REFAH DEVLETİ ÜLKELERİNDE SOSYAL ÇALIŞMACI İSTİHDAMI

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 24, 645 - 670, 27.04.2024

Beyhan Doğan

https://doi.org/10.58884/akademik-hassasiyetler.1355639

Öz

Bu araştırma sosyal çalışmacıların istihdamının refah devleti modellerinde farklılaşıp farklılaşmadığının belirlenmesini amaçlamaktadır. Böylelikle farklı refah devletlerinde sosyal çalışmacıları bekleyen süreçlerin neler olduğu ortaya konulmuş olacaktır. Bu amaç doğrultusunda çalışmanın yöntemini ülkelerin resmi istatistik verilerinde sosyal çalışmacıların istihdam durumları, genel istihdam verilerinin incelenmesi ve bunların analiz edilmesi oluşturmaktadır. Buradan elde edilen sonuçlar sosyal çalışma mesleğinde istihdam durumunun farklı refah ülkelerinde nasıl seyrettiğini, hangi faktörlerden etkilendiğini ortaya çıkarmıştır. Böylelikle çalışma refah devletlerini bu amaçla karşılaştırmaya tabi tutarak literatüre zenginlik kazandıracaktır. Çalışmada, Liberal refah rejimi için Amerika örneği, Muhafazakâr refah rejiminin öncüsü konumunda olan Almanya ve İskandinav refah rejimlerinde ise İsveç örneği incelenmiştir. Son olarak Türkiye’de sosyal çalışmanın son yıllardaki istihdam durumu ele alınarak mesleğin geleceği hakkında bir öngörü ortaya konulacak ve politika önerilerinde bulunulacaktır. Sosyal çalışma, toplumsal yaşamda bireylerin karşılaştıkları sorunların çözümünde önemli bir yere sahiptir. Hangi refah devleti olduğundan bağımsız olarak sosyal çalışmacıların istihdamı sosyal adalet ve toplumsal refahın sağlanması adına elzemdir. Çalışma, refah devleti modelleri bağlamında sosyal çalışmacıların istihdam durumunu ele alması nedeniyle sosyal politika ve sosyal hizmet alanları için önemli bilgiler sunmaktadır. Çalışma ile ortaya konan sonuçlar refah devleti modellerinde istihdamı etkileyen sosyal politika uygulamalarının yanı sıra demografik değişimler ve toplumsal olayların da önemli derecede etkili olduğunu göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

İstihdam, sosyal çalışmacı istihdamı, refah devletleri örneği

EMPLOYMENT OF SOCIAL WORKERS IN THE LABOR MARKET IN WELFARE STATES

Öz

This research aims to determine whether the employment of social workers varies across different welfare state models. In doing so, it will uncover the processes that await social workers in various welfare states. The study's method involves examining and analyzing the employment status of social workers, general employment data in the literature, and the official statistical data of countries. The analytical results from the research reveal the progression of employment situations within the social work profession across different welfare countries and the factors influencing these conditions. Thus, the study enriches the literature by comparing welfare states for this purpose. It examines the American example for the Liberal welfare regime, Germany as the pioneer of the Conservative welfare regime, and the Swedish model for Scandinavian welfare regimes. In addition, by discussing the recent employment situation of social work in Turkey, the study makes predictions about the future of the profession and offers policy recommendations. Social work plays an important role in dealing with the challenges individuals face in social life. Regardless of the welfare state model, employing social workers is essential for ensuring social justice and welfare. This study provides valuable insights into the fields of social policy and social service by addressing the employment situation of social workers in the context of welfare state models. The findings indicate that demographic changes, social events, and social policy practices significantly impact employment within welfare state models.

Anahtar Kelimeler

Employment, employment of social workers, example of welfare states

Kaynakça

• Artan, T., Arıcı, A., Çiçek, M., Bolat, G. B., & Kocaoğlu, S. (2021). Sosyal hizmet mezunu istihdam araştırması: İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa örneği. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, 21(2) 338-366.
• Avrupa İstihdam Hizmetleri. (2023, 14 Haziran). İşgücü piyasası bilgileri: İsveç. 19 Aralık 2023 tarihinde https://eures.ec.europa.eu/living-and-working/labour-market-information/labour-market-information-sweden_en adresinden edinilmiştir. (European Employment Services: Labour market information: Sweden)
• Avşar, M. K. (2019). Türkiye'de sosyal hizmet uzmanlarının istihdam olanakları: Sorun alanları ve fırsatlar [yüksek lisans tezi]. Manisa Celal Bayar Üniversitesi.
• Bodur, G. (2020). Türkiye'de ekonomik büyüme ve istihdam arasında granger nedensellik analizi. Sosyal Bilimler Dergisi, 7(48), 469-488.
• Çay, M. (2022). İdeal sosyal hizmet uzmanı. Türkiye'de sosyal hizmet eğitiminin kısa tarihi. 6 Mayıs 2023 tarihinde https://idealsosyalhizmet.com/turkiyede-sosyal-hizmet-egitiminin-kisa-tarihi/ adresinden edinilmiştir.
• Deutschland. (2022, 27 Eylül). Kalifiye elemanlara kapılar açık. 6 Mayıs 2023 tarihinde https://www.deutschland.de/tr/topic/ekonomi/uzman-eleman-gocu-yasasi-almanyada-calismak. adresinden edinilmiştir.
• Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu. (2012). Amerika Birleşik Devletleri ülke bülteni. 12 aralık 2023 tarihinde https://www.deik.org.tr/uploads/deik-amerika-birlesik-devletleri-ulke-bulteni-mart-2012.pdf adresinden edinilmiştir.
• Doğan, B., & Özkan, Y. (2021). Almanya ve Türkiye'de karşılaştırmalı olarak çocuk koruma politikaları. Turkish Studies Social Sciences, 1967-1985.
• Ekonomik Araştırma Enstitüsü (2023). İsveç'te sosyal hizmet uzmanı maaşı. 10 Mayıs 2023 tarihinde https://www.erieri.com/salary/job/social-worker/sweden#:~:text=The%20average%20pay%20for%20a,education%20for%20a%20Social%20Worker. adresinden edinilmiştir. (Economic Research Institute. Social worker salary in Sweden)
• Ekonomik Araştırma Enstitüsü (2023). Almanya'da sosyal hizmet uzmanı maaşı. 10 Mayıs 2023 tarihinde https://www.erieri.com/salary/job/social-worker/germany#:~:text=The%20average%20pay%20for%20a,education%20for%20a%20Social%20Worker. adresinden edinilmiştir. (Economic Reserach Intitute: Social worker salary in Germany)
• Eşit Adalet Girişimi. (2019, 26 Nisan). Amerika Birleşik Devletleri hala dünyanın en yüksek hapsedilme oranına sahip. 18 Nisan 2023 tarihinde https://eji.org/news/united-states-still-has-highest-incarceration-rate-world/ adresinden edinilmiştir. (Equal Justice Initiative: United States Still Has Highest Incarceration Rate in the World)
• Euronews. (2023, 25 Haziran). Almanya'nın yeni kalifiye işçi göçmenlik yasası hakkında bilinmesi gereken 7 başlık. 12 Aralık 2023 tarihinde https://tr.euronews.com/2023/06/25/almanyanin-yeni-kalifiye-isci-gocmenlik-yasasi-hakkinda-bilinmesi-gereken-7-onemli-konu#:~:text=bilenen%20bir%20ger%C3%A7ek.-,Alman%20Ekonomi%20Enstit%C3%BCs%C3%BC'n%C3%BCn%20(IW)%20nisan%20ay%C4%B1nda%20yay%C4%B1nlad%C4 adresinden edinilmiştir.
• Euronews. (2023, 7 Haziran). Almanya'da AB dışından kalifiye işçi alımını kolaylaştıran yasa ne zaman yürürlüğe girecek?. 13 Aralık 2023 tarihinde https://tr.euronews.com/2023/07/06/almanyada-ab-disindan-kalifiye-isci-alimini-kolaylastiran-yasa-ne-zaman-yururluge-girecek#:~:text=Reform%20kapsam%C4%B1nda%20Almanya'ya%20gelenlere,2024'de%20y%C3%BCr%C3%BCrl%C3%BC%C4%9Fe%20girece%C4%9Fi%20%C3%B6%C4%9Fre adresinden edinilmiştir.
