Approaches of Critical Theorists to art and cinema within the concept of culture and industry

Yıl 2017, Cilt: 2 Sayı: 3, 135 - 156, 30.04.2017

İhsan Koluaçık

Öz

Critical Theoreticians who have worked in many fields of social sciences, from philosophy to psychoanalysis, from economics to art have intensely influenced the twentieth-century Western Marxism as they have dealt with and have led the debate of the period. Because the mass production was accelerated in the cultural and artistic field in the era when critical theorists emerged, their works were concentrated in this field, and many thinkers put forth important works on this field. In particular, Adorno and Horkheimer's critics of the culture industry are among the most important of these studies. Because the Critical Theorists and the topics they discuss are still being discussed in the 21st century, the purpose of this study is to reveal the concept of the culture industry, from the texts of Critical Theorists' approaches to cultural and artistic products, especially cinema. In this context, in the advanced capitalist societies, the culture industry is produced and distributed by means of mass media, and it becomes a part of the monopoly of culture by losing its basic function. Thus, cultural and artistic products intertwined with the industry have lost their basic functions and turned into commodities.

Anahtar Kelimeler

Culture, culture industry, mass media, art, cinema

Eleştirel Teorisyenlerin kültür endüstrisi kavramı çerçevesinde sanata ve sinemaya yaklaşımları

Öz

Felsefeden psikanalize, ekonomiden sanata kadar sosyal bilimlerin birçok alanında eserler vermiş olan Eleştirel Teorisyenler, ele aldıkları konular itibariyle 20. yüzyıl Batı Marxizmini yoğun bir biçimde etkilemiş ve dönemin tartışmalarına yön vermiştir. Eleştirel Teorisyenlerin ortaya çıktığı dönemde kitlesel üretimin kültürel ve sanatsal alanda hızlanmış olması, çalışmalarının bu alanda yoğunlaşmasını sağlamış ve birçok düşünür önemli eserler ortaya koymuştur. Özellikle Adorno ve Horkheimer’ın kültür endüstrisi eleştirileri bu çalışmaların en önemlileri arasında yer almaktadır. Çalışmanın amacı kültür endüstrisi kavramını, Eleştirel Teorisyenlerin kültürel ve sanatsal ürünlere, özellikle de sinemaya yaklaşımlarını, metinlerinden yola çıkarak ortaya koymaktır. Çünkü Eleştirel Teorisyenler ve ele aldıkları konular 21. yüzyılda da tartışılmaya devam etmektedir. Bu bağlamda, ileri kapitalist toplumlarda kültür endüstrisi kitle iletişim araçları sayesinde üretilip, dağıtılmakta ve temel işlevini yitirerek, kültür tekellerinin birer parçası haline dönüşmektedir. Böylelikle endüstri ile iç içe geçmiş olan kültürel ve sanatsal ürünler temel işlevlerini yitirmiş ve birer metaya dönüşmüştür.

Anahtar Kelimeler

Kültür, kültür endüstrisi, kitle iletişim araçları, sanat, sinema

Kaynakça

• Adorno, Theodor (1997) Minima Moralia, Çev. Orhan Koçak - Ahmet Doğukan. İstanbul: Metis Yayınları.
• Adorno, Theodor (2004) Walter Benjamin Üzerine, Çev. Dilman Muradoğlu. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Adorno, Theodor (2005) Kültür Endüstrisini Yeniden Düşünmek, Çev. Erol Mutlu. Kitle İletişim Kuramları, Der. Erol Mutlu, ss. 240-249. Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Adorno, Theodor (2007) Kültür Endüstrisi Kültür Yönetimi, Çev. Mustafa Tüzel – Nihat Ünler - Elçin Gen. İstanbul: İletişim Yayınevi.
• Alemdar, Korkmaz ve Erdoğan, İrfan (1994) Popüler Kültür ve İletişim. Ankara: Ümit Yayıncılık.
• Artan, E. Çiğdem (2007) Fotoğrafın Sanatsal Değerinin Ötesinde Kullanım Alanları Üzerine Bir Tartışma: Bilgi mi, Propaganda mı?. Cogito Dergisi Walter Benjamin Özel Sayısı, (52): 88-100.
• Atiker, Erhan (1998) Modernizm ve Kitle Toplumu. Ankara: Vadi Yayınları.
• Baudrillard, Jean (2012) Kötülüğün Şeffaflığı, Çev. Işık Ergüden. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Benjamin, Walter (1993) Pasajlar, Çev. Ahmet Cemal. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Berman, Marshall (1994) Katı Olan Her Şey Buharlaşıyor, Çev. Ümit Altuğ - Bülent Peker. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Bottomore, Tom (1997) Frankfurt Okulu, Çev. Ahmet Çiğdem. Ankara: Vadi Yayınları.
• Bozkurt, Nejat (2013) Sanat ve Estetik Kuramları. Ankara: Sentez Yayıncılık.
• Caudwell, Christopher (1985) Ölen Bir Kültür Üzerine İncelemeler, Çev. Mehmet Gökçen. İstanbul: Metis Yayınları.
• Dellaloğlu, Besim (2003) Bir Giriş-Adorno Yüz Yaşında. Cogito Dergisi Adorno: Kitle, Melankoli, Felsefe Özel Sayısı, (36): 13-36.
• Dellaloğlu, Besim (2007) Frankfurt Okulu’nda Sanat ve Toplum. İstanbul: Say Yayınları.
• Eagleton, Terry (2006) Aykırı Simalar, Çev. Ayşe Şirin Okyayüz. İstanbul: Epos Yayınları.
• Erol, Ayhan (2002) Popüler Müziği Anlamak. İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Gülenç, Kurtul (2015) Frankfurt Okulu Eleştiri Toplum ve Bilim. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Horkheimer, Max (1986) Akıl Tutulması, Çev. Orhan Koçak. İstanbul: Metis Yayınları.
• Horkheimer, Max ve Adorno, Theodor (1996a) Aydınlanmanın Diyalektiği Felsefi Fragmanlar- 1, Çev. Oğuz Özgül. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Horkheimer, Max. ve Adorno, Theodor (1996b) Aydınlanmanın Diyalektiği Felsefi Fragmanlar- 2, Çev. Oğuz Özgül. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Jameson, Fredrich (1994) Postmodernizm ya da Geç Kapitalizmin Kültürel Mantığı, Çev. Nuri Plürner. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Jay, Martin (1989) Diyalektik İmgelem Frankfurt Okulu ve Sosyal Araştırmalar Enstitüsünün Tarihi 1923-1950, Çev. Ünsal Oskay. İstanbul: Ara Yayıncılık.
• Jay, Martin (2001) Adorno, Çev. Ünsal Oskay. İstanbul: Der Yayınları.
• Kejanlıoğlu, Bejbin (2005) Frankfurt Okulu’nun Eleştirel Bir Uğrağı: İletişim ve Medya. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları
• Kellner, Douglas (2006). Frankfurt Okulu’nu Yeniden Değerlendirmek: Martin Jay’in Diyalektik İmgeleminin Eleştirisi. Frankfurt Okulu, Çev. Armağan Öztürk - H. E. Bağce, Der. H. E. Bağce, ss. 134-166. Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Kırel, Serpil (2010) Kültürel Çalışmalar ve Sinema. Ankara: Kırmızı Kedi Yayınları.
• Kızılçelik, Sezgin (2000) Frankfurt Okulu. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Kolker, Philip (2008) Kültürel Pratik Olarak Sinema. Çev. Ertan Yılmaz. Sinema, İdeoloji, Politika “Büyüleyen Faşizm ve Diğer Yazılar, Der. Burak Bakır ve Sali Saliji - Yörükhan Ünal, ss. 97-144. Ankara: Nirengi Kitap.
• Lenoir, Beatrice (2003) Sanat Yapıtı, Çev. Ahmet. Derman. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Leslie, Esther (2011) Adorno, Benjamin, Brecht ve Sinema, Sinemayı Anlamak Marksist Perspektifler, Çev. Ertan Yılmaz, Der. Mike Wayne, ss. 37-58. Ankara: De Ki Yayınları.
• Lunn, Eugene (1996) Marxizm ve Modernizm Lukacs, Brecht, Benjamin ve Adorno Üzerine Bir Tarihsel İnceleme, Çev. Yavuz Alogan. İstanbul: Alan Yayıncılık.
• Oskay, Ünsal (1995) Walter Benjamin Üzerine. Estetize Edilmiş Yaşam, Der. H. Hillach ve Ünsal Oskay, ss. 9-50. İstanbul: Der Yayınları.
• Özbek, Meral (1994) Popüler Kültür ve Orhan Gencebay Arabeski. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Özkök, Ertuğrul (1985) Kitlelerin Çözülüşü. Ankara: Tan Yayınları.
• Silverman, Kaja (2006) Görünür Dünyanın Eşiği, Çev. Aylin Onacak. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Smith, Philip (2005) Kültürel Kuram, Çev. Selime Güzelsarı - İsmail Gündoğdu. İstanbul: Babil Yayıncılık.
• