SANAL GERÇEKLİK: SANAT MEKÂNLARININ DİJİTAL DÖNÜŞÜMÜ

Yıl 2023, Sayı: 20, 107 - 122, 31.12.2023

Doğukan Akın , Sinan Çakmak

Öz

İnsanoğlunun teknolojiye olan merakı her alandaki gelişim sürecini tetikleyen önemli bir unsurdur. Her ne kadar insan ve teknoloji arasındaki etkileşim insanlık tarihi kadar eski olsa da; devrimsel nitelikteki dönüşüm için bilgisayarların icadını beklemek gerekmiştir. Bilgisayarların icadı ile teknoloji hızlı bir gelişim sürecine girmiştir. Teknolojinin gelişimi ve dijital yenilikler ile birlikte insanlık, dijital çağa adapte olmaya çalışmaktadır. Hayatın her alanına etki eden teknoloji, dijital dönüşüm sürecinde sanal ile gerçek arasındaki farkı azaltmaktadır. Bu bağlamda yeni bir kavram olarak karşımıza çıkan sanal gerçeklik, kullanıcılara var olan ortamın ötesini sunmaya, merak ve heyecan duygusunu yaşatmaya, onları zaman ve mekân kavramları yönünden pasif rolden aktif role geçirerek yeni bir iletişim ortamı sunmaya çalışmaktadır. Özellikle mekân kavramı, somut ve soyut olarak nitelendirilmekten çıkmakta, dijital ortamın dönüşümünü tamamlayarak paralel evrene açılan bir kapı noktasına gelmektedir. Çalışmanın amacı, sanal gerçeklik bağlamında ve sanatsal ortamlar bakımından zaman ve mekân kavramlarının nasıl ortadan kalktığı sorusuna yanıt aramaktır. Bu amaç doğrultusunda araştırma yöntemi olarak, sanal çevrimiçi resim sergileri ve sanal müzelerin yanı sıra yeni bir kavram olan NFT’ler de kapsam içerisine alınarak betimsel analiz ile inceleme yapılmıştır. Çalışma sonucunda, sanatın dijitalleşmenin etkisi ile sanal ortamlara taşındığı ve dijitalleşmenin getirdiği yenilikler ile gelişimini sürdüren sanal gerçekliğin, çevrimiçi resim sergileri, sanal müzeler ve NFT başlıkları ile sanat üretimi ve tüketiminde olanakları artırdığı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sanal gerçeklik, dijital sanat, kripto sanat, Nft.

Kaynakça

• Ante, L.(2021). Non-Fungible Token (NFT) Markets on the Ethereum Blockchain: Temporal Development, Cointegration and Interrelations , Blockchain Research Lab Working Paper Series No. 22.
• Artun, A. (2008). Müzecilikte Kamusallığın Kaynakları ve Özel Müzeler, 21-27 Mayıs 26. Müzeler Haftası Geçmişten Geleceğe Türkiye’de Müzecilik 1 Sempozyumu Bildiriler Kitabı, VEKAM.
• Aydoğan, D., Kaplanoğlu, L. (2020). Toplum, Sanat ve Sanal Gerçeklik. Yeni Medya Elektronik Dergisi, 4(2): 79-88.
• Aydoğan, D. (2021). Sanat Eserine Dayalı Sanal Gerçeklik Uygulamalarında Sanatçının Düş Dünyasına Yolculuk Vaadi. Akademik Sanat, (13), 69-78.
• Aydoğan, D. (2021). Sanal Gerçeklik Sistemleri ile Sanatın Dijital Dönüşümü, Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi, 125.
• Erdem, T. (2021). Yeni Bir Sanat Formu Olarak Sanal Gerçeklik. Erciyes Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi,35.
• Çakmak, S., Karoğlu, A. (2020). Dijital Sanat Bağlamında Animasyon Film Karakter Tasarımları Üzerine Bir İnceleme. İdil Sanat ve Dil Dergisi, (67): 515-527.
• Çınar, S., Köse, O. (2021). Dijital Kurulumlar ve Etkileşimli Mekânlar. Art-e Sanat Dergisi, 14(27): 223-238.
• Çokokumuş, B. (2012). Dijital Ortamda Kültür ve Sanat. International Journal of New Trends in Arts, Sports & Science Education, 1 (3): 51-66
• Doğan, B., Ersöz, S. Ş., Şahin, C. (2022). Kripto Sanatı ve NFT. Journal of History Culture and Art Research, 11(1): 1-12.
• Gutiérrez, M A., Vexo, F, Thalmann, D. (2008). Stepping İnto Virtual Reality. London: Springer.
• Kahraman, M. E. (2022). Blok zincir, Deepfake, Avatar, Kripto para, NFT ve Metaverse ile Yaygınlaşan Sanal Yaşam. Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi (UKSAD), 8(1), 149-162.
• Kahraman, Z. (2021). Sanal Müzecilikte Yeni Yaklaşımlar. Ankara Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi, 3(2):145-160.
• Kakavand, H., Kost De Sevres, N., Chilton, B. (2017). The Blockchain Revolution: An Analysis of Regulation and Technology Related to Distributed Ledger Technologies. Available at SSRN 2849251.
• Kılıç, İ.B.(2022). Günümüzde Dijitalleşen Sergileme Olanakları ve Sanat Yapıtının Yitirilen Aurası, Uluslararası İletişim ve Sanat Dergisi, 6: 1-19.
• Kuruüzümcü, R. (2007). Bir Dijital Ortam ve Sanat Formu Olarak Sanal Gerçeklik. Sanat Dergisi, (12): 93-96.
• Oduncu, S. (2022). NFT, Kripto Sanatı ve Türkiye’deki Yansımaları. Art-e Sanat Dergisi, 15(29): 195-224.
• Önder, A. (2022). Dijital Rönesasn ve Nft Eserler İlişkisi. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 9(3): 377-394.
• Özrili, Y. (2021). Olmayan Müze: Kripto Sanat. Turizm Çalışmaları Dergisi, 3(1): 1-14.
• Papila, A., Kilimci, P., Kahraman, Z. (2012). Dijital Çağda Müzecilik ve İletişim. INMECS21, I. Uluslararası Medya ve Kültürel Çalışmalar Konferansı Bildirileri. Gaziantep: Hasan Kalyoncu Üniversitesi.
• Papila, A. (2021). Küreselleşmenin Çağdaş Türk Sanatı Üzerindeki Etkileri, Yeni Dünya Düzeninde Sanat. Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi, 10. Ulusal Sanat Sempozyumu. (s.55-62). Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
• Sherman, W. R., Craig, A. B. (2003). Understanding Virtual Reality: Interface, Application, and Design. San Francisco, CA: Morgan Kaufmann.
• Sözen, M., Tanyeli, U. (1992). Sanat Kavram ve Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Tarlakazan, B. E. (2021). Çevrimiçi Sergilerin Sanat Eğitimindeki Yeri. Medeniyet Sanat Dergisi, 7(2): 227-242.