Türkiye’nin Kimlikler Siyaseti ve Sosyolojisi

Yıl 2013, Cilt: 8 Sayı: 2, 1 - 44, 23.07.2014

Mehmet Karakaş

Öz

Kimlik kurgusu, toplumsal ve bireysel anlam dünyalarının inşasında belirleyici referanslardan biridir. Çünkü kimlikler hem toplumsal hem de bireysel olarak inşa edilmektedir. Kimlikler aynı zamanda, siyasal sınırların çizilmesiyle ötekinin ötekiliği içselleştirilerek tasarlanır ve somut pratikleri olan teorik çerçeveyle biçimlendirilir. Bunun yanında daima siyasallaşmış bir toplumu da gerektirir. Türk toplumunda da kimlik inşa süreçleri, daima siyasal değişim dinamiği olarak işlev görmüştür. Kimlikler siyaseti çerçevesinde şekillenen politikalar, esasında Osmanlı’dan günümüze siyasal yapıyı etkileyen ve genel olarak da toplumsal yapı üzerinde belirleyici olan bir faktör olagelmiştir. Toplumların tarihsel süreç içerisinde yaşadıkları temel kırılma dönemleri, kimlik konusunda da değişikliklere yol açmıştır. Batılılaşma tercihi ve 1980 sonrası neo-liberal süreçte meydana gelen gelişmeler, Türk toplumu açısından kimlik kurgusu konusunda farklılaşmaları ifade etmektedir. Bu çalışmada, Osmanlı Türkiye’sinden Cumhuriyet Türkiye’sine kimlikler siyaseti ve sosyolojisi, temel kimlik önerileri ekseninde tartışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kimlik, Siyaset, Osmanlıcılık, İslamcılık, Türkçülük, Kürtçülük, Alevilik.

The Sociology and Politics of Identity in Turkey

Öz

The construction of identity is one of the determinant factors in constructing a valid individual and social world, for identities are constructed both individually and socially. Identities through the demarcation of political boundaries the internalization of the essential dissimilarity of the other is created and the theoretical underpinning of actual practices is formulated. In addition, it always requires a politicized society. The construction processes of identity in Turkish society have always functioned as a dynamic of political change. In fact, policy formed around identity politics has always been an essential determining factor on political, and in general, on the social structure from Ottoman to modern times. At turning points in the history of societies, changes in the issue of identity also occur. The developments that took place under the partiality for Westernization and in the post-1980 neoliberal process exhibit variations in the identity construction of the Turkish community. In this study, the politics and sociology of identity will be discussed in relation to the formulations of identity from the time of Ottoman Turkey to the modern Turkish Republic.

Anahtar Kelimeler

Identity, Politics, Ottomanism, Islamism, Turkism, Kurdism, Alevism.

Kaynakça

• AHMAD, F. (2010) Bir Kimlik Peşinde Türkiye, (çev.) Sedat Cem Karadereli, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 4. Baskı, İstanbul.
• AKÇURA, Y. (1976) Üç Tarz-ı Siyaset, (Haz.) Enver Ziya Karal, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
• AKMAN, A. (2002) “Milliyetçilik Kuramında Etnik/Sivil Milliyetçilik Karşıtlığı”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Milliyetçilik, Cilt 4, İletişim Yayınları, İstanbul, s. 82, 89.
• BAYART, J. François (1999) Kimlik Yanılsaması, (çev.) M. Moralı, Metis Yayınları, İstanbul.
• BORA, T. (1991) Devlet, Ocak, Dergah, İletişim Yayınları, İstanbul.
• BRADLEY, H. (1996) Fractured Identities: Changing Patterns of Inequality, Polity Press, Cambridge.
• BRUINESSEN, Martin V. (2009) Kürtlük, Türklük, Alevilik: Etnik ve Dinsel Kimlik Mücadeleleri, (çev.) Hakan Yurdakul, 8. Baskı, İletişim Yayınları, İstanbul.
• DUNN, Robert G. (2000) “Identity, Commodification and Consumer Culture”, J. E. Davis, (ed.), Identity and Social Change, Transaction Publishers, New Brunswick, s. 109.
• GEORGEON, F. (1986) Türk Milliyetçiliğinin Kökenleri: Yusuf Akçura (1876-1935), (çev.) Ali Er, Yurt Yayınları, Ankara.
• GIDDENS, A. (2004) Sağ ve Solun Ötesinde: Radikal Politikaların Geleceği, Metis Yayınları, İstanbul, 3. Baskı.
• GÖKALP, Z.(1990) Türkçülüğün Esasları, MEB Yayınları, İstanbul.
• GÜLALP, H. (2003) Kimlikler Siyaseti: Türkiye’de Siyasal İslam’ın Temelleri, Metis Yayınları, İstanbul.
• HOUSTON, C. (1999) “Civilizing Islam, Islamist Civilizing? Turkey’s Islamist Movement and the Problem of Ethnic Difference” Thesis Eleven, Number 58, August, Sage Publications, London, s. 88.
• KADIOĞLU, A. (1999) Cumhuriyet İradesi Demokrasi Muhakemesi, Metis Yayınları, İstanbul.
• KARAL, E. Z. (1981) The Principles of Kemalism, Derleyenler: Özbudun, Ergun ve A. Kazancıgil, Atatürk: Founder of e Modern State. C Hurst and Co., London
• KARAKAŞ, M. (2006) Küreselleşme ve Türk Kimliği, Elips Kitap, Ankara.
• KARAKAŞ, M. (2008) “II. Meşrutiyet Dönemi Fikir Hareketleri”, Yüzüncü Yılında II Meşrutiyet, (ed.) Asım Öz, Pınar Yayınları, İstanbul, s. 6
• KARPAT, H. Kemal (2009) Osmanlı’dan Günümüze Kimlik ve İdeoloji, Timaş Yayınları, 3. Baskı, İstanbul.
• KAYALI, H. (2003) Jön Türkler ve Araplar, Osmanlıcılık, Erken Arap Milliyetçiliği ve İslamcılık (1908-1918), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 2. Baskı.
• KEYDER, Ç. (1996) Ulusal Kalkınmacılığının İflası, Metis Yayınları, Ankara.
• KEYMAN, E. Fuat (1998) “Globalleşme ve Türkiye: Radikal Demokrasi Olasılığı”, Küreselleşme Sivil Toplum ve İslam içinde, Der: E. Fuat Keyman, A. Yaşar Sarıbay, Vadi Yayınları, Ankara, ss. 34-55.
• KEYMAN, E. F. (2007) “Kültürel Kimlik Olgusunu Yeniden Düşünmek”, Doğu Batı Düşünce Dergisi, Yıl 10, Sayı 41, s. 218-219.
• LACLAU, E. (2000) Evrensellik, Kimlik ve Özgürleşme, Çev: Erturğrul Başer, Birikim Yayınları, İstanbul.
• LANDAU, Jacob M. (1981) Pan-Turkism in Turkey: A Study of Irredentism, C. Hurst & Company, London.
• LANDAU, Jacob M. (1994) The Politics Of Pan-Islam Ideology and Organization, Clarendon Press, Oxford.
• MARDİN, Ş. (1991) Türk Modernleşmesi, İletişim Yayınları, İstanbul.
• ÖĞÜN, S. Seyfi (1995) Modernleşme, Milliyetçilik ve Türkiye, Bağlam Yayıncılık, İstanbul.
• ROBINS, K. (1996) “Interrupting Identities: Turkey/Europe”, Stuart Hall, Paul Du Gay, (eds), Questions of Cultural Identity, Sage Publications, London, s. 68-69.
• TAPPER, R. (1991) “Introduction” Richard Tapper, (Ed.), Islam in Modern Turkey: Religion, Politics and Literature in a Secular State, I.B. Tauris & Co Ltd. London, s.7.
• TUNAYA, T. Zafer (1998) Türkiye’de Siyasal Partiler, İkinci Meşrutiyet Dönemi, Cilt: 1, İletişim Yayınları, İstanbul, s. 440-474.
• SHANKLAND, D. (2010) “Antropoloji ve Etnisite: Yeni Alevi Hareketinde Etnografyanın Yeri”, Editörler: Olson, T., E. Özdalga ve C. Raudvere, Alevi Kimliği, Çeviri: Bilge Kurt Torun ve H. Torun, 3. Baskı, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, s. 21-33.
• SMITH, Anthony D. (1991) National Identity, University of Nevada Press, Nevada.
• TEKİNALP, (1937) Le Kemalimse, Ch. XV, (8), Felix Alcan, Paris.
• TİMUR, T. (2010) Osmanlı Kimliği, 5. Baskı, İmge Kitabevi, Ankara. YEĞEN, M. (1999) “The Kurdish Question in Turkish State Discourse”, Journal of Contemporary History, Vol. 34(4), Sage Publications, London, s. 565.
• YILDIZ, A. (2001) Ne Mutlu Türküm Diyebilene, Türk Ulusal Kimliğinin Etno-Seküler Sınırları (1919-1938), İletişim Yayınları, İstanbul.
• YÖRÜK, Z. (2002) “Politik Psişe Olarak Türk Kimliği”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Milliyetçilik, Cilt 4, İletişim Yayınları, İstanbul.