• Federal Ekonomik İşler ve İklim Koruma Bakanlığı. (2024). Almanya için uzmanlar. 22 Nisan 2024 tarihinde https://www.bmwk.de/Redaktion/DE/Dossier/fachkraeftesicherung.html adresinden edinilmiştir. (Fachkraefte für Deutschland. Bundes Ministerium für Wirtschaft und Klimaschutz)
• Federal İstatistik Bürosu. (2023). İşgücü piyasası. 18 Eylül 2023 tarihinde https://www.destatis.de/EN/Themes/Labour/Labour-Market/Employment/_node.html adresinden edinilmiştir. (Statistisches Bundesamt, Labour Market Employment)
• Flake, A. B., Jansen, A., Malin, L., Risius, P., Seyda, S., Schirner, S., & Werner, D. (2020). Kalifiye işçi eksikliğinin ölçülmesi (Die Messung des Fachkraeftemangels). Institut der deutschen Wirtschaft.
• Göktaş, S. (2019). Refah devleti anlayışı ve refah devleti üllkelerindeki vergi politikaları. [yüksek lisans tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Hickman, H., & Koeneberg, F. (2022). Şu anda en büyük vasıflı işçi açığına sahip meslekler (Die Berufe mit den aktuell grössten Fachkraeftelücken). Institut der deutschen Wirtschaft.
• Holosko, M., Holosko, D., & Spencer, K. (2009). İsveç'te sosyal hizmetler: Politika konularına, yetki devrine ve işbirliğine genel bakış (Social services in sweden: An overview of policy Issues, devolution, and collaboration). Taylor and Francis Group Routledge; Social Work in Public Health, 210-234.
• İdeal Sosyal Hizmet Uzmanı. (2021). Türkiye'de sosyal hizmet bölümlerine dair güncel rakamlar. 21 Kasım 2023 tarihinde https://idealsosyalhizmet.com/turkiyede-sosyal-hizmet-bolumlerine-dair-guncel-rakamlar/ adresinden edinilmiştir.
• İş Kurumu İstatistikleri. (2022). İşgücü piyasasına odaklanmak: akademisyenler.10 Mart 2023 tarihinde https://statistik.arbeitsagentur.de/DE/Statischer-Content/Statistiken/Themen-im-Fokus/Berufe/AkademikerInnen/Berufsgruppen/Generische-Publikationen/2-7-Sozialwesen.pdf?__blob=publicationFile adresinden edinilmiştir. (Blickpunkt Arbeitsmarkt: AkademikerInnen und Akademiker)
• Işıkhan, V., Erbay, E., Akçay, S., & Ege, A. (2016). Sosyal hizmet bölümü öğrencilerinin mezuniyet sonrası gelecek planları: Ankara, Hacettepe ve Başkent Üniversitesi örneği. Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi, 27(1) 7-24.
• İsveç İstatistik. (2021). Sağlık ve sosyal bakım alanında eğitim almış personelde büyük eksiklik. 18 Ekim 2023 tarihinde https://www.scb.se/en/finding-statistics/statistics-by-subject-area/education-and-research/analysis-trends-and-forecasts-in-education-and-the-labour-market/trends-and-forecasts-for-education-and-labour-market/pong/statistical-news/trends-and-forecasts-202 adresinden edinilmiştir. (Major shortage of personnel with education in health and social care)
• Kamubiz. (2022, 18 Temmuz). Aile Bakanlığında ek ders ücreti karşılığında çalışan meslek elemanları durum tespit raporu. 21 Aralık 2023 tarihinde https://www.kamubiz.com/aile-bakanliginda-ek-ders-ucreti-karsiliginda-calisan-meslek-elemanlari-durum-tespit-raporu adresinden edinilmiştir.
• Lin, V. W., Lin, J., & Zhang, X. (2016). ABD sosyal hizmet uzmanı işgücü karnesi: Ülke çapındaki eksikliklerin tahmini (U.S. social worker workforce report card: Forecasting nationwide shortages). Oxford University Press, 7-15.
• Loerzer, S. (2022). Sosyal hizmette personel sıkıntısı: Çöküş kapıda. 19 Mayıs 2023 tarihinde https://www.sueddeutsche.de/muenchen/sozialarbeit-corona-krieg-1.5659749 adresinden edinilmiştir. (Personalmangel in der sozialen Arbeit: Der Kollaps steht kurz bevor)
• Macrotrends. (2024). Fransa’nın doğurganlık oranı. 22.04. 2024 tarihinde https://www.macrotrends.net/global-metrics/countries/FRA/france/fertility-rate adrsinden edinilmiştir. (France Fertility Rate 1950-2024)
