FOTOĞRAF VE GERÇEKLİK İLİŞKİSİNİN TOPLUMSAL BELLEĞİN İNŞASINDAKİ ROLÜ VE ÖNEMİ

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 11, 127 - 139, 28.12.2020

Süeda İkizoğlu

Öz

Dijital çağda, görsel imge yığınlarının uzam-zaman algısını hasara uğratması, özne ve gösterge arasındaki eleştirel mesafenin yok olmasına neden olur. Kavrayışın yetersiz kaldığı imge bombardımanında özne edilgen hâle gelirken gerçekliği duyumsamada ve anlamlandırmada sorun yaşar. Hızlıca tüketilen imgeler, hızlıca unutulur. Nitekim John Berger’e göre, yaratılan sonsuz şimdide anlamın sürekliliğini yitirmesi sonucunda bellek de hasar görür.
İktidarlarsa kendi ideolojilerini oluştururken kapitalist sistemin bireyleri maruz bıraktığı bu durumdan yararlanarak yapay bir bellek inşa eder. Böylelikle kendine ait yeni bir resmi tarih oluşturur. Toplumun algısını, medya araçlarıyla yönlendirerek ideolojisinin topluma nüfuz etmesini sağlar. Dolayısıyla, toplumsal belleğin inşası, ideolojik mücadele için önem taşır.
İmge yığınlarının algıda yarattığı hasara karşın, bir mücadele alanı olarak belleğin inşasında fotoğrafın kullanımı, gerçeklikle ilişkisinden ve inandırıcılığından dolayı karşı bir güç oluşturur. Fotoğrafçının yapması gereken şey, sunulan gerçeklikler üzerine toplumu düşündürecek, gerçeği sorgulatacak bir bakış açısıyla hareket etmek ve toplumsal farkındalık yaratmaktır.

Anahtar Kelimeler

Fotoğraf, İmge, Toplumsal Bellek, İdeoloji, Gerçeklik

Kaynakça

• Armitage, J. (2001). Virilio Live: Selected Interviews. London: SAGE Publications.
• Baudrillard, J. (2012). Şeytana Satılan Ruh ya da Kötülüğün Egemenliği. (O. Adanır, Çev.) Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Baudrillard, J. (2012). Sanat Komplosu - Yeni Sanat Düzeni ve Çağdaş Estetik I. (I. E. Elçin Gen, Çev.) İstanbul: İletişim Yayınları.
• Bauldrillard, J. (2013). Yokoluş Sanatı. C. Aydemir içinde, Fotoğraf Neyi Anlatır? (s. 99-103). İstanbul: Hayalperest Yayınevi.
• Benjamin, W. (2015). Teknik Olarak Yeniden-Üretilebilirlik Çağında Sanat Yapıtı. (G. Sarı, Çev.) İstanbul: Zeplin Düşünce.
• Berger, J. (2003). O Ana Adanmış. (M. G. Sökmen, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları.
• Deleuze, G. (2003). İki Konferans - Yaratma Eylemi Nedir? Müzikal Zaman. (U. Baker, Çev.) İstanbul: Norgunk Yayıncılık.
• Deleuze, G. (2015). Proust ve Göstergeler. (A. Meral, Çev.) İstanbul: Alfa.
• Heidegger, M. (2007). Sanat Eserinin Kökeni. (F. Tepebaşılı, Çev.) Ankara: De Ki Basım Yayım Ltd. Şti.
• Jameson, F. (2008). Postmodernizm ya da Geç Kapitalizmin Kültürel Mantığı. (A. Gölcü, Çev.) Ankara: Nirengi Kitap.
• Langer, S. (2012). Sanat Problemleri. (F. Korur, Çev.) İstanbul: TEM Yapım Yayıncılık.
• Ok, S. S. (2016). Fotoğraf Belleğinde Acının Tasviri. İstanbul: Hayalperest Yayınevi.
• Resim 1. Gilles Perres, Ruanda, Hutu milislerinin bir muhabirinin katili olan mülteciden arda kalanlar, 1994, Fotoğraf, Magnum Photos. https://www.magnumphotos.com/newsroom/conflict/gilles-peress-the-silence/ Erişim tarihi: 14.10.2020
• Resim 2. Teun Vouten, Çocuk Askerler, Ganta, Liberia, Haziran 2003, Fotoğraf. https://www.teunvoeten.com/photography/war-conflict-liberia.html, Erişim tarihi: 14.10.2020
• Resim 3. Teun Vouten, Yemek sırası bekleyen çocuklar, Liberia, Haziran 2003, Fotoğraf. https://www.teunvoeten.com/photography/war-conflict-liberia.html, Erişim tarihi: 14.10.2020
• Resim 4. Teun Vouten, Monrovia, Liberia, Haziran 2003, Fotoğraf. https://www.teunvoeten.com/photography/war-conflict-liberia.html, Erişim tarihi: 14.10.2020
• Resim 5. Teun Vouten, Monrovia, Liberia, Haziran 2003, Fotoğraf. https://www.teunvoeten.com/photography/war-conflict-liberia.html, Erişim tarihi: 14.10.2020
• Resim 6. Nicolò Filippo Rosso, Göç, Kolombiya, 10 Ağustos 2019, Fotoğraf. https://www.thephoblographer.com/2020/04/16/the-cameras-used-by-the-2020-world-press-photo-award-winners/, Erişim tarihi: 01.12.2020
• Resim 7. Nicolò Filippo Rosso, Göç, Kolombiya, 31 Ekim 2018, Fotoğraf. http://magazine.photoluxfestival.it/en/nicolo-filippo-rosso-exodus-the-venezuelan-diaspora/, Erişim tarihi: 01.12.2020
• Resim 8. Tomek Kaczor, Uyanış, 1 Haziran 2019, Fotoğraf. https://www.worldpressphoto.org/collection/photo/2020/39606/1/Tomek-Kaczor-POY-nominee, Erişim tarihi: 01.12.2020
• Resim 9. Nick Ut, Savaşın Terörü, Haziran 1972, Vietnam, Fotoğraf. https://www.milliyet.com.tr/galeri/napalm-kizi-53485/2, Erişim tarihi: 14.10.2020
• Resim 10. Zbigniew Libera Positives, 2002-2003. Fotoğraf. http://zonezero.com/en/appropriation-and-remix/392-sad-memories-revisited, Erişim tarihi: 14.10.2020
• Sontag, S. (2004). Başkalarının Acısına Bakmak. (O. Akınhay, Çev.) İstanbul: Agora Kitaplığı.
• URL 1: Baudrillard, J. (2000). “Photography, Or The Writing Of Light”, https://journals.uvic.ca/index.php/ctheory/article/view/14605/5462, Erişim tarihi: 26.03.2019
• URL 2: Ruanda Soykırımı: Ruanda’da neler oldu? Batı’nın rolü ne? (19.10.2019). https://tr.euronews.com/2019/10/18/ruanda-soykirimin-25-yil-ruanda-da-neler-oldu-bati-rolu-ne-fransa-tarih-arastirma-komisyon, Erişim tarihi: 25.11.2020.
• URL 3: Explore War and Conflict. (tarih yok). Teun Vouten, https://www.teunvoeten.com/photography/war-conflict-liberia.html Erişim tarihi: 29.03.2019
• URL 4: 2020 Photo Contest, https://www.worldpressphoto.org/collection/photo/2020/39617/6/Nicolo-Filippo-Rosso-CIS-FI, Erişim tarihi: 01.12.2020
• URL 5: Orlandi, D. (2020), http://magazine.photoluxfestival.it/en/nicolo-filippo-rosso-exodus-the-venezuelan-diaspora/, Erişim tarihi: 01.12.2020
• URL 6: 2020 Photo Contest, https://www.worldpressphoto.org/collection/photo/2020/39617/4/Nicolo-Filippo-Rosso, Erişim tarihi: 01.12.2020
• URL 7: 2020 Photo Contest, https://www.worldpressphoto.org/collection/photo/2020/39606/1/Tomek-Kaczor-POY-nominee, Erişim tarihi: 01.12.2020
• Yaykın, M. (2009). Fotoğraf İdeolojisi "Algıda Gerçeğin Bozulumu". İstanbul: Kalkedon