Seyyid Ahmed er-Rifâî’nin Âsitâne ve Türbesinin Tarihçesi

Yıl 2022, Cilt: 17 Sayı: 1, 199 - 214, 15.04.2022

Aliye Uzunlar

https://doi.org/10.17550/akademikincelemeler.1034965

Öz

Tekkeler, mürid ile mürşid arasındaki ilişkinin organize edildiği; silsilelerin ve tarikata has davranış modellerinin aktarıldığı mekânlardır. Dolayısıyla bir tarikatın varlığını sonraki asırlara taşıyabilmesi için tekkedeki yerleşik düzenin önemi büyüktür. Rifâilik, tekke yapılanmasını, kurucusu Seyyid Ahmed er-Rifâî döneminde gerçekleştirmiş bir tarikattır. Ümmü Abîde Revâkı ismiyle anılan yapı üç asır boyunca merkez âsitâne olarak hizmet görmüş; tarikatın kurucusunun türbesini de barındırması sebebiyle sadece dervişlerin değil, her kesimden insanın ziyaret ettiği bir mekan olmuştur. Ne var ki, tekke yapılanmasının ve tarikat pirlerinin türbelerinin bir ziyaretgâh hâline gelme sürecinin önemli örneklerinden olan Ümmü Abîde Revâkı’nın tarihçesi hakkında bugüne kadar bir çalışma yapılmamıştır. Makalede, Ümmü Abîde Revâkı’nın tarihçesi, ziyaret usulleri ve geçirdiği restorasyonlar, Rifâîlikle ilgili kaynaklara ve daha önce üzerinde çalışılmamış Osmanlı arşiv belgelerine dayanılarak anlatılmıştır. Böylelikle müesseseleşmiş ilk tarikatlardan kabul edilen Rifâîlik ve Seyyid Ahmed er-Rifâî’nin türbesi hakkında yeni bilgiler ortaya konulmuştur.
Anahtar Kelimeler: Tekke, Türbe, Rifâilik, Ahmed er-Rifâî, Ümmü Abîde, Ebu’l-Hüda

Anahtar Kelimeler

Tekke, Türbe, Rifailik, Ahmed er-Rifai

“Three steps towards Umm Abîda”: the history of the tomb and sufi cloister of Seyyid Ahmed er-Rifâî, the reconstruction, the visiting etiquette

Öz

The basic role of sufi cloisters is organizing the relationship between the disciple and the sufi master; they are places where tariqa lineages and sufi order-specific behavior patterns are conveyed. Therefore, a settled order in the cloister is of great importance for a tariqa to carry its existence into the next centuries. Rifâiyya is a sufi order that structured its cloister during the lifetime of its founder, Seyyid Ahmed er-Rifâî. The building, known as Riwâq Umm Abîda, served as the central tariqa cloister for three centuries; it has been a place visited not only by dervishes but also by people from all walks of life, since it also houses the tomb of the luminary of the order. However, no study has been conducted on the history of Riwâq Umm Abîda, which is one of the important examples of the organization of a sufi cloister and the process of turning tariqa luminaries’ tombs into a pilgrimage site. In this article the history of Riwâq Umm Abîda, its visiting etiquette and the restorations it went through are explained based on sources related to Rifâiyya and Ottoman archive documents that have not been studied before. Thus, new information has been revealed about the tomb of Sayyid Ahmed er-Rifâî and Rifâiyya which is accepted as the first sufi order that has been institutionalized.
Keywords: sufi cloister, tomb, Rifâiyya, Ahmed al-Rifâî, Umm Abîda, Abu’l-Huda

Anahtar Kelimeler

sufi cloister, tomb, Rifaiyya

Kaynakça

• Osmanlı Arşivi (BOA). Y..MTV. (Mütenevvî Maruzat Evrakı),39-78-0; Y..MTV./193-96-0.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA). Y..MTV. (Mütenevvî Maruzat Evrakı), 311-10-0.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA). TS.MA.e (Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi), 595-74-0.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA).Y..MTV. (Mütenevvî Maruzat Evrakı), 44-5-0.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), Y..PRK.AZN. (Yıldız Perakende Evrakı Adliye ve Mezahib Nezareti Maruzatı), 4-33.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), ML.EEM. (Maliye, Emlâk-ı Emîriyye Müdüriyeti), 131-85-0; 496-87-0; 128-86-0.
• el-Fârûsî, Ahmed b. İbrâhim. İrşâdü’l-müslimîn li-ṭarîḳati şeyḫi’l-müttaḳīn. Kahire, 1305.
• el-Fârûsî, Ahmed b. İbrâhim. er-Reşeḥâtü’l-ḥaseniyye ‘ale’n-nefḥati’l-miskiyye fi’s-sülâleti’r-Rifâ‘iyyeti’z-zekiyye, İstanbul, 1301.
• İbn Battûta, Ebû Abdullah Muhammed Tancî. Müheẑẑebü riḥleti İbn Baṭṭûṭa (haz. Ahmed el-Avâmirî, Muhammed Câdelmevlâ). 2 Cilt. Kahire, 1937.