2008 KÜRESEL FİNANS KRİZİNİN ŞİRKETLERİN FİNANSAL PERFORMANSLARINA ETKİSİ: BIST 100 ÖRNEĞİ

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 17, 285 - 303, 29.12.2021

İsmail Erkan Çelik , Melih Sefa Yavuz

Öz

2008 Küresel Finansal Krizi ile Amerika Birleşik Devletleri’nin finansal piyasalardaki varlık fiyatlarında oluşan balonların ve piyasaya sürekli olarak ihraç edilen yeni subprime mortgage kredilerin küresel ölçekte bir krizi tetikleyebilecek kadar tehlikeli olabileceği deneyimlenmiştir. Nitekim kriz küreselleşmeyle birlikte dünyaya entegre olmuş pek çok ülkenin ekonomilerini etkisi altına almıştır. Bu çalışma, 2008 Küresel Finans Krizinin Borsa İstanbul 100 Endeksi’nde listelenen şirketlerin finansal performansı üzerine etkilerini, firmaların finansal raporlama davranışları bağlamında analiz etmeyi amaçlamaktadır. Küresel Finans Krizi tüm dünya ekonomilerini olduğu gibi Türkiye ekonomisini de etkilemiş ve makroekonomik dengesizliklere yol açmıştır. Krizin makroekonomik etkileri yanında işletmeleri de etkilediği, şirketlerin finansman güçlüklerle karşılaşmalarına, mali durum ve performanslarında düşüşlere yol açtığı gözlemlenmiştir. Bu gelişmelere bağlı olarak, firmaların finansal raporlama davranışlarının (şeffaflık, kazanç yönetimi gibi) kriz dönemlerinde değişebileceği öngörülmektedir. Bu öngörünün geçerliliği, Borsa İstanbul 100 Endeksi’nde listelenen firmalar için literatürde yaygın olarak kullanılan göstergeler yardımıyla test edilmiştir. Bu çerçevede, ampirik analizlerde, 2003-2015 yılları arasında BİST 100’de listelenen şirketlerin durum, performans, şeffaflık ve kazanç yönetimi rasyolarının, finansal kriz öncesi, kriz dönemi ve kriz sonrası dönemler itibariyle farklılık gösterip göstermediği Varyans Analizi (ANOVA) yardımıyla tahmin edilmiştir. Firmaların özkaynak oranlarının kriz öncesi dönemde kriz sonrası döneme göre daha yüksek olduğu, aktif karlılık oranlarının ise kriz öncesi dönemde, kriz dönemi ve kriz sonrası döneme göre daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca firmaların; nakit akış oranlarının kriz öncesi dönemde kriz dönemi ve kriz sonrası dönemde daha düşük olduğu, nakit akış marjı ve net kar/piyasa değeri rasyolarının ise kriz öncesi dönemde kriz sonrası döneme göre daha yüksek olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Küresel Finans Krizi, Finansal Rasyolar, Borsa İstanbul

THE EFFECT OF 2008 GLOBAL FINANCE CRISIS ON THE FINANCIAL PERFORMANCES OF COMPANIES: EXAMPLE OF BIST 100

Öz

With the 2008 Global Financial Crisis, it was experienced that the bubbles in the asset prices in the financial markets of the United States and the new subprime mortgage loans that are continuously exported to the market can be dangerous enough to trigger a crisis on a global scale. As a matter of fact, the crisis affected the economies of many countries that were integrated into the world with globalization. This study aims to analyze the effects of the 2008 Global Financial Crisis on the financial performance of companies listed in the Borsa Istanbul 100 Index in the context of companies' financial reporting behaviors. Global Financial Crisis affected the Turkish economy as well as all the World economies and led to macroeconomic imbalances. It was observed that the crisis affected businesses as well as its macroeconomic effects, causing companies to face financing difficulties and to decrease their financial status and performance. Depending on these developments, it is predicted that the financial reporting behaviors of companies (such as transparency, earnings management) may change during crisis periods. This study aims to analyze and estimate the impact of Global Financial Crisis on financial information regarding the status and performance of companies listed on Borsa Istanbul. For this purpose, the effects of the Global Financial Crisis on these variables was using indicators widely used in the literature, which convey financial information about the company's financial situation, performance, transparency in financial reporting, and earnings management activities. In the empirical analysis, Analysis of Variance (ANOVA) was used to ecaminr whether the status, performance, transparency, and earnings management ratios of the companies listed in the Borsa Istanbul between the years 2003-2015 differed in terms of pre-crisis, crisis period and post-crisis periods. It was determined that the equity ratios of the firms were higher in the pre-crisis period compared to the post-crisis period, and the return on assets ratios were higher in the pre-crisis period than in the crisis period and post-crisis period. In addition, it was concluded that the cash flow rates of the companies were lower in the pre-crisis period and in the post-crisis period, while the cash flow margin and net profit/market value ratios were higher in the pre-crisis period than in the post-crisis period.

