Yıl 2014,
Cilt: 9 Sayı: 1, 249 - 268, 12.08.2014
Öz
Some part of Armenians, considered as loyal citizens in a certain period in the Ottoman Empire, undertook insurrection, rebellion and espionage activities against the state by changing into a different identity from the second half of the XIX. century. The separatist Armenians who were in espionage activities either individually or organizationally during the First World War became effective in major areas of Ottoman geography especially in the eastern provinces. By taking various measures, Sublime porte tried to fight against Armenian espionage activities which became one of the most important problems of the Ottoman Empire in the war period.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA) DH. ŞFR. (Dâhiliye Nezareti Şifre Kalemi) 47/117; 47/243; 451/19; 474/124; 544/65; 71/12. 630/71; 74/126; 85/181; 86/196; 592/166; 571/26; 91/161; 463/51; 528/62. DH. EUM. 2. ŞUBE (Dâhiliye Nezareti Emniyet-i Umumi 2. Şube) 70/24; 54/20; 51/29; 22/17; 53/52; 25/13; 24/3; 69/29. DH. EUM. 5. ŞUBE (Dâhiliye Nezareti Emniyet-i Umumiye Müdüriyeti Şube) 82/3; 19/21; 68/15. İ..HB. (İrade-i Harbiye) 178/1334.S-019.
- HR. SYS. (Hariciye Nezareti Siyasi Kısım) 2879/10; 2873/2, 2264/6; 2266/
- DH. EUM. SSM. (Dâhiliye Nezareti Emniyet-i Umumiye Müdüriyeti Seyru Sefain Müdüriyeti) 66/20. DH. EUM. KLH. (Dâhiliye Nezareti Emniyet-i Umumiye Müdüriyeti Kalem-i Hususi) 3/37. Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Dairesi Başkanlığı Arşivi (ATASE) BDH. (Birinci Dünya Harbi Katalogu) 2689 / 250 / 20; 2706 / 326 / 1322; 2706 / 326 / 13-25; 2706 / 236 / 2-4; 383 / 390 / 1521 / 13; 3437 / 21 / 7-2; 15 / 74 / 119; 15 / 74 / 119-01; 15 / 74 / 119-03; 252 / 1049 / 2-3; 252 / 1049 / 2-5; 252 / 1049 / 2-8; 252 / 1049 / 2-6; 252 / 1049 / 2-1; 289 / 1177 / 18; 289 / 1177 / 18-1; 3470 / 146 / 9; 3470 / 146 / 9-2; 289 / 1177 / 37; 289 / 1177 / 37-1; 289 / 1177 / 37-2; 289 / 1177 / 37-3.
- Takvim-i Vekâyi, nr. 2189, 19 Mayıs 1331 (1 Haziran 1915).
- Ata, Ferudun. “I. Dünya Savaşından önce Kuzeybatı Anadolu’daki Ermenilerin Sosyo-Ekonomik ve Siyasi Faaliyetlerine Dair Bir Rapor.” S.Ü. Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, sayı:14, Temmuz, (2004): 103-113.
- Bilgin, Mustafa Sıtkı. “Türk ve İngiliz Belgelerine Göre Osmanlı Devleti’nin I. Dünya Savaşı Sırasında Ermenilere Karşı Takip Ettiği Siyaset (1914-1918).” Ermeni Araştırmaları Dergisi 3, sayı:10, (2003): 58-81.
- Bolayır, Enver. Talat Paşa’nın Hatıraları, İstanbul: Güven Yayınevi, 19 Burak, Durdu Mehmet. Birinci Dünya Savaşı’nda Türk-İngiliz İlşkileri (1914-(1918), Ankara: Babil Yayıncılık, 2004.
- Çelik, Kemal. “Ermeni Sorunu Göçettirme (Tehcir), Sözde Soykırım İddiaları ve Gerçekler.” Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Dergisi, sayı:31-32, (2003): 12.
