PRACTICES, ALTERNATIVE APPROACHES AND RECOMMENDATIONS FOR THE ACCOUNTING OF CRYPTO CURRENCIES

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 18, 103 - 129, 30.04.2022

Cevdet Kızıl

Öz

Although there is still debate about when accounting was first invented, its history dates back to ancient civilizations. The civilizations of Mesopotamia, ancient Egypt, Babylon and China are regarded as the first starting point of accounting in various sources. Accounting, which was used mostly as a recording, measuring and calculating tool in the period it first appeared, has developed and evolved over time. Accounting has taken the first step towards becoming a modern science with the double entry book-keeping method in the book Summa Arithmetica written by the Italian mathematician Luca Pacioli at the end of the 15th century. The invention of money dates back to the Lydian period in the 7th century. Though accounting has become more integrated with technology today, the concept of money has also begun to change. In this study, first of all, the definition and history of accounting are provided. Then, the definition of money and its development process as well as the concepts of blockchain and cryptocurrencies are discussed. Legal legislation related to cryptocurrencies in the World and in Turkey is also discussed. The relevant literature in the World and in Turkey is synthesized and discussed as well. In the implementation section of the study, journal entries regarding the accounting of cryptocurrencies are presented as examples. The findings showed that crypto assets can be accounted for under Other Stocks, Other Financial Fixed Assets, Other Securities, Other Intangible Assets, Other Current Assets, Cryptocurrencies and Crypto Assets.

Anahtar Kelimeler

accounting, blockchain, cryptocurrency, currency, Bitcoin

KRİPTO PARALARIN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ HUSUSUNDA UYGULAMALAR, ALTERNATİF YAKLAŞIMLAR VE ÖNERİLER

Öz

Muhasebenin ilk ne zaman icat edildiği konusunda tartışmalar devam etse de, tarihi antik medeniyetlere kadar uzanmaktadır. Mezopotamya, eski Mısır, Babil ve Çin uygarlıkları çeşitli kaynaklarda muhasebenin ilk çıkış noktası olarak gösterilmektedir. İlk ortaya çıktığı periyotta daha çok bir kaydetme, ölçme ve hesaplama aracı olarak kullanılan muhasebe, zaman içerisinde gelişmiş ve evrimleşmiştir. İtalyan matematikçi Luca Pacioli’nin 15. yüzyılın sonlarında yazdığı Summa Arithmetica kitabında yer alan çift taraflı kayıt yöntemi ile muhasebe, modern bir bilim olma yolunda ilk adımını atmıştır. Paranın icadı ise 7. yüzyıl Lidyalılar dönemine kadar uzanır. Muhasebe günümüzde teknoloji ile daha da entegre bir hale gelmişken, para kavramı da değişikliğe uğramaya başlamıştır. Bu çalışmada, öncelikle muhasebenin tanımına ve tarihine yer verilmiştir. Daha sonra paranın tanımı ve gelişim süreci ile blok zinciri ve kripto para kavramları tartışılmıştır. Dünya’da ve Türkiye’de kripto paralarla ilgili yasal mevzuat da ele alınmıştır. Dünya’daki ve Türkiye’de ilgili literatür sentezlenerek tartışılmıştır. Araştırmanın uygulama bölümünde kripto paralarının muhasebeleştirilmesi ilişkin yevmiye kaydı örnekleri sunulmuştur. Çalışmanın sonuçlarına göre kripto varlıklar, Diğer Stoklar, Diğer Mali Duran Varlıklar, Diğer Menkul Kıymetler, Diğer Maddi Olmayan Duran Varlıklar, Diğer Hazır Değerler, Kripto Paralar ve Kripto Varlıklar hesapları altında muhasebeleştirilebilmektedir. 

Anahtar Kelimeler

Muhasebe, Blok Zinciri, Kripto Para, Para, Bitcoin

Kaynakça

• Abad-Segura E., Infante-Moro A., González-Zamar M-D., López-Meneses E. Blockchain Technology for Secure Accounting Management: Research Trends Analysis. Mathematics Journal. 9(14), 1631. https://doi.org/10.3390/math9141631
• Akbulut, U. (2019). Paranın Hayatımıza Girişi. Ural Akbulut Websitesi. http://www.uralakbulut.com.tr/wp-content/uploads/2009/11/PARANINHAYATIMIZAG%C4%B0R%C4%B0%C5%9E%C4%B0-EK%C4%B0M-2011.pdf, (Erişim Tarihi: 22.09.2021).
• Atik, M., Köse, Y. ve Yılmaz, B. (2021). Krito Para, Para Mıdır Döngüsünde Kabul Edilebilirlik Üzerine Ampirik Bir Uygulama. Bartın Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 12(23), 155-172.
• Alpoga, H. (2018). Bitcoin’den Selfcoin’e Kripto Para. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi. 3 (2), 411-428.
• Arslantaş, B. (2016). Kripto Para Birimleri, Bitcoin ve Muhasebesi. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 7(1), 349-366.
• BBC News Türkçe. (2021). Kripto Para Yönetmeliği Resmi Gazete’de Yayınlandı, Ekonomistler Düzenlemeyi Nasıl Yorumladı? BBC News Türkçe Websitesi. https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-56768459 (Erişim Tarihi: 30.08.2021).
• Beşler Hukuk (2021). Kripto Para Yasal Mı? Beşler Hukuk Websitesi. https://www.besler.av.tr/kripto-para-yasal-mi/ (Erişim Tarihi: 30.08.2021).
• Butler, S. (2019). Criminal Use of Cryptocurrencies: A Great New Threat or is Cash still King? Journal of Cyber Policy. 4(3), 326-345.
• CNN Türk. (2021). Türkiye’de Artık Yasak! Merkez Bankası Açıkladı, Kripto Para… CNN Türk Websitesi. https://www.cnnturk.com/ekonomi/turkiyede-artik-yasak-merkez-bankasi-acikladi-kripto-para (Erişim Tarihi: 30.08.2021).
• Demir, M. ve Arslan, Ö. (2020). Muhasebe Meslek Mensuplarını Hile Olayına Yönelten Psikolojik ve Ekonomik Faktörler. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 8(3), 903-911.
• Demir, M., Arslan, Ö., Ülker, Y. ve Bacak, S. (2021). Bölüm 5: Kripto Paraların Muhasebeleştirme Esasları ve SMMM’lrin Blok Zinciri Teknolojisine Yönelik Düşünceleri Üzerine Bir Araştırma. İktisatta ve İşletmede Seçme Konular Kitap Bölümü. İKSAD Yayınevi, Ankara.
• Dizkırıcı, A. S. ve Gökgöz, A. (2018). Kripto Para Birimleri ve Türkiye’de Bitcoin Muhasebesi. Journal of Accounting, Finance and Auditing Studies, 4(2), 92-105.
• Doğan, Ş. (2020). Dijital Çağda Paranın Dönüşümü: Kripto Para Birimleri ve Blok Zinciri (Blockchain) Teknolojisi: Üniversite Öğrencilerine Yönelik Bir Araştırma. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 8(3), 859-870.
• Dönmez, E. (2021). Kripto Paraların Yasaklanması ve Dünyadaki Denemeler. Blockchain Türkiye Websitesi. https://bctr.org/kripto-paralarin-yasaklanmasi-ve-dunyadaki-denemeler-22228/ (Erişim Tarihi: 30.08.2021).
• Dulupçu, M. A., Yiyit, M., Genç, A. G. (2017). Dijital Ekonominin Yükselen Yüzü: Bitocin’in Değeri il Bilinirliği Arasındaki İlişkinin Analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 22(15), 2241-2258.
• Dünya Gazetesi. (2021). Bitcoin Fiyatları Yüzde 14’lük Kayıptan Kısmen Toparlandı. Dünya Gazetesi Websitesi. https://www.dunya.com/finans/kripto-para/bitcoin-fiyatlari-yuzde-14luk-kayiptan-kismen-toparlandi-haberi-618308 (Erişim Tarihi: 30.08.2021).
• Eğilmez, M. (2021). Ekonomi Sözlüğü - Para. Mahfi Eğilmez Websitesi. https://www.mahfiegilmez.com/p/ekonomi-sozlugu.html (Erişim Tarihi: 18.11.2021).
• Euronews. (2021). Merkez Bankası’nın Kripto Parayla Ödeme Yasağı Ne Anlama Geliyor? Uzmanlar ve Yatırımcılar Ne Diyor? Euronews Websitesi. https://tr.euronews.com/2021/04/18/merkez-bankas-n-n-kripto-para-ile-odeme-yasag-ne-anlama-geliyor-yat-r-mc-lar-ne-diyor (Erişim Tarihi: 30.08.2021).
• Grobys, K., Sapkota, N. (2019). Predicting Cryptocurrency Defaults. Applied Economics. 52(46), 5060-5076.
• Heeffer, A. (2009). On the Curious Historical Coincidence of Algebra and Double-Entry Bookkeeping. Foundations of the Formal Sciences. Kasım 2009. Ghent University, 11.
• HM Treasury. (2018). Cryptoassets Taskforce: Final Report. Gov.uk Website. http://www.gov.uk/government/publications (Erişim Tarihi: 22.09.2021)
• Kaplanhan, F. (2018). Kripto Paranın Türk Mevzuatı Açısından Değerlendirilmesi: Bitcoin Örneği. Vergi Mevzuatı ve Maliye Teorisi. Sayı: 353, 105-123.
• Karaköse, İ. S. (2017). Elektronik Ödemelerde Blok Zinciri Sistematiği ve Uygulamaları. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Kayseri.
• Kesebir, M., Günceler, B. (2019). Kripto Para Birimlerinin Parlak Geleceği. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. Sayı 17, 605-626.
• Kızıl, A., Kızıl C. (2007). Accounting: Financial, Cost, Managerial. Bahar Yayınevi, İstanbul.
• Kızıl, C., Selvi Hanişoğlu, G. (2019). Blok Zinciri Teknolojisi ve Kripto Paralar Muhasebe ile Denetimde Kuralları Değiştiriyor. Dünya Gazetesi 12 Ekim 2019 Cumartesi Tarihli Köşe Yazısı., 10. https://www.dunya.com/kose-yazisi/blok-zinciri-teknolojisi-ve-kripto-paralarla-muhasebe-ile-denetimde-kurallar-degisiyor/455144 (Erişim Tarihi: 29.10.2021).
• Kızıl, C., Selvi Hanişoğlu, G., Aslan, T. (2019). Kripto Paraların Finansal Piyasalara Etkileri ve Muhasebeleştirilmesi. Ekin Yayınevi, Bursa.
• Küçüksavaş, N. (1997). Genel Muhasebe İlkeler ve Uygulaması: Tek Düzen Hesap Planı Uygulamaları. Beta Basım Yayım Dağıtım, İstanbul.
• Lauwers, L., Willekens, M. 81994). Five Hundred Years of Bookkeeping: A Portrait of Luca Pacioli (Tijdschrift voor Economie en Management). Katholieke Universiteit Leuven. Vol:XXXIX. Issue: 3, 302. Katholieke Universiteit Leuven Websitesi. https://lirias.kuleuven.be/bitstream/123456789/119065/1/TEM1994-3_289-304p.pdf (Erişim Tarihi: 16.09.2021).
• Lee, D., Chuen K. Guo, L., Wang, Y. (2018). Cryptocurrency: A New Investment Opportunity? The Journal of Alternative Investments. Winter 2018. 20 (3), 16-40.
• Malherbe, L., Montalban, M., Bedu N., Granier, C. (2019). Cryptocurrencies and Blockchain: Opportunities and Limits of a New Monetary Regime. International Journal of Political Economy. 48(2), 127-152.
• Nakamoto, S. (2008). Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System. Bitcoin.org Websitesi. http://www.bitcoin.org/bitcoin.pdf (Erişim Tarihi: 10.03.2020).
• New York State Society of CPAs. (2003). A History of Accountancy. New York State Society of CPAs Websitesi. Kasım 2003. http://www.nysscpa.org/trustedprof/archive/1103/tp24.htm (Erişim Tarihi: 14.09.2021).
• Nishibe, M. (2020). Good Money Drives Out Bad: Introduction to the Featured Section on the Evolution of Diverse E-Money: Digital-Community Currencies and Cryptocurrencies, The Japanese Political Economy. 46(1), 1-16.
• Oldroyd, D. (1995). The Role of Accounting in Public Expenditure and Monetary Policy in the First Century AD Roman Empire. Accounting Historians Journal. 22 (2). Birmingham, Alabama, Aralık 1995, 124.
• Oldroyd, D., Dobie, A. (2008). Themes in the History of Bookkeeping. The Routledge Companion to Accounting History. Londra, İngiltere.
• Parlaktuna, İ., Güngül, M. (2020). Bitcoin’nin Tanımlanma Sorunu. Muhasebe ve Finansman Dergisi. Sayı: 86, 25-38.
• Pirinççi, A.E. (2018). Yeni Dünya Düzeninde Sanal Para Bitcoin’in Değerlendirilmesi. International Journal of Economics Politics Humanities and Social Sciences. 1(1), 45-52.
• Ponting, C. (2000). Dünyanın Yeşil Tarihi. Çev. Ayşe Başçı. Sabancı Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• Prochazka, D. (2018). Accounting for Bitcoin and Other Cryptocurrencies Under IFRS: A Comparison and Assessment of Competing Models. International Journal of Digital Accounting Research. Vol. 18, 161-188.
• Raiborn, C., Sivitanides, M. (2015). Accounting Issues Related to Bitcoins. Journal of Corporate Accounting & Finance, 26(2), 25-34.
• Ricardo, D. (1997). Ekonomi Politiğin ve Vergilendirmenin İlkeleri. Çev. Tayfun Ertan. Belge Yayınları, İstanbul.
• Robson, K. (1992). Accounting Numbers as Inscription: Action at a Distance and the Development of Accounting. Accounting. Organizations and Society 17 (7). 685-708.
• Secinaro, S., Dal Mas, F., Brescia, V., Calandra, D. (2021). Blockchain in the Accounting, Auditing and Accountability Fields: A Bibliometric and Coding Analysis. Accounting, Auditing & Accountability Journal. Vol. ahead-of-print No. ahead-of-print. https://doi.org/10.1108/AAAJ-10-2020-4987
• Serçemeli, M. (2018). Kripto Para Birimlerinin Muhasebeleştirilmesi ve Vergilendirilmesi. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 33-66.
• Şahin, O. N. (2018). TMS ve TFRS Işığında Muhasebe: Vergi ve Denetim Açısından Bitcoin ve Diğer Kripto Para Birimleri. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi. 20(4), 898-923.
• Şenbayram, E. A. (2019). Paranın Geldiği Uç Nokta: Bitcoin. Harran Üniversitesi İİBF Dergisi. 3 (4), 72-92.
• University of South Australia. (2013). The History of Accounting. University of South Australia Websitesi. 30 Nisan 2013. http://www.library.unisa.edu.au/about/exhibitions/historyacc.aspx (Erişim Tarihi: 15.09.2021)
• Yalçın, S. (2019). Kripto Değişim Araçlarının Muhasebeleştirilmesi. Muhasebe ve Finansman Dergisi. (81), 101-120.
• Yıldırım, M. (2019). Blok Zincir Teknolojisi, Kripto Paralar ve Ülkelerin Kripto Paralara Yaklaşımları. Bartın Üniversitesi İİBF Dergisi. 10(20), 265-277.
• Yıldız, O. M. (2019). Bitcoin Yasıl Mı? Kripto Para - Dijital Para. Osman Mete Yıldız Websitesi. https://osmanmeteyildiz.av.tr/BITCOIN-YASAL-MI-KRIPTO-PARA-DIJITAL-PARA-166tt.html (Erişim Tarihi: 12.08.2021).
• Yumuşaker, M. C. (2019). Kripto Para ve Tipleri, Bitcoin Olgusu ve Muhasebesi. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi (OPUS). 12(18), 1008-1029.
• Yükçü, S., Atağan, G. (2014). Anadolu’da İlk Paranın Ayar ve Alaşımı. Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi. Sayı: 7, 28-48.