Border Sociology in the Context of its Scope, Method and Historical Development

Yıl 2024, Cilt: 19 Sayı: 1, 167 - 187, 20.04.2024

Kerem Özbey

https://doi.org/10.17550/akademikincelemeler.1406146

Öz

Border sociology, which emerged as a new sub-branch of sociology in the 1990s, is a scientific discipline that focuses on the interaction of border and society relations and aims to understand the relationship between borders and social change. The end of the Cold War and the collapse of the Soviet Union, the fall of the Berlin Wall, the emergence of new states, the expansion of the European Union, globalisation and technological developments have directly influenced the emergence of border sociology. These developments have necessitated a rethinking of borders. The main questions of border sociology are where borders are located in the foundation of societies, what role borders play in expressing identity, how borders are perceived and how cross-border relations are shaped. The main problematic of this study is what role its scope, methodology and historical development have played in the development of border sociology as an independent discipline. Within the framework of this problematic, it is seen that borders have different meanings, carry psychological, sociological, political, economic, cultural, religious, ethnic, linguistic, gender, space, security, nationalism, migration and globalisation dimensions and have different social functions. It has been determined that border sociology has developed as a sub-branch of sociology, sociologists have made the relations between borders and society visible, borders are constructed from a historical perspective, border sociology has its own methodology in addition to general sociology, and sociological studies on borders have a historical continuity. In this context, it is understood that border sociology has developed as a new field in sociology.

Anahtar Kelimeler

Borders, Border Sociology, Scope, Method, Historical Development

Kapsamı, Yöntemi ve Tarihsel Gelişimi Bağlamında Sınır Sosyolojisi

Öz

Sosyolojinin yeni bir alt dalı olarak 1990’lı yıllarda ortaya çıkan sınır sosyolojisi, sınır ve toplum ilişkilerinin karşılıklı etkileşimini konu edinen ve sınır ve toplumsal değişme arasındaki ilişkiyi anlamayı amaçlayan bir bilimsel disiplindir. Soğuk Savaşın son bulması ve Sovyetler Birliği’nin çöküşü, Berlin Duvarı’nın yıkılması, yeni devletlerin ortaya çıkması, Avrupa Birliği’nin genişlemesi, küreselleşme ve teknolojik gelişmeler sınır sosyolojisinin ortaya çıkmasında doğrudan doğruya etkili olmuştur. Söz konusu gelişmeler sınırların yeniden düşünülmesini gerektirmiştir. Toplumların kuruluşunda sınırların nerede yer aldığı, sınırların kimlik ifade etmede nasıl bir role sahip olduğu, sınırların nasıl algılandıkları ve sınırötesi ilişkilerin nasıl şekillendiği sınır sosyolojisinin temel sorularını oluşturur. Bu çalışmanın temel sorunsalı, sınır sosyolojisinin bağımsız bir disiplin olarak gelişiminde kapsamının, yönteminin ve tarihsel gelişiminin nasıl bir rol oynadığıdır. Bu sorunsal çerçevesinde sınırların farklı anlamları içerdiği, psikolojik, sosyolojik, siyasal, ekonomik, kültürel, dinsel, etnik, dilsel, toplumsal cinsiyet, mekân, güvenlik, milliyetçilik, göç ve küreselleşme gibi boyutları taşıdığı ve değişik toplumsal işlevlere sahip olduğu görülmüştür. Sınır sosyolojisinin sosyolojinin bir alt dalı olarak gelişim gösterdiği, sosyologların sınır ve toplum ilişkilerini görünür kıldıkları, sınırların tarihsel bir perspektiften inşa edildiği, genel sosyolojinin yanı sıra sınır sosyolojisinin kendisine özgü yönteminin olduğu ve sınırlarla ilgili sosyolojik çalışmaların bir tarihsel süreklilik taşıdığı tespit edilmiştir. Bu bağlamda, sınır sosyolojisinin sosyolojide yeni bir alan olarak geliştiği anlaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sınırlar, Sınır Sosyolojisi, Kapsam, Yöntem, Tarihsel Gelişim

Kaynakça

• Akyüz, L. (2017). Ethnicity, gender and the border economy. Living in the Türkiye-Georgia borderlands. London and New York: Routledge.
• Alagöz, R. (2020). Ötekinin inşa edilmesinde sınırların işlevleri: Ermenistan-Türkiye sınırı. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi.
• Alp, M. (2021). Sınır kimliği: Türkiye-Ermenistan sınır köyleri üzerine bir araştırma: Kars-Akyaka örneği. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Anderson, J. & O’Dowd, L. (1999). Borders, border regions and territoriality: Contradictory meanings, changing significance. Regional Studies, 33(7), 593-604.
• Aras, R. (2020). The Wall: The making and unmaking of the Turkish-Syrian border. Switzerland: Palgrave Macmillan.
• Balibar, E. (2002). Politics and the Other Scene. London and New York: Verso.
• Barth, F0 (2001). Etnik gruplar ve sınırları. A. Kaya & S. Gürkan (Çev.). İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Bennafla, K. (2014). Sınırı tartışmak: Yuvarlak masa söyleşisi. Sınırlar ve Türkiye’de sınır çalışmaları, Toplum ve Bilim, 131, 11-31.
• Beriş, H. E. (2006). Küreselleşme çağında egemenlik: Ulusal egemenliğin yeni sınırları. Ankara: Lotus Yayınları.
• Bora, A. (2021). Feminizm kendi arasında. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Danış, D. & Soysüren, İ. (2014). Sınır ve sınırdışı: Türkiye’de yabancılar, göç ve devlete disiplinlerarası bakışlar. Ankara: Notabene Yayınları.
• Diener, A. C. & Hagen, J. (2012). Borders: A very short introduction. New York: Oxford University Press.
• Donnan, H. & Wilson, T. W. (2002). Sınırlar: Kimlik, ulus ve devletin uçları. (Z. Yaş, Çev.). Ankara: Ütopya Yayınları.
• Duez, D. (2014). A community of borders, borders of the community: The EU’s integrated border management strategy. Border, Fences and Walls: State of Insecurity. (E. Vallet Ed.). 51-66. London and New York: Routledge.
• Ergun, D. (2008). 100 soruda sosyoloji elkitabı. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Erözden, O. (2013). Ulus-devlet. İstanbul: On İki Levha Yayınları.
• Fichter, J. (2004). Sosyoloji nedir? (N. Çelebi, Çev.). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Geray, H. (2011). Toplumsal araştırmalarda nicel ve nitel yöntemlere giriş: İletişim alanından örneklerle. Ankara: Genesis Kitap Yayınları.
• Gerst, D. & Krämer, H. (2021). The multiplication of border methodology. Borders in Perspective-UniGR-CBS Thematic Issue. Identities and Methodologies of Border Studies: Recent Empirical and Conceptual Approaches. C. Wille, D. Gerst & H. Krämer. (Ed.), 6, 17–26.
• Giddens, A. (2008). Ulus-devlet ve şiddet. C. Atay (Çev.). İstanbul: Kalkedon Yayınları.
• Giddens, A. (2010). Mahremiyetin dönüşümü: Modem toplumlarda cinsellik, aşk ve erotizm. İ. Şahin (Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Giddens, A. (2012). Modernliğin sonuçları. E. Kuşdil (Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Gülalp, H. (2007). Giriş: Milliyete karşı vatandaşlık. Vatandaşlık ve Etnik Çatışma: Ulus-Devletin Sorgulanması. H. Gülalp (Haz.), E. Kılıç (Çev.), s. 11-34. İstanbul: Metis Yayınları.
• IOM, International Organization for Migration. IOM Results and Annual Reports. Erişim Tarihi: 10 Aralık 2023. https://www.iom.int/mission.
