THE EFFECT OF SUPPLY-BASED UNNECESSARY HEALTH CARE SERVICES ON HEALTH CARE DEMAND POSTPONEMENT

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 26, 372 - 388, 30.12.2024

Ramazan Kıraç

https://doi.org/10.58884/akademik-hassasiyetler.1462698

Öz

This study was conducted to examine the effect of supply-based perception of unnecessary health service utilization on health service demand postponement. In this study applied on 384 adults residing in Kahramanmaraş, convenience sampling method was used and the data obtained were analyzed with SPSS package program. In the study, "Supply-Based Unnecessary Health Service Scale" and "Health Service Demand Postponement Scale" were used. The "Supply-Based Unnecessary Health Service Scale" consists of 22 statements and 5 dimensions. "Health Service Demand Postponement Scale" consists of 11 statements and 3 dimensions. The reliability of the scales were 0.90 and 0.91, respectively. Reliability analysis, t-test in independent groups, one-way analysis of variance in independent groups, correlation and regression analysis were performed to evaluate the data. Of those included in the study, 52.3% were male, 60.7% were single and 47.7% had a bachelor's degree. 49.2% of the individuals were employed, 50.5% found their income low and 19.8% did not have health insurance. 81% of the participants did not have any chronic disease and 88.6% of them visited a doctor at least 1 and at most 7 times within a year. It was concluded that supply-based perception of unnecessary health service utilization positively affects health service demand postponement. It was determined that married people postpone health services more than single people. In addition, individuals' perception of unfair income generation towards service providers affects their health service demand postponement.

Anahtar Kelimeler

Supply Creating Unnecessary Demand, Health Service Demand Deferral, Demand Deferral, Health Service Utilization

ARZ TEMELLİ GEREKSİZ SAĞLIK BAKIM HİZMETİNİN SAĞLIK HİZMETİ TALEP ERTELEMEYE ETKİSİ

Öz

Bu araştırma, arz temelli gereksiz sağlık hizmeti kullanım algısının, sağlık hizmeti talep ertelemeye etkisini incelemek amacıyla yapılmıştır. Kahramanmaraş ikamet eden 384 yetişkin üzerine uygulan bu araştırmada, kolayda örneklem yöntemi kullanılmış olup elde edilen veriler SPSS paket programı ile analiz edilmiştir. Araştırmada “Arz Temelli Gereksiz Sağlık Hizmeti Ölçeği” ve “Sağlık Hizmeti Talep Erteleme Ölçeği” kullanılmıştır. “Arz Temelli Gereksiz Sağlık Hizmeti Ölçeği” 22 İfade ve 5 boyuttan oluşmaktadır. “Sağlık Hizmeti Talep Erteleme Ölçeği” 11 ifade ve 3 boyuttan oluşmaktadır. Ölçeklerin Sırasıyla güvenilirlikleri 0,90 ve 0,91 çıkmıştır. Araştırmanın verilerinin değerlendirilmesi için güvenilirlik analizi, bağımsız gruplarda t testi, bağımsız gruplarda tek yönlü varyans analizi, korelasyon ve regresyon analizi yapılmıştır. Araştırmaya dâhil olanların % 52,3’ü erkek, % 60,7’si bekârdır ve % 47,7’si lisans mezunudur. Bireylerin % 49,2’si çalışmakta olup %50,5’i gelirini düşük bulmakta ve %19,8’inin sağlık sigortası yoktur. Katılımcıların % 81’inde herhangi bir kronik rahatsızlık olmayıp % 88,6’sı bir yıl içinde en az 1 en fazla 7 defa doktora gitmiştir. Arz temelli gereksiz sağlık hizmeti kullanım algısının, sağlık hizmeti talep ertelemesini pozitif yönde etkilediği sonucuna ulaşılmıştır. Evlilerin bekârlara göre daha fazla sağlık hizmeti erteledikleri tespit edilmiştir. Bunun yanında, bireylerin hizmet sunuculara yönelik haksız gelir elde etme algısı onların sağlık hizmeti talep ertelemesini etkilemektedir

Anahtar Kelimeler

Arzın Gereksiz Talep Yaratması, Sağlık Hizmeti Talep Erteleme, Talep Erteleme, Sağlık Hizmeti Kullanımı Büyük Olmalı.

Kaynakça

• Akkaş, E. (2012). Vekâlet teorisi çerçevesinde hasta-hekim ilişkileri üzerine bir çalışma. Isparta il merkezi hastaneleri örneği [yüksek lisans tezi]. Süleyman Demirel Üniversitesi.
• Auster, R. D., & Oaxaca, R.L. (1981). Identification of supplier ınduced demand in the health care sector. Journal Of Human Resources, 16(3), 327-342.
• Basirimoghadam M., Rafii F., & Ebadi, A. (2020). Self-Rated health and general procrastination in nurses: a cross-sectional study. Pan Afr Med. 36(254), 1-11. https://doi.org/10.11604/Pamj.2020.36.254.23720.
• Berndt, E. R., & Donohue, J. M. (2008). Direct-to-consumer advertising in health care: an overview of economic ıssues. F. A. Sloan And H. Kasper (Ed.), Chapter 6 içinde (ss. 131-162), England: The Mıt Press
• Büyükşirin B. (2018). Kamu Hastane Birlikleri’nin Türkiye’de sağlık hizmetleri arz ve talep üzerine etkisi [yüksek lisans tezi]. Trakya Üniversitesi.
• Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2011). Research methods in education (7th Ed.). Routledge
• Celik, Y., & Hotchkiss, D. R. (2000). The socio-economic determinants of maternal health care utilization in Turkey. Social Science & Medicine, 50(12), 1797-1806.
• Coşkun, R., Altunışık, R., Bayraktaroğlu, S., & Yıldırım, E. (2017). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri spss uygulamalı. Sakarya Kitabevi.
• De Oliveira Andrare, E., De Andrade, E. N., & Gallo, J. H. (1992). Case study of supply ınduced demand: The case of provision of imaging scans (Computed tomography and magnetic resonance) at unimed-manaus. Revista da Associação Médica Brasileira, 57(2), 138–143. https://doi.org/10.1590/S0104-42302011000200009. 
• Durmaz, T. (2017). Hastanelerde arz kaynaklı gereksiz sağlık hizmeti kullanımının hasta algısı üzerinden değerlendirilmesi [yüksek lisans tezi]. Süleyman Demirel Üniversitesi.
• Durmaz, T., & Erdem, R. (2017). Hastanelerde arz kaynaklı gereksiz sağlık hizmeti kullanımının hasta algısı üzerinden değerlendirilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (29), 579-604.
• Filiz, M. (2023). OECD ülkelerinde sağlık hizmetleri arz ve talebi üzerinde bir değerlendirme. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (43), 633-659.
• Gürbüz, S., & Şahin, F. (2018). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Ankara: (5. Bask)ı, Seçkin Yayıncılık 
• Hillman, A. L., Pauly, M. V., & Kerstein, J. J. (1989). How do financial incentives affect physicians' clinical decisions and the financial performance of health maintenance organizations?. New England Journal Of Medicine, 321(2), 86-92.
• Karaca, Z., & İnan, K. (2022). The effect of the pandemic on health services demand: An application on Atatürk university faculty of dentistry. Trends İn Business and Economics, 36(1), 43-49.
• Mwabu, G., Ainsworth, M., & Nyamete, A. (1993) Quality of medical care and choice of medical treatment in Kenya: An empirical analysis. Journal of Human Resources, 28, 838-862.
• Orhaner, E. (2006). Türkiye'de sağlık hizmetleri finansmanı ve genel sağlık sigortası. Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, (1), 1-22.
• Özcebe, H., Sönmez, R., Atasoy, A., Dede, Ö., Demir, A., Fakıoğlu, E., & Yılmaz, N. (2003). Ankara gülveren sağlık ocağı bölgesi anadolu mahallesinde yaşayan 65 yaş ve üzeri nüfusun sağlık hizmeti kullanımının değerlendirilmesi. Turkish Journal of Geriatrics, 6(1), 22-26.
• Pinheiro, C. P. O., Silva, R. M. D., Brasil, C. C. P., Bezerra, I. C., Cavalcante, A. N. M., Alexandre, A. V., & Cruz, C. A. (2019). Procrastinação na detecção precoce do câncer de mama. Revista Brasileira de Enfermagem, 72, 227-234.
• Sargutan, A. E. (2005). Sağlık sektöründe hizmet talebi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 8(3), 430-457.
• Schmidt A. E., Rodrigues R., Simmons, C., & Steiber, N. (2022) A crisis like no other? Unmet needs in healthcare during the first wave of the COVID-19 crisis in Austria. Eur J Public Health. 32(6), 969–75. 10.1093/eurpub/ckac136
• Soyler, S., Uyar, S., Kirac, R., Yilmaz, G., & Ciftci-Kirac, F. (2022). Development of healthcare demand procrastination scale: A reliability and validity study. J Basic Clin Health Sci, 6(2), 283-291.
• Tavakol, M., & Dennick, R. (2011). Making sense of Cronbach's Alpha. International Journal Of Medical Education, 2, 53-55.
• Ünal, Ö. (2020). Defansif tıp uygulamaları, öncülleri ve sonuçları [doktora tezi]. Sakarya Üniversitesi.
• Ürek D., & Erigüç G. (2018). Vekâlet Teorisi’nin sağlık sektöründeki yansımalarının ulusal ve uluslararası çalışmalar bağlamında değerlendirilmesi. USAYSAD Derg, 4(2), 180 -194.
• Visscher, K., Kouwenberg, L. H. J. A, Oosterhoff M, Rotteveel A. H., & Wit G. A. (2023). Postponed healthcare in The Netherlands during the COVID-19 pandemic and its impact on self-reported health. Front Health Serv, 3, 1-10.
• Yılmaz, Y. (2023). Genç yetişkinlerde helikopter ebeveyn görülme sıklığı ve deneyimlerinin sosyal hizmet perspektifinden değerlendirilmesi [yüksek lisans tezi] İstanbul Üniversitesi.