Guilds established by authors and associated right owners in Turkey

Yıl 2017, Cilt: 2 Sayı: 3, 24 - 41, 30.04.2017

Derya Çetin

Öz

This study aims to examine and describe Guilds established by artwork owners and associated right owners. The unions got into a weakening process because of the transformation of production style, neoliberal policies and globalization of capital. On the other hand, whilst film industries have been dominated increasingly by transnational capital, subcontractors have taken an important role in the film production process and the workers have started being employed in a project-basis. Globalization deepened the distinction between skilled and non-skilled workers, and regulations about intellectual property rights have come into prominence. Thus, guilds which are related to residuals and re-run incomes started to get stronger while unions which are the organizations of technical labour of cinema started to get weaker. Besides, international unionization processes stayed limited because of conflicting national interests. Guilds started to become stronger especially since 2000’s in Turkish film industry. Even the guilds –the organizations of creative labour- had to challenge with some certain issues in practice, they have been in dialogue with government because they are semi-official institutions which caused them to get support.

Anahtar Kelimeler

Guilds, Turkish film industry, film industry labour, intellectual property rights, political economy

Türkiye’de sinema eser sahipleri ve bağlantılı hak sahipleri tarafından kurulan meslek birlikleri

Öz

Bu çalışmada, Türkiye’de sinema eser sahipleri ve bağlantılı hak sahipleri tarafından kurulan meslek birliklerini betimlemek amaçlanmıştır. 1970’lerin ilk yarısından itibaren üretim biçimindeki dönüşüm, neoliberal politikaaların yaygınlaşması ve sermayenin küreselleşmesi nedeniyle sendikalar zayıflama sürecine girmiştir. Diğer taraftan film endüstrileri gittikçe daha fazla şekilde ulusaşırı sermayenin hakimiyetine girerken film yapım sürecinde taşeron şirketlerin rolü artmış ve çalışanlar proje bazında istihdam edilmeye başlamıştır. Küreselleşme nitelikli işgücü ve niteliksiz işgücü arasındaki ayrımları derinleştirmiş, fikri mülkiyet haklarıyla ilgili düzenlemeler önem kazanmıştır. Dolayısıyla sinemadaki teknik işgücünün örgütleri olan sendikalar zayıflarken, yeniden gösterimlerden gelen telif haklarıyla ilgili örgütler olan meslek birlikleri güçlenmiştir. Uluslararası sendikacılık deneyimi ise çatışan ulusal çıkarlar nedeniyle henüz çok sınırlı görünmektedir. Türk sineması çalışanlarının örgütlenme durumuna bakıldığında özellikle 2000’li yıllardan itibaren meslek birliklerinin güçlenmeye başladığı görülmüştür. Yaratıcı işgücünün örgütleri olan meslek birlikleri uygulamada pek çok sorunla karşılaşsalar da yarı resmi kuruluşlar oldukları için hükümetle sürekli diyalog içinde olan, desteklenen kuruluşlar olarak öne çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Meslek birliği, Türk sineması, sinema çalışanları, telif hakları, ekonomi politik

Kaynakça

• Boyd-Barrett, Oliver and Newbold, Chris (1995) Approaches to Media: A Reader. London: Arnold.
• Çakır, Vedat ve Gülnar, Birol (2008) Avrupa Birliği’ne Uyum Sürecinde Türkiye’de Televizyon Yayıncılığına Yönelik Düzenlemeler, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (18).
• Fiyab (2009) www.fiyab.org.tr, Erişim: 17.04.2016
• Garnham, Nicholas (1990) Capitalism and Communication, UK: Sage.
• Garnham, Nicholas (2008) Bir Kültürel Materyalizm Teorisine Doğru, Çev. Sevilay Çelenk. Praksis 4: 126-143
• Guback, Thomas (1969), The International Film Industry. Bloomington: Ind. Uni. Press.
• Guback, Thomas (1985) Hollywood’s International Market. The American Film Industry, Ed. by Tino Balio, pp. 463-486. Wisconsin: The Uni. Of Wisconsin Press.
• Golding, Peter ve Murdock, Graham (1997) Kültür, İletişim ve Ekonomi Politik, Çev. Dilek Beybin Kejanlıoğlu. Medya Kültür Siyaset, Der. Süleyman İrvan. Ankara: Ark Yayınları.
• Hesmondhalgh, David (2007) Cultural and Creative Industries. The Sage Handbook of Cultural Analysis, Ed. by Tony Bennet and John Frow. London: Sage Publications.
• Kazgan, Gülten (2005) Küreselleşme ve Ulus-Devlet Yeni Ekonomik Düzen. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Miscimarra, Philip (1981) The Entertainment Industry: Inroads In Multinational Collective Bargaining, British Journal of Industrial Relations, 19(1): 39-65.
• Mosco, Vincent (1996) The Political Economy of Communication. London: Sage Publications.
• Mosco, Vincent (2006) Knowledge and Media Workers in the Global Economy: Antimonies of Outsourcing. Social Identities, 12(6): 771-790.
• O’Brien, Robert (2002) Labour and IPE: Rediscovering Human Agency. Global Political Economy: Contemporary Theories, Ed. by R. Palan, pp. 89-99. New York: Routledge.
• Özonur, Defne (2005) Değişen Kültür Politikaları Değişen Film Denetleme Sistemleri. Selçuk İletişim, 1(2): 21-30.
• Schwabach, Aaron (2007) Intellectual Property. Santa Barbara: ABC-CLIO.
• Seslendirme.org basın açıklaması (2009) www.seslendirme.org/basinaciklamasi/
• Türkekul, Erdem; Turhan, Murat; Güçlü, M. Fatih (2004) Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu ve Fikir Haklarının Korunması İle İlgili Temel Bilgiler. Ankara: Kültür Bakanlığı.
• Wasko, Janet (1983) Trade Unions and Broadcasting: A Case Study of the National Association of Broadcast Employees and Technicians. The Critical Communications Review, Ed. by Vincent Mosco and Janet Wasko, pp. 85-114. New Jersey: Ablex.
• Wasko, Janet (1998) Challenges to Hollywood’s Labor Force in the 1990’s. Global Productions: Labor in the Making of the “Information Society”, Ed. by Gerald Sussman and John A. Lent. NJ: Hampton.
• Wasko, Janet (2005) Critiquing Hollywood: The Political Economy of Motion Pictures. A Concise Handbook of Movie Industry Economics, Ed. By Charles C. Moul. UK: Cambridge.
• Wasko, Janet (2004) The Political Economy of Film. A Companion to Film Theory (2nd Edition), Ed. by Toby Miller and Robert Stam. US: Blackwell Publishing.
• Wittel, Andreas (2004) Culture, Labour and Subjectivity: For A Political Economy From Below. Capital and Class, (84): 11-30.