SITUATION OF THE ENERGY SECTOR IN THE 100TH ANNIVERSARY OF THE REPUBLIC: AN ANALYSIS OF THE EU TURKEY REPORTS

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: Cumhuriyet Özel Sayısı, 372 - 408, 29.10.2023

İrem Yalkı , Nihan Akıncılar Köseoğlu

https://doi.org/10.58884/akademik-hassasiyetler.1357105

Öz

Energy is the main input of all economic activities, besides, especially in recent years, energy has become a priority matter for countries due to energy security and environmental issues. In addition, energy sector is considered the crucial sector, in the transition process from linear economy to green and circular economy. Thus, this study examines the overview of the energy sector in Turkey on the 100th anniversary of the Republic. For this purpose, primarily the developments and projections of the energy sector in Turkey are examined and then evaluated with the European Union. This study uses descriptive method as a methodology to present the situation, and as the datasets are supported by the reports, the study uses both quantitative and qualitative methods. When the results of the study are examined, the fact that Turkey's energy import dependence is at 70% reveals that Turkey cannot meet the rapidly increasing energy demand. In addition to this situation, the industrial sector is the sector with the highest energy consumption and Turkey's energy projections show that this increase will continue. Another striking result of the study is the rapid increase in the transportation sector, which is 98% dependent on oil over the years. The study also compares these data with the EU. In addition, the energy chapters of the progress/country reports prepared by the EU are evaluated and stated how Turkey complies with EU requirements. In conclusion, structural and urgent transition is required in Turkey’s energy sector depending on the European Green Deal.

Anahtar Kelimeler

Turkish Republic, Hundredth Anniversary, Energy, European Union

CUMHURİYET’İN 100. YILINDA ENERJİ SEKTÖRÜNÜN DURUMU: AB TÜRKİYE RAPORLARI İNCELEMESİ

Öz

Enerji, bütün ekonomik faaliyetlerin girdisi olmasının yanı sıra, özellikle son yıllarda güvenlik ve çevresel sorunlar nedeniyle de ülkelerin öncelikli konusu haline gelmiştir. Ayrıca, doğrusal ekonomiden yeşil ve döngüsel ekonomiye geçiş sürecinde enerji sektörü en önemli sektör olarak kabul edilmektedir. Bu nedenle, bu çalışmada Türkiye’deki enerji sektörünün Cumhuriyet’in 100. yılındaki durumu incelenmektedir. Bu amaçla çalışmada öncelikle, Türkiye Cumhuriyeti’nin enerji sektörünün gelişimi ve projeksiyonları incelenmiş ve Avrupa Birliği verileri ile birlikte değerlendirilmiştir. Bu amaçla çalışmada betimsel yöntem kullanılmış ve veriler raporlarla desteklendiği için, çalışma hem nicel hem de nitel yöntemleri bir arada kullanmıştır. Çalışmanın sonuçları incelendiğinde, Türkiye’nin enerji ithalat bağımlılığının %70 seviyelerinde olması, Türkiye’nin hızla artan enerji talebini karşılayamadığını ortaya koymaktadır. Bu durumun yanı sıra sanayi sektörü, en fazla enerji tüketimi olan sektördür ve Türkiye’nin enerji projeksiyonları da bu artışın devam edeceğini göstermektedir. Çalışmada, dikkat çeken ayrı bir unsur ise, %98’i petrole bağımlı olan ulaştırma sektöründe yıllar itibariyle hızlı bir artış görülmesidir. Çalışmada bu veriler AB verileri ile de karşılaştırılmıştır. Ayrıca, AB’nin Türkiye için her yıl hazırladığı ilerleme/ülke raporlarındaki enerji faslı incelenerek, Türkiye’nin enerji sektöründeki AB gerekliliklerine ne kadar uyum sağladığı ortaya konmuştur. Sonuç olarak, Türkiye’nin en büyük ihracat ülke grubu olan AB’nin uygulamaya koyacağı Avrupa Yeşil Mutabakatı’ndaki gereklilikler nedeniyle de Türkiye’nin enerji sektöründe yapısal ve acil dönüşüm gerçekleştirilmesi gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Türkiye Cumhuriyeti, Yüzüncü Yıl, Enerji, Avrupa Birliği

Kaynakça

• Avcı, Ö. & Kılıç, A. M. (2010). Türkiye ve Avrupa Birliği Enerji Durumu. Ç.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, 22(1), 11-21.
• Avrupa Komisyonu. (1998). Türkiye 1998 Yılı İlerleme Raporu. Brüksel. 27 Nisan 2020 tarihinde https://www.ab.gov.tr/files/AB_Iliskileri/AdaylikSureci/IlerlemeRaporlari/Turkiye_Ilerleme_Rap_1998.pdf adresinden edinilmiştir.
• Avrupa Komisyonu. (1999). Türkiye 1999 Yılı İlerleme Raporu. Brüksel. 27 Nisan 2020 tarihinde https://www.ab.gov.tr/files/AB_Iliskileri/AdaylikSureci/IlerlemeRaporlari/Turkiye_Ilerleme_Rap_1999.pdf adresinden edinilmiştir.
• Avrupa Komisyonu. (2000). Türkiye 2000 Yılı İlerleme Raporu. Brüksel. 27 Nisan 2020 tarihinde https://www.ab.gov.tr/files/AB_Iliskileri/AdaylikSureci/IlerlemeRaporlari/Turkiye_Ilerleme_Rap_2000.pdf adresinden edinilmiştir.
• Avrupa Komisyonu. (2001). Türkiye 2001 Yılı İlerleme Raporu. Brüksel. 27 Nisan 2020 tarihinde https://www.ab.gov.tr/files/AB_Iliskileri/AdaylikSureci/IlerlemeRaporlari/Turkiye_Ilerleme_Rap_2001.pdf adresinden edinilmiştir.
• Avrupa Komisyonu. (2002). Türkiye 2002 Yılı İlerleme Raporu. Brüksel. 27 Nisan 2020 tarihinde https://www.ab.gov.tr/files/AB_Iliskileri/AdaylikSureci/IlerlemeRaporlari/Turkiye_Ilerleme_Rap_2002.pdf adresinden edinilmiştir.
• Avrupa Komisyonu. (2003). Türkiye 2003 Yılı İlerleme Raporu. Brüksel. 27 Nisan 2020 tarihinde https://www.ab.gov.tr/files/AB_Iliskileri/AdaylikSureci/IlerlemeRaporlari/Turkiye_Ilerleme_Rap_2003.pdf adresinden edinilmiştir.
• Avrupa Komisyonu. (2004). Türkiye 2004 Yılı İlerleme Raporu. Brüksel. 27 Nisan 2020 tarihinde https://www.ab.gov.tr/files/AB_Iliskileri/AdaylikSureci/IlerlemeRaporlari/Turkiye_Ilerleme_Rap_2004.pdf adresinden edinilmiştir.
• Avrupa Komisyonu. (2005). Türkiye 2005 Yılı İlerleme Raporu. Brüksel. 27 Nisan 2020 tarihinde https://www.ab.gov.tr/files/AB_Iliskileri/AdaylikSureci/IlerlemeRaporlari/Turkiye_Ilerleme_Rap_2005.pdf adresinden edinilmiştir.
• Avrupa Komisyonu. (2006). Türkiye 2006 Yılı İlerleme Raporu. Brüksel. 27 Nisan 2020 tarihinde https://www.ab.gov.tr/files/AB_Iliskileri/AdaylikSureci/IlerlemeRaporlari/Turkiye_Ilerleme_Rap_2006.pdf adresinden edinilmiştir.
• Avrupa Komisyonu. (2007). Türkiye 2007 Yılı İlerleme Raporu. Brüksel. 27 Nisan 2020 tarihinde https://www.ab.gov.tr/files/AB_Iliskileri/AdaylikSureci/IlerlemeRaporlari/turkiye_ilerleme_rap_2007.pdf adresinden edinilmiştir.
• Avrupa Komisyonu. (2008). Türkiye 2008 Yılı İlerleme Raporu. Brüksel. 27 Nisan 2020 tarihinde https://www.ab.gov.tr/files/AB_Iliskileri/AdaylikSureci/IlerlemeRaporlari/turkiye_ilerleme_rap_2008.pdf adresinden edinilmiştir.
• Avrupa Komisyonu. (2009). Türkiye 2009 Yılı İlerleme Raporu. Brüksel. 27 Nisan 2020 tarihinde https://www.ab.gov.tr/files/AB_Iliskileri/AdaylikSureci/IlerlemeRaporlari/turkiye_ilerleme_rap_2009.pdf adresinden edinilmiştir.
• Avrupa Komisyonu. (2012). Türkiye 2012 Yılı İlerleme Raporu. Brüksel. 27 Nisan 2020 tarihinde https://www.ab.gov.tr/files/2012_ilerleme_raporu_tr.pdf adresinden edinilmiştir.
• Avrupa Komisyonu. (2013). Türkiye 2013 Yılı İlerleme Raporu. Brüksel. 27 Nisan 2020 tarihinde https://www.ab.gov.tr/files/2013%20ilerleme%20raporu/2013_ilerleme_raporu_tr.pdf adresinden edinilmiştir.
• Avrupa Komisyonu. (2014). Türkiye 2014 Yılı İlerleme Raporu. Brüksel. 27 Nisan 2020 tarihinde https://www.ab.gov.tr/files/ilerlemeRaporlariTR/2014_ilerleme_raporu_tr.pdf adresinden edinilmiştir.
• Avrupa Komisyonu. (2015). 2015 Türkiye Raporu. Brüksel. 27 Nisan 2020 tarihinde https://www.ab.gov.tr/files/5%20Ekim/2015_ilerleme_raporu_tr.pdf adresinden edinilmiştir.
• Avrupa Komisyonu. (2016). 2016 Türkiye Raporu. Brüksel. 27 Nisan 2020 tarihinde https://www.ab.gov.tr/files/pub/2016_ilerleme_raporu_tr.pdf adresinden edinilmiştir.
• Avrupa Komisyonu. (2018). 2018 Türkiye Raporu. Brüksel. 27 Nisan 2020 tarihinde https://www.ab.gov.tr/siteimages/pub/komisyon_ulke_raporlari/2018_turkiye_raporu_tr.pdf adresinden edinilmiştir.
• Avrupa Komisyonu. (2019). 2019 Türkiye Raporu. Brüksel. 27 Nisan 2020 tarihinde https://www.ab.gov.tr/siteimages/birimler/kpb/2019_trkiye_raporu-_tr.pdf adresinden edinilmiştir.
• Avrupa Komisyonu. (2020). 2020 Türkiye Raporu. Brüksel. 27 Nisan 2020 tarihinde https://www.ab.gov.tr/siteimages/trkiye_raporustrateji_belgesi_2020/turkey_report_30.10.2020.pdf adresinden edinilmiştir.
• Avrupa Komisyonu. (2021). 2021 Türkiye Raporu. Strazburg. 27 Nisan 2020 tarihinde https://www.ab.gov.tr/siteimages/birimler/kpb/2021_turkiye_raporu_tr.pdf adresinden edinilmiştir.
• Avrupa Komisyonu. (2022). 2022 Türkiye Raporu. Brüksel. 27 Nisan 2020 tarihinde https://www.ab.gov.tr/siteimages/birimler/kpb/2022_turkiye_report_tr_27.11.2022_22.05.pdf adresinden edinilmiştir.
• Basaran, S. T., Dogru, A. O., Balcik, F. B., Ulugtekin, N. N., Goksel, C., & Sozen, S. (2015). Assessment of renewable energy potential and policy in Turkey – Toward the acquisition period in European Union. Environmental Science & Policy, 46, 82–94. https://doi.org/10.1016/j.envsci.2014.08.016
• Baris, K., & Kucukali, S. (2012). Availibility of renewable energy sources in Turkey: Current situation, potential, government policies and the EU perspective. Energy Policy, 42, 377–391. https://doi.org/10.1016/j.enpol.2011.12.002
• Beder, B., & Yaşgül, Y.S. (2021). Avrupa Birliği Enerji Arz Güvenliği Açısından Yenilenebilir Enerjinin Önemi. F.H. Sezgin, E. Yüksel Acı & R. Atabay Kuşçu (Ed.), Avrupa Yeşil Mutabakatı Kapsamında Yeşil Ekonomi içinde (s. 171-200). Nobel Kitabevi.
• Duman, G. (2021). Salgın Hastalık Esnasında İnsani Güvenliği Yeniden Düşünmek. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 12(29), 118-130. https://doi.org/10.21076/vizyoner.752969
• Dursun, S. (2011). Avrupa Birliği’nin Enerji Politikası ve Türkiye. Ankara Üniversitesi Avrupa Toplulukları Araştırma ve Uygulama Merkezi Araştırma Dizisi (36).
• Ercan, M. (2011). Avrupa Birliği’nin Enerji Politikasında Türkiye’nin Önemi. Akademik Bakış Dergisi, (25), 1-11. European Commission. (2011). Rio+20: towards the green economy and better governance. 12 Ağustos 2023 tarihinde https://eurlex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2011:0363:FIN:EN:PDF adresinden edinilmiştir.
• European Commission. (2016). The Road from Paris: assessing the implications of the Paris Agreement and accompanying the proposal for a Council decision on the signing, on behalf of the European Union, of the Paris agreement adopted under the United Nations Framework Convention on Climate Change. 12 Ağustos 2023 tarihinde https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:52016DC0110 adresinden edinilmiştir.
• European Commission. (2019a). The European green deal. 12 Ağustos 2023 tarihinde https://eur-lex.europa.eu/resource.html?uri=cellar:b828d165-1c22-11ea-8c1f-01aa75ed71a1.0002.02/DOC_1&format=PDF adresinden edinilmiştir.
• European Commission. (2019b). Clean energy for all Europeans. 12 Ağustos 2023 tarihinde https://op.europa.eu/s/vdHz adresinden edinilmiştir.
• European Commission. (2020). A new Circular Economy Action Plan For a cleaner and more competitive Europe. 20 Ağustos 2023 tarihinde https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:52020DC0098 adresinden edinilmiştir.
• Eurostat. (2023a). Energy statistics, Final energy consumption by sector dataset. 17 Ağustos 2023 tarihinde https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Energy_statistics_-_an_overview#Final_energy_consumption adresinden edinilmiştir.
• Eurostat. (2023b). Energy statistics, Energy imports dependency dataset. 17 Ağustos 2023 tarihinde https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/NRG_IND_ID/default/table?lang=en adresinden edinilmiştir.
• IEA. (2021). Turkey 2021 Energy Policy Review. 20 Ağustos 2023 tarihinde https://www.iea.org/reports/turkey-2021 adresinden edinilmiştir.
• IEA. (2022a). World Energy Balances Highlights, Total: Total final consumption dataset. 30 Ağustos 2023 tarihinde https://www.iea.org/data-and-statistics/data-product/world-energy-balances-highlights adresinden edinilmiştir.
• IEA. (2022b). World Energy Balances Highlights, Total: Imports dataset. 30 Ağustos 2023 tarihinde https://www.iea.org/data-and-statistics/data-product/world-energy-balances-highlights adresinden edinilmiştir.
• IEA. (2022c). World Energy Balances Highlights, Total: Expots dataset. 30 Ağustos 2023 tarihinde https://www.iea.org/data-and-statistics/data-product/world-energy-balances-highlights adresinden edinilmiştir.
• IEA. (2022d). World Energy Balances Highlights, Imports by product. 30 Ağustos 2023 tarihinde https://www.iea.org/data-and-statistics/data-product/world-energy-balances-highlights adresinden edinilmiştir.
• İktisadi Kalkınma Vakfı. (2020). AB Yeşil Mutabakatı temel unsurları ve yol haritası. 17 Ağustos 2023 tarihinde https://www.ikv.org.tr/images/files/AB_Yesil_Mutabakati_Temel_Unsurlari_ve_Yol.pdf adresinden edinilmiştir.
• İncekara, Ç. Ö. (2019). Türkiye ve AB’nin Enerji Hedefleri. Journal of Turkish Operations Management, 3(2) , 298-313.
• Kakışım, C. & Kodaman, T. (2019). Avrupa Birliği-Türkiye İlişkilerinde Enerji Diyaloğu. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (34), 124-139.
• Kesbiç, C. Y. & Şimşek, H. (2001). Avrupa Birliği Ortak Enerji Politikası. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (5) , 0-0.
• Küçük, G. & Yüce Dural, B. (2022). Avrupa yeşil mutabakatı ve yeşil ekonomiye geçiş: Enerji senaryoları üzerinden bir değerlendirme. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(1), 137-156. https://doi.org/10.18037/ausbd.1095137
• Murat Sirin, S., & Ege, A. (2012). Overcoming problems in Turkey’s renewable energy policy: How can EU contribute? Renewable and Sustainable Energy Reviews, 16(7), 4917–4926. https://doi.org/10.1016/j.rser.2012.03.067
• Osman Yılmaz, A., & Uslu, T. (2007). Energy policies of Turkey during the period 1923–2003. Energy Policy, 35(1), 258–264. https://doi.org/10.1016/j.enpol.2005.10.015
• Şekercioğlu, S., & Yılmaz, M. (2012). Renewable energy perspectives in the frame of Turkey’s and the EU’s energy policies. Energy Conversion and Management, 63, 233–238. https://doi.org/10.1016/j.enconman.2012.01.039
• T.C. Dışişleri Bakanlığı Avrupa Birliği Başkanlığı. (2023). 17 Ağustos 2023 tarihinde https://www.ab.gov.tr/fasil-15-enerji_80.html adresinden edinilmiştir.
• T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı. (2022). Türkiye Ulusal Enerji Planı. 12 Ağustos 2023 tarihinde https://enerji.gov.tr/Media/Dizin/EIGM/tr/Raporlar/TUEP/T%C3%BCrkiye_Ulusal_Enerji_Plan%C4%B1.pdf adresinden edinilmiştir.
• T.C. Ticaret Bakanlığı. (2021). Yeşil Mutabakat Eylem Planı 2021. 20 Ağustos 2023 tarihinde https://ticaret.gov.tr/data/60f1200013b876eb28421b23/MUTABAKAT%20YE%C5%9E%C4%B0L.pdf?utm_source=aposto adresinden edinilmiştir.
• T.C. Ticaret Bakanlığı. (2023). Avrupa Yeşil Mutabakatı. 12 Ağustos 2023 tarihinde https://ticaret.gov.tr/dis-iliskiler/yesil-mutabakat/avrupa-yesil-mutabakati#:~:text=Avrupa%20Birliği%20(AB)%2C%2011,kıta%20olma%20hedefini%20ortaya%20koymuştur adresinden edinilmiştir.
• TOBB. (2023). KOBİ Araştırma ve Danışmanlık Merkezi Müdürlüğü, Türkiye’nin KOBİ’ler Bülteni. 3 Ağustos 2023 tarihinde https://www.tobb.org.tr/KobiArastirma/Sayfalar/TRninKOBIleriBulteni.php adresinden edinilmiştir.
• TÜİK. (2022). Küçük ve Orta Büyüklükteki Girişim İstatistikleri, 2021. 4 Ağustos 2023 tarihinde https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Kucuk-ve-Orta-Buyuklukteki-Girisim-Istatistikleri-2021-45685 adresinden edinilmiştir.
• TÜİK. (2023). Dış Ticaret - Ülke Gruplarına Göre Dış Ticaret Veri Seti. 11 Ağustos 2023 tarihinde https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=dis-ticaret-104&dil=1 adresinden edinilmiştir.
• Türkiye Çevre Ajansı. (2023). 11 Ağustos 2023 tarihinde https://www.tuca.gov.tr/ adresinden edinilmiştir.
• Yılmaz, F. (2022). Enerji Yönetimi ve Türkiye: Avrupa Yeşil Mutabakatı Çerçevesinde Bir Değerlendirme. Akademia Doğa ve İnsan Bilimleri Dergisi, 8(1), 19-37.
• Uslu, K. (2004). Avrupa Birliği'nde Enerji ve Politikaları. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 19(1), 155-172.
• Yıldırım, U. (2020). Avrupa Birliği ve Türkiye’nin Enerji Görünümü (1990-2018): Ne Değişti. Politik Ekonomik
• Kuram, 4(2), 200-218. https://doi.org/10.30586/pek.811484
• Yorkan, A. (2009). Avrupa Birliği'nin Enerji Politikası ve Türkiye'ye Etkileri. Bilge Strateji, 1(1), 24-39.