• Jenkins, R. (2008). Social identity. London and New York: Routledge.
• Kasaba, R. (2012). Bir konargöçer imparatorluk: Osmanlı’da göçebeler, göçmenler ve sığınmacılar. A. Ortaç (Çev.). İstanbul: Kitap Yayınevi Yayınları.
• Kolossov, V. (2005). Border studies: Changing perspectives and theoretical approaches. Geopolitics, 10(4), 606-632.
• Metin, O. ve Koyuncu, Ö. (2013). Sarp Sınır Kapısı’nın Hopa’da yaşayan ailelere etkileri. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, VX(1), 1-29.
• Moore, M. (2003). Sınırların olmadığı dünya: Özgürlük, gelişim, serbest ticaret ve küresel yönetim. A. Özer & Y. Türkmenoğlu (Çev.). İstanbul: Csa Yayın Ajansı Yayınları.
• Ohmae, K. (1990). Borderless world: Power and strategy in the interlinked economy. New York: Harper Business.
• O’Dowd, L. (2010). From a ‘borderless world’ to a ‘world of borders’: Bringing history back. Environment and planning d: Society and space, 28(6), 1031–1050.
• Özbey, K. (2018). Sınır kapitalizmi: Gürcistan’dan Türkiye’ye günübirlik işgücü göçü. Ankara: Siyasal Kitabevi Yayınları.
• Özbey, K. (2018). Kimlik, milliyetçilik ve yurttaşlık ekseninde sınırlar: Muratlı örneği. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(4), 1197-1223.
• Özgen, H. N. (2004). Sınır kasabaları sosyolojisi projesi: 2001-2004. İzmir: TÜBİTAK.
• Paasi, A. (1998). Boundaries as social processes: Territoriality in the world of flows. Geopolitics, 3(1), 69-88.
• Pierson, C. (2014). Modern devlet. N. Kutluğ & B. Erdoğan (Çev.). İstanbul: Chiviyazıları Yayınları.
• Prescott, V. & Triggs, G. D. (2012). International frontiers and boundaries: Law, politics and geography. Leiden: Martinus Nijhoff Publishers.
• Punch, K. F. (2011). Sosyal araştırmalara giriş: Nicel ve nitel yaklaşımlar. D. Bayrak, H. B. Arslan & Z. Akyüz (Çev.). Ankara: Siyasal Kitabevi Yayınları.
• Serdar, A. (2015). Yerel ve ulusal ölçekte Lazlığın etnik sınırlarının yeniden inşası: Dil, hafıza, kültür. Mülkiye Dergisi, 39(1), 93-134.
• Smith, A. D. (2010). Milli kimlik. B. S. Şener (Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Somersan, S. (2004). Sosyal bilimlerde etnisite ve ırk. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Söylemez, E. & Varol, Ç. (2020). Sınır bölgelerinde sosyo-mekânsal etkileşim ve yönetişim: Türkiye örneği. İdealkent Dergisi. 11(29), 140-172.
• Tekin, F. (2014). Sınırın sosyolojisi: Ulus, devlet ve sınır insanları. İstanbul: Açılım Kitap Yayınları.
• Tekin, F. (2022). Göçmenlere yönelik algının oluşmasında teritoryal sınır anlayışının rolü. İnsan ve Toplum, 12(1), 1-21.
• Türkmen, M. (2020). Sınır ve suç ilişkisi: Sarp sınır kapısı üzerine bir inceleme, Karadeniz Araştırmaları, (65), 139-165.
• Yıldırım, A. (2013). Devlet, sınır, aşiret: Nusaybin örneği. [Yayımlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi].
• Wille, C., Gerst D. & Krämer, H. (2021). Border studies: A long-overdue self-examination. Identities and methodologies of border studies: Recent empirical and conceptual approaches. C. Wille, D. Gerst & H. Krämer (Ed.). Borders in perspective, (6), 11–16.
• Zencirkıran, M. (2016). Sosyoloji. Bursa: Dora Yayınları.