• Regniert T. (2023, 4 Aralık). Şirketlerin personeli tükendiğinde - vasıflı işçi sıkıntısına genel bakış. 21 Aralık 2023 tarihinde https://www.wiwo.de/politik/deutschland/fachkraeftemangel-in-deutschland-wenn-unternehmen-das-personal-ausgeht-ein-ueberblick-zum-fachkraeftemangel/28936056.html adresinden edinilmiştir. (Wenn Unternehmen das Personal ausgeht – Ein Überblick zum Fachkräftemangel. Wirtschaftswoche)
• Roelcke, T. (2019). Gelecekte Sosyal Hizmet Forumu: Sosyal hizmet uzmanları Berlin’den kaçıyor. 02 Ocak 2024 tarihinde https://www.tagesspiegel.de/berlin/berlin-laufen-die-sozialarbeiter-weg-4657357.html adresinden edinilmiştir. („Forum Zukunft Soziale Arbeit“: Berlin laufen die Sozialarbeiter weg)
• Rüling, A., & Kassner, K. (2007). Eşitlik perspektifinden aile politikası: Avrupa karşılaştırması. Berlin: Friedrich Ebert Stiftung. (Familienpolitik aus der Gleichstellungsperspektive: Ein europaeischer Vergleich)
• Schneiders, K., & Schönauer, A.-L. (2022). Sosyal ekonomide vasıflı işçi sıkıntısı: Sebepler ve eylem ihtiyacına ilişkin ampirik bulgular. Springerprofessional.de
• Shanks, E. (2022). Seçenek yok? İsveç kişisel sosyal hizmetlerinde ajans sosyal hizmet uzmanlarının işe alınması. European Journal of social work, 896-907. 10 Aralık 2023 tarihinde https://www.tandfonline.com/doi/epdf/10.1080/13691457.2022.2147147?needAccess=true&role=button adresinden edinilmiştir. (No choice? Hiring agency social workers in the Swedish personalsocial services)
• Sosyal Hizmet Kaynağı. (2023). ABD Büyük Sosyal Hizmet Uzmanı Eksikliğiyle Karşı Karşıya - Bu Konuda Ne Yapılabilir? 8 Eylül 2023 tarihinde https://socialworkresource.com/blogs/news/the-us-is-facing-massive-social-worker-shortages-what-can-be-done-about-it adresinden edinilmiştir. (The US is Facing Massive Social Worker Shortages – What Can be Done About it?)
• Sozial. (2023, 19 Ocak). Çocuk ve gençlik refahında vasıflı işçi eksikliğinin dramatik bir etkisi var. 12 Aralık 2023 tarihinde https://www.sozial.de/mangel-an-fachkraeften-in-der-kinder-und-jugendhilfe-wirkt-sich-dramatisch-aus.html#commentsAnchor adresinden edinilmiştir. (Mangel an Fachkräften in der Kinder- und Jugendhilfe wirkt sich dramatisch aus)
• Springermedizin. (2023). Doktor maaşı 2023: Bir doktor ne kadar kazanır? 4 Aralık 2023 tarihinde https://jobs.springermedizin.de/arzt-karriere/gehalt/arzt-gehalt#:~:text=%C3%84rzte%20z%C3%A4hlen%20nach%20wie%20vor,das%20Einstiegsgehalt%20zwar%20deutlich%20niedriger. adresinden edinilmiştir. (Arzt Gehalt 2023: Wie viel verdient ein Arzt?)
• Springerprofessional. (2022). Sosyal ekonomide vasıflı işçi eksikliği: Sebepler ve eylem ihtiyacına ilişkin ampirik bulgular. 18 Aralık 2023 tarihinde https://www.springerprofessional.de/fachkraeftemangel-in-der-sozialwirtschaft-empirische-befunde-zu-/22835380 adresinden edinilmiştir. (Fachkräftemangel in der Sozialwirtschaft: Empirische Befunde zu Ursachen und Handlungsbedarfen)
• Statista. (2024). Almanya'da 2022'de en fazla vasıflı işçi sıkıntısı yaşanan meslekler. 8 Mart 2023 tarihinde https://de.statista.com/statistik/daten/studie/1326564/umfrage/berufe-mit-den-groessten-fachkraefteluecken/ edinilmiştir. (Berufe mit den größten Mangel an Fachkräften in Deutschland im Jahr 2022)
• Statista. (2024, 8 Ocak). Ocak 2024 itibarıyla ulusal nüfusun 100.000'i başına en fazla mahkumun bulunduğu ülkeler. 16 Şubat 2024 tarihinde https://www.statista.com/statistics/262962/countries-with-the-most-prisoners-per-100-000-inhabitants/#:~:text=Prisoners%20in%20the%20United%20States,nations%20had%20far%20fewer%20prisoners. adresinden edinilmiştir. (Countries with the largest number of prisoners per 100,000 of the national population, as of January 2024)
• Stepstone. (2023). Almanya'da sosyal hizmet uzmanı maaşları. 12 Aralık 2023 tarihinde https://www.stepstone.de/gehalt/Sozialarbeiter-in.html#:~:text=Wenn%20Sie%20als%20Sozialarbeiter%2Fin,Jahr%20und%20monatlich%204.017%20%E2%82%AC. adresinden edinilmiştir. (Sozialarbeiter Gehaelter in Deutschland)
• Talent. (2023). ABD'de Sosyal Hizmet Uzmanının ortalama maaşı. 12 Aralık 2023 tarihinde https://www.talent.com/salary?job=social+worker#:~:text=The%20average%20social%20worker%20salary%20in%20the%20USA%20is%20%2464%2C371,up%20to%20%2494%2C517%20per%20year. adresinden edinilmiştir. (Social Worker average salary in the USA)
• Taranu, G. (2023, 12 Ocak). İsveç'te yüksek talep gören 40 rol ve beceri. 19 Mayıs 2023 tarihinde https://www.laykeanalytics.com/blog/40-high-demand-roles-and-skills-in-sweden adresinden edinilmiştir. (40 high-demand roles and skills in the Swedish job ads)
• Taz. (2020). Sosyal hizmet: sınırda. 10. Ekim 2023 tarihinde https://taz.de/Soziale-Arbeit/!5924466/ adresinden edinilmiştir. (Soziale Arbeit: An der Belastungsgrenze)
• Topuz, S., & Öz, M. (2014). Türkiye'de sosyal hizmet uzmanlarının istihdam durumu. Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi, 25(1) 152.
• Türk Dil Kurumu. (2023). İstihdam. 22 Ağustos 2023 tarihinde https://sozluk.gov.tr/ adresinden edinilmiştir.
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2021). İşgücü İstatistikleri. 18 Aralık 2023 tarihinde https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Isgucu-Istatistikleri-2021-45645#:~:text=%C4%B0%C5%9Fg%C3%BCc%C3%BC%202021%20y%C4%B1l%C4%B1nda%20bir%20%C3%B6nceki,ise%20%32%2C8%20oldu. adresinden edinilmiştir.
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2022). İşgücü istatistikleri, 2022. 17 Mayıs 2023 tarihinde https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Isgucu-Istatistikleri-2022-49390#:~:text=%C4%B0stihdam%20oran%C4%B1%20%47%2C5%20oldu,%30%2C4%20olarak%20ger%C3%A7ekle%C5%9Fti. adresinden edinilmiştir.
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2022). Yükseköğretim istihdam göstergeleri. 18 Ocak 2024 tarihinde https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Yuksekogretim-Istihdam-Gostergeleri-2022-49600 adresinden edinilmiştir.
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2023). Dünya nüfus günü, 2023. 22.04.2024 tarihinde https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Dunya-Nufus-Gunu-2023-49688 adresinden edinilmiştir.
• Wagecentre. (2023). İsveç'te kıtlık duyulan meslekler. 18 Aralık 2023 tarihinde https://wagecentre.com/work/work-in-europe/shortage-occupations-in-sweden adresinden edinilmiştir. (Shortage occupations in Sweden)
• Wagecentre. (2023). İsveç'te meslek kıtlığı. (2023). 10 Eylül 2023 tarihinde https://wagecentre.com/work/work-in-europe/shortage-occupations-in-sweden adresinden edinilmiştir. (Shortage occupations in Sweden.)
• Wiwo. (2023, Nisan). Personelin tükenmesi – vasıflı işçi eksikliğine genel bakış. 17 Ekim 2023 tarihinde https://www.wiwo.de/politik/deutschland/fachkraeftemangel-in-deutschland-wenn-unternehmen-das-personal-ausgeht-ein-ueberblick-zum-fachkraeftemangel/28936056.html adresinden edinilmiştir. (Personal ausgeht – Ein Überblick zum Fachkräftemangel)
• Yıldırım, B., & Şahin, F. (2019). Esping-Andersen’in Refah Devleti Sınıflandırması ve Makro Sosyal Hizmet Uygulamaları Temelinde Türkiye’nin Konumu. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 11(18), 2530.
• Yıldız, K. (2014). İşsizlik türleri, her bir işsizlik türünün toplam işsizlikteki payı ve çeşitli demografik parametrelerel ilişkisi. Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Dergisi, 3.
• Yılmaz, Ü. (2023). Almanya Federal Cumhuriyeti -bunun anlamı nedir?. 19 Ocak 2023 tarihinde https://tuerkei.diplo.de/tr-tr/themen/weitere-themen/-/1794652 adresinden edinilmiştir.