Anahtar Kelimeler

Global Financial Crisis, Financial Ratios, Borsa Istanbul

Kaynakça

• Acar, D. ve Mortaş, M. (2011). İşletmelerin Hesap Verebilirlikleri ile Performans Oranları İlişkisi: İmkb-30 Endeksinde Yer Alan İşletmeler Üzerine Bir Araştırma. KMÜ Sosyal ve Ekonomi̇k Araştırmalar Dergi̇si. 13(21), 85-94.
• Adiloglu, B. and Vuran, B. (2012). The Relationship Between The Financial Ratios And Transparency Levels of Financial İnformation Disclosures Within The Scope of Corporate Governance: Evidence From Turkey. The Journal of Applied Business Research. 28(4). ss.543-554.
• Adiloglu, B., Gungor, N. and Yucel, G. (2018). The Link Between Financial Transparency and Key Financial Ratios: A Case From Turkey. Journal of Economics, Finance and Accounting (JEFA). 5(3), ss.321-327.
• Akgül, Y. (2020). Şirket büyüklüğünün aktif karlılığı üzerindeki etkisi: Türk sigortacılık sektöründen kanıtlar. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(39), 993-1006. DOI: 10.46928/iticusbe.768360.
• Bahrami, T. and Bejan, K. (2015). Firms’ Financial Reporting Transparency and The Rank of Financial Reporting Transparency. Research Journal of Finance and Accounting, 6(5). ss.1-7.
• Barth, M. E. and Schipper, K (2008). Financial Reporting Transparency, Journal of Accounting, Auditing & Finance. 23(2). ss.173-190. https://doi.org/10.1177/0148558X0802300203.
• Dereköy, F. (2020). Nakit akış tablosu ile likidite oranları ilişkisi: Borsa İstanbul KOBİ sanayi işletmeleri üzerine bir araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 12(4), 3505-3517. https://dx.doi.org/10.20491/isarder.2020.1055.
• Doğan, M., Elitaş, B.L. ve Mecek, G. (2015). Bankaların Şeffaflık Düzeyleri İle Finansal Performans Göstergeleri Arasındaki İlişkinin Test Edilmesi. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 17 (2), ss.305 – 330.
• Engin, C. ve Göllüce, E. (2016). 2008 Küresel Finans Krizi ve Türkiye Üzerine Yansımaları. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İİBF Dergisi, 6(1), ss.27-40.
• Fırat, E. ve Seldüz, H. (2014). Finansal Krizlerin Oluşmasında Finansal Raporlamanın Rolü: Uluslararası Finansal Raporlama Standartlarının Getirdiği Düzenlemeler Yeterli mi? International Conference On Eurasian Economies. ss.515-525. Gökgöz, A. (2012). Küresel Finansal Krizin Muhasebe Temelli Nedenleri Bağlamında Kurumsal Yönetim ve Muhasebe Meslek Etiğinin Önemi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 26(3-4). ss.313-331. https://dergipark.org.tr/tr/pub/atauniiibd/issue/2707/35766.
• https://corporatefinanceinstitute.com/resources/knowledge/other/top-accounting-scandals/, (Erişim Tarihi: 20.08.2021)
• https://www.ifrs.org/list-of-standards/, (Erişim Tarihi: 20.08.2021)
• Karagöz, M. (2009). İstatistik Yöntemleri. Bursa: Ekin Yayınları.
• Karğın, M. ve Aktaş, R. (2011). Türkiye muhasebe standartlarına göre raporlanmış nakit akış tablosu ve analizi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 52, 1-24. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/mufad/issue/35631/396070.
• Madhani, P. (2007). Role of Voluntary Disclosure and Transparency in Financial Reporting, The Accounting World. Special Issue. ss.63-66.
• Manganaris, P., Beccalli, E. and Dimitropoulos, P. (2016). Bank Transparency and The Crisis. The British Accounting Review. 49. ss.121-137.
• Morris, R. D., Pham, T. and Gray, S. J. (2011). The Value Relevance of Transparency and Corporate Governance In Malaysia Before and After The Asian Financial Crisis. ABACUS. 47(2). ss.205-233. doi: 10.1111/j.1467-6281.2011.00339.x
• Mortaş, M. ve Şamil, S. (2020). Şeffaflığı Arttırmaya Yönelik Mekanizmalar ve Finansal Başarının Şeffaflık Üzerindeki Etkisi: BIST XKURY’de Bir Araştırma. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi. 9(1). ss.341-359.
• Paydar, S. R. and Babalou, F. (2019). Investigating Financial Reporting Transparency, Singaporean Journal of Business Economics and Management Studies. 6(12). ss.18-27.
• Qiu, Y., Shaukat, A. and Tharyan, R. (2016). Environmental and Social Disclosures: Link With Corporate Financial Performance. The British Accounting Review. 48(1). ss.102-116.
• Robu, I. B. and Istrate, C. (2014). Empirical Study on The Analysis of The Global Financial Crisis Influence on The Accounting Information Reported By Romanian Listed Companies. Procedia Economics and Finance. 15. ss.280 – 287.
• Sharif, S. P. and Ming Lai, M. M. (2015). The Effects of Corporate Disclosure Practices on Firm Performance, Risk and Dividend Policy. International Journal of Disclosure and Governance. 12(4). ss.311-326.
• Toms, S. (2019). Financial scandals: a historical overview, Accounting and Business Research, 49:5, 477-499, DOI: 10.1080/00014788.2019.1610591.
• Tuğay, O., Dalğar, H. ve Tekşen, Ö. (2014). Ekonomik Kriz Dönemlerinde İşletmelerin Muhasebeye Karşı Tutumlarındaki Değişikliklerin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma. Muhasebe ve Finansman Dergisi. 61. ss.1-18. DOI: 10.25095/mufad.396446.