Duman-S.Turan. Fecr Yayınları. Ankara. 2011.
• KEPEL, Gilles. Peygamber ve Firavun. Çev. İsmail Bendiderya. Çizgi Yayınları. İstanbul. 1992
• KEPEL, Giles. The War for Muslim Minds – Islam and the West. Harvard University Press. 2004.
• KUTUB, Seyyid. Yoldaki İşaretler. Çev. Murat Hazine. Düşün Yayıncılık. İstanbul. 2013.
• KUTUB, Seyyid. Fi Zilali’l Kur’an, Çev. H. Şengüler, B. Karlığa, E.Saraç. Birleşik Yayıncılık. 2012.
• NADA, Yusuf and THOMSON, Douglas. Inside The Muslim Brotherhood. Metro Publishing. London. 2012.
• MITCHELL, Richard P. The Society of Muslim Brotherhood. Oxford University Press. 1993.
• YAPP, M.E. The Near East Since The First World War. Longman. Second Edition. England. 1996.
• ZAHID, Muhammed. Muslim Brotherhood and Egypt’s Succession Crisis: The Politics of Liberalization and Reform in the Middle East. I.B.Tauris, 2005.
• ZOLLNER, Barbara, Prison Talk: The Muslim Brotherhood’s Internal Struggle during Gamel Abdel Nasser’s Persecution, 1952 to 1971. International Journal of Middle East Studies. 349:411-33.