Kaplumbağa Terbiyecisi Tablosunda Kaplumbağa Alegorisi

Yıl 2024, Sayı: 22, 31 - 41, 31.08.2024

Buse Uzun , Gültekin Akengin

Öz

Hayvan figürleri Türk sanatında önemli bir yer teşkil etmektedir. Orta Asya ve Anadolu Türkleri tarafından kullanılan bazı hayvan figürlerinin aynı zamanda Türk mitolojisi unsurları olduğu da gözlemlenmektedir. Türklerin hayvan figürlerini sanat eserlerinde kullanmalarının nedeni onlara kendi inançlarına göre kutsal anlamlar yüklemeleridir.
Türk kültüründe genellikle bilgelik, şifa ve maneviyat gibi anlamları sembolize eden kaplumbağanın çeşitli sanat eserlerine konu olduğu da görülmektedir. Bu görüşler yıllar boyunca; halılar, kilimler, minyatür ve resim gibi sanat eserlerine yansımıştır. Bu sanat eserlerinin içinde dünyaca tanınan ünlü tablo: Osman Hamdi Bey’in “Kaplumbağa Terbiyecisi” adıyla bilenen resmidir.
Oryantalizm akımının savunucusu olan Osman Hamdi Bey, yıllar önce bir dergide keşfettiği kaplumbağa terbiyecilerinin bu tablonun ilham kaynağı olduğu düşünülmektedir. Bu araştırmanın amacı; “Kaplumbağa Terbiyecisi” tablosunda, Türk kültüründe önemli bir yeri olan mitolojik kaynaklı kaplumbağa figürünün, sembolik anlamlarının ortaya çıkarılmasıdır. “Kaplumbağa Terbiyecisi” tablosu, sanat tarihçisi Erwin Panofsky’nin üç aşamadan oluşan sanat eleştirisi yöntemiyle incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Türk Mitolojisi, Osman Hamdi, Oryantalizm, Kaplumbağa Terbiyecisi.

Kaynakça

• Arsal, S. (2005). İkonografik Yöntem ve Uygulama İlkeleri, Türkiye’de Sanat ve Mimarlık Tarihçiliği Sorunları Sempozyumu, Kayseri, Türkiye. Aksoy, E. (2022). Kaplumbağa Figürünün Mitolojik Olarak İncelenmesi ve Anadolu Dokumalarında Kullanımı, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 55: 56- 72.
• Batuhan, T., Korkmaz, Z. (2024). Osman Hamdi Bey’in Eserlerinde Kültürel Miras, Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 35: 397-410.
• Cezar, M. (1987). Müzeci Ressam Osman Hamdi Bey, MSÜ İstanbul Resim ve Heykel Müzesi.
• Çelik, H, S. (2017). Sanatta Oryantalizm ve Bir Oryantalist Olarak Osman Hamdi Bey, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi.
• Eldem E. (2004). Osman Hamdi Bey ve Oryantalizm, Sanat ve Tasarım Yazıları, 2: 39- 67.
• Panofsky E. (1967). İkonoloji Araştırmaları: Rönesans Sanatında İnsancıl Temalar, (1. Baskı), Pinhan Yayıncılık.
• Giray, K. (2000). Kaplumbağa Terbiyecisi ve Osman Hamdi Bey, İş Bankası Koleksiyonu Osman Hamdi Bölümü.
• Genç, S, V. (2014). Osman Hamdi Tablolarında Hayvan Figürleri, Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 61: 85-91.
• Germaner, S., İnankur, Z. (2002). Oryantalistlerin İstanbul’u, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Yalçın, Ç., Özdoğlar, E. (2023). Osmanlı Resim Sanatında Osman Hamdi Bey Figür ve Mekân Üzerine Bir Araştırma, Tarih ve Gelecek Dergisi, 1: 185-194.
• Yalçın, O. (2019). Osman Hamdi Bey Üzerinden Oryantalizme Bir Bakış, Düşünen Şehir Dergisi, 158- 163.
• Yerli, S. (2020). Osman Hamdi Bey’in Resimlerinde Tinsellik, Journal of Interdisciplinary and Intercultural Art, 11: 246- 254.
• Mansel, M. (1959). Osman Hamdi Bey, Anadolu Dergisi, 4: 292- 301.
• Tataroğlu, E. (2018). Osman Hamdi Bey: 19. Yüzyılın Türk Müzecisi Devlet Adamı- Ressamı- Sanat Eğitimcisi- Arkeoloğu, Milli Eğitim Dergisi, 221: 175-185.
• Özçelik, N. (2020). Osman Hamdi Bey’in Portrelerinde Anlam, Tarih ve Gelecek Dergisi, 2: 449-458. Özeskici, E. (2024). Osman Hamdi Bey’in Resimlerindeki Motiflerde Stilizasyon ve Anlam, Art-Sanat, 21: 565–586
• Sütçü, G. (2021). Türk ve Rus Mitolojisinde Hayvan Mitleri, Tarih ve Düşünce Dergisi, Özel Sayı: 150-171.
• Şimşek, E. (2016). Türk Kültürünce Kaplumbağalarla İlgili Efsaneler Üzerine Bir Değerlendirme, AKRA Kültür Sanat ve Edebiyat Dergisi, 10: 51-63.
• URL 1: https://tr.wikipedia.org/wiki/Kaplumbağa_Terbiyecisi, Erişim Tarihi: 04.05.2024.