- Ermeni Komitelerinin Amaçları ve Eylemleri (Meşrutiyetin İlanından Önce ve Sonra) 2008, Ahmet Tetik, Melike Gürler ve Çiğdem Aksu (der.) Ankara: Genelkurmay
- Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları, Genelkurmay Basımevi. Karaca, Niyazi Taha. “Birinci Dünya Savaşı ve Milli Mücadele Dönemlerinde Yozgat Ermenileri (1914-1920).” Atatürk Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Dergisi 3, sayı: 4, (2003): 991
- Kodaman, Bayram. Ermeni Macerası (Tarihi ve Siyasi Bir Değerlendirme), Isparta, 2001. Osmanlı Belgelerinde Ermeniler (19151920), (1995), Ankara.
- Sarınay, Yusuf. “Rusya’nın Türkiye Siyasetinde Ermeni Kartı (18781918).” Akademik Bakış 1, sayı: 2, (2008): 69-105.
- Üngör, Uğur Ü. 2005. ‘A Reign of Terror’ CUP Rule in Diyarbekir Province, 1913-1923, University of Amsterdam, Department of History Master’s thesis ‘Holocaust and Genocide Studies, Amsterdam.
- Yıldırım, Bülent. “XIX. Yüzyılda Ermeni Meselesinin Ortaya Çıkışında Etkili Olan Unsurlar ve Ayrılıkçı Ermeni Faaliyetleri.” Askeri Tarih Araştırmaları Dergisi, sayı: 7, yıl: 4, (2006): 73-9
I. Dünya Savaşı Yıllarında Osmanlı Topraklarında Ermeni Casusluk Faaliyetleri ve Devletin Aldığı Tedbirler (1914-1918)
Öz
Osmanlı Devleti’nde belli bir dönem millet-i sadıka olarak nitelendirilen Ermenilerin bir kısmı, XIX. yüzyılın ikinci yarısından itibaren farklı bir kimliğe bürünerek devlete karşı ayaklanma, isyan ve casusluk faaliyetlerine giriştiler. Bilhassa I. Dünya Savaşı boyunca teşkilatlı ve münferit şekillerde casusluk faaliyetlerinde bulunan ayrılıkçı Ermeniler, Doğu vilayetleri başta olmak üzere Osmanlı coğrafyasının büyük bir kısmında etkili oldular. Savaş döneminde Osmanlı Devleti’nin en önemli sorunlarından biri haline gelen Ermeni casusluk faaliyetlerine karşı Babıâli muhtelif tedbirler alarak mücadele etmeye çalıştı.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA) DH. ŞFR. (Dâhiliye Nezareti Şifre Kalemi) 47/117; 47/243; 451/19; 474/124; 544/65; 71/12. 630/71; 74/126; 85/181; 86/196; 592/166; 571/26; 91/161; 463/51; 528/62. DH. EUM. 2. ŞUBE (Dâhiliye Nezareti Emniyet-i Umumi 2. Şube) 70/24; 54/20; 51/29; 22/17; 53/52; 25/13; 24/3; 69/29. DH. EUM. 5. ŞUBE (Dâhiliye Nezareti Emniyet-i Umumiye Müdüriyeti Şube) 82/3; 19/21; 68/15. İ..HB. (İrade-i Harbiye) 178/1334.S-019.
- HR. SYS. (Hariciye Nezareti Siyasi Kısım) 2879/10; 2873/2, 2264/6; 2266/
- DH. EUM. SSM. (Dâhiliye Nezareti Emniyet-i Umumiye Müdüriyeti Seyru Sefain Müdüriyeti) 66/20. DH. EUM. KLH. (Dâhiliye Nezareti Emniyet-i Umumiye Müdüriyeti Kalem-i Hususi) 3/37. Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Dairesi Başkanlığı Arşivi (ATASE) BDH. (Birinci Dünya Harbi Katalogu) 2689 / 250 / 20; 2706 / 326 / 1322; 2706 / 326 / 13-25; 2706 / 236 / 2-4; 383 / 390 / 1521 / 13; 3437 / 21 / 7-2; 15 / 74 / 119; 15 / 74 / 119-01; 15 / 74 / 119-03; 252 / 1049 / 2-3; 252 / 1049 / 2-5; 252 / 1049 / 2-8; 252 / 1049 / 2-6; 252 / 1049 / 2-1; 289 / 1177 / 18; 289 / 1177 / 18-1; 3470 / 146 / 9; 3470 / 146 / 9-2; 289 / 1177 / 37; 289 / 1177 / 37-1; 289 / 1177 / 37-2; 289 / 1177 / 37-3.
- Takvim-i Vekâyi, nr. 2189, 19 Mayıs 1331 (1 Haziran 1915).
- Ata, Ferudun. “I. Dünya Savaşından önce Kuzeybatı Anadolu’daki Ermenilerin Sosyo-Ekonomik ve Siyasi Faaliyetlerine Dair Bir Rapor.” S.Ü. Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, sayı:14, Temmuz, (2004): 103-113.
- Bilgin, Mustafa Sıtkı. “Türk ve İngiliz Belgelerine Göre Osmanlı Devleti’nin I. Dünya Savaşı Sırasında Ermenilere Karşı Takip Ettiği Siyaset (1914-1918).” Ermeni Araştırmaları Dergisi 3, sayı:10, (2003): 58-81.
- Bolayır, Enver. Talat Paşa’nın Hatıraları, İstanbul: Güven Yayınevi, 19 Burak, Durdu Mehmet. Birinci Dünya Savaşı’nda Türk-İngiliz İlşkileri (1914-(1918), Ankara: Babil Yayıncılık, 2004.
- Çelik, Kemal. “Ermeni Sorunu Göçettirme (Tehcir), Sözde Soykırım İddiaları ve Gerçekler.” Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Dergisi, sayı:31-32, (2003): 12.
- Ermeni Komitelerinin Amaçları ve Eylemleri (Meşrutiyetin İlanından Önce ve Sonra) 2008, Ahmet Tetik, Melike Gürler ve Çiğdem Aksu (der.) Ankara: Genelkurmay
- Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları, Genelkurmay Basımevi. Karaca, Niyazi Taha. “Birinci Dünya Savaşı ve Milli Mücadele Dönemlerinde Yozgat Ermenileri (1914-1920).” Atatürk Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Dergisi 3, sayı: 4, (2003): 991
- Kodaman, Bayram. Ermeni Macerası (Tarihi ve Siyasi Bir Değerlendirme), Isparta, 2001. Osmanlı Belgelerinde Ermeniler (19151920), (1995), Ankara.
- Sarınay, Yusuf. “Rusya’nın Türkiye Siyasetinde Ermeni Kartı (18781918).” Akademik Bakış 1, sayı: 2, (2008): 69-105.
- Üngör, Uğur Ü. 2005. ‘A Reign of Terror’ CUP Rule in Diyarbekir Province, 1913-1923, University of Amsterdam, Department of History Master’s thesis ‘Holocaust and Genocide Studies, Amsterdam.
- Yıldırım, Bülent. “XIX. Yüzyılda Ermeni Meselesinin Ortaya Çıkışında Etkili Olan Unsurlar ve Ayrılıkçı Ermeni Faaliyetleri.” Askeri Tarih Araştırmaları Dergisi, sayı: 7, yıl: 4, (2006): 73-9
Toplam 14 adet kaynakça vardır.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 12 Ağustos 2014 |
| Gönderilme Tarihi | 12 Ağustos 2014 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2014 Cilt: 9 Sayı: 1 |
Akademik İncelemeler Dergisi (AID) bilginin paylaşımı için Açık Erişim Politikasına uymaktadır.