The Cerehors Around Ruse and Its Vicinity

Yıl 2018, Cilt: 13 Sayı: 1, 369 - 390, 30.04.2018

Kamil Çolak

https://doi.org/10.17550/akademikincelemeler.353972

Cited By: 1

Öz

Cerehor is the name given to the soldiers who were used by the Ottoman State for military services at the backside of the army in return for a price temporarily. The cerehors were usually laboured in some works like restoration of fortresses, construction of road, bridge, ship, bastion and stockade, mining, cleaning of swamps, trench diging and rowing on the ships. If the people carried out some state works they could be exempted from being cerehor. As the city of Ruse was located by the River Danube, the cerehors assured from here were usually used for rowing on the ships. During the period studied there were wars with Austria so the cerehors were employed in the ships carrying grain, cannons, soldiers, wounded soldiers, patients, various foods, important materials of mehterhane and the tent of the Ottoman Sultan. These cerehors were paid on an average two esedi kuruş by the state and sometimes by the statesmen. The cerehors in Ruse seem to be a group choosed from among the muslims and non-muslims and laboured in the status of worker with a price of daily wage. These groups which were temporarily used at the backside of the army in return for a price almost ceased to appear in the registers after XVIIIth century.

Anahtar Kelimeler

Ottoman, Ruse, The Danube, Mustafa II, Cerehor

RUSÇUK VE ÇEVRESİNDE CEREHORLAR (1694-1698)

Öz

Osmanlı Devleti’nde ücret karşılığı geçici olarak geri hizmetlerde kullanılan askerlere cerehor adı verilmiştir. Cerehorlar genellikle kale tamiri, yol, köprü, gemi, tabya inşası, maden ocakları, bataklık temizleme, siper kazma, gemilerde kürek çekme gibi işlerde çalıştırılmışlardır. Bu arada devlete ait bazı işlerin yapılması durumunda cerehorluktan muaf olunabilmiştir. Rusçuk şehri Tuna Nehri kıyısında yer aldığından buradan temin edilen cerehorlar büyük ölçüde gemilerde kürek çekmişlerdir. İncelenen dönemde Avusturya ile savaşlar yapıldığından cerehorların zahire, top, asker, yaralı, hasta, değişik gıdalar, mehterhane mühimmatı ve Otağ-ı Hümayun malzemeleri gibi şeylerin taşındığı gemilerde, daha ziyade götürü usulü ortalama iki esedi kuruş ücret ile görevlendirildikleri dikkat çekmektedir. Bunların ücretleri devlet tarafından ödenmekle birlikte bazen kaza ileri gelenleri de ödemelere katkı sağlamışlardır. Rusçuk ve çevresindeki cerehorlar Müslümanlar ve gayrimüslimler arasından seçilen, daha ziyade yevmiye ile çalışan amele statüsünde gruplar gibi gözükmektedirler. Ücret karşılığı geçici olarak geri hizmetlerde kullanılan bu guruplara XVIII. yüzyıldan sonra pek rastlanmamıştır.      

Anahtar Kelimeler

Osmanlı, Rusçuk, Tuna, II. Mustafa, cerehor

Kaynakça

• Yayınlanmış Arşiv Belgeleri
• Bosna–Hersek İle İlgili Arşiv Belgeleri (1516 – 1919), Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Osmanlı Arşivi Daire Bşk., Yayın No: 7, Ankara 1992.
• 7 Numaralı Mühimme Defteri (975-976/1567-1569), II, Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Osmanlı Arşivi Daire Bşk., Yayın Nu: 37, Ankara 1999.
• Yayınlanmamış Arşiv Belgeleri
• Rusçuk Şerʻiyye Sicili (R), Nr. 4, varak 35a, 36a, 37a, 37b, 54b, 55a, 55b, 57a, 98b, 118b, 119a, 119b, 121a.
• Basılı Kaynaklar
• Aktepe, Münir. “Çandarlı Ali Paşa”, TDVİA, C.8, İstanbul 1993, ss.211-212.
• Altunan, Sema. “XVIII. yy’da Silistre Eyaletinde Haberleşme Ağı: Rumeli Sağ Kol Menzilleri”, OTAM, S.18, Ankara 2005, ss.1-20.
• Aydın, Mahir. Vidin Kalesi: Tuna Boyu’ndaki İnci, İstanbul 2015.
• Demirtaş, Mehmet. “XVI. Yüzyılda Meydana Gelen Tabii Afetlerin İstanbul’un Sosyal ve Ekonomik Hayatına Etkilerine Dair Bazı Misaller”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 4, Sayı 2, 2004, ss.37-50.
• Erdoğan, Meryem Kaçan. II. Viyana Muhasarası, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Doktora Tezi, İstanbul 2001.
• Fodor, Pál. “The Way of a Seljuq Institution to Hungary: The Cerehor”, Acta Orientalia, Vol.38, No.3, 1984, ss.367-389.
• Gökpınar, Bekir. “Osmanlı Avusturya Savaşlarında Tuna Nehri’nden Yapılan Sevkiyatta Yaşanan Problemler (1716-1718)”, Balkan Tarihi, Ed. Zafer Gölen, Abidin Temizer, C.II, Ankara 2006, ss.297-312.
• Göksu, Erkan. Türkiye Selçuklularında Ordu, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi, Ankara 2008.
• Gradeva, Rossitsa. “War and Peace Along the Danube: Vidin at the End of the Seventeenth Century”, Oriente Moderno, 20 (81), Nr.1, 2001, ss. 149-175.
• İlgürel, Mücteba. “Ahmed II”, TDVİA, C.2, İstanbul 1989, ss.33-34.
• Karagöz, Hakan. 1737-1739 Osmanlı-Avusturya Harbi ve Belgrad’ın Geri Alınması, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi, Isparta 2008.
• Karagöz, Hakan. “Venedik (1716) ve Habsburg (1716-1717) Seferlerinde Vidin Şehrinin Askerî ve Lojistik Önemi”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, Cilt 30, Sayı 2, Aralık 2013, ss.83-116.
• Kılıçaslan, M. Emre. “XVIII. Yüzyılda Tuna Demirkapısı ve Girdaplar İdaresi”, Karadeniz Araştırmaları, Sa.25, 2010, ss.59-76.
• Kıriş, Ahmet. Hicri 1096 (1684-1685) Yılına Dair Bir Münşeat Mecmuası ve Değerlendirilmesi, Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2017.
• Özcan, Abdülkadir. “Cerehor”, TDVİA, C. 7, İstanbul 1993, ss.393-393.
• Özcan, Abdülkadir. “Mustafa II”, TDVİA, C. 31, İstanbul 2006, ss.275-280.
• Pakalın, M. Zeki. “Cerahor”, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, C.1, İstanbul 2004, ss.280-280.
• Sevinç, Tahir. “Osmanlı Devleti’nin İrşeve Kanalı Projesi (1739-1741)”, History Studies, 8/9, 2013, ss.2201-2216.
• Şenyurt, Oya. “Geç Osmanlı İnşaat Ortamında “Bina Eminliği”, METU JFA, 25:2, 2008, ss.151-169.
• Topal, Mehmet. Silâhdar Fındıklılı Mehmed Ağa, Nusretnâme Tahlil ve Metin (1106-1133/1695-1721), Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi, İstanbul 2001.
• Topal, Mehmet. “II. Mustafa’nın Avusturya Seferlerinde Rusçuk Şehri ve Limanının Önemi”, Türklük Araştırmaları Dergisi, S.20, İstanbul 2008, ss.223-250.
• Uzunçarşılı, İ. Hakkı. Osmanlı Devleti Teşkilatından Kapukulu Ocakları, C.1, Ankara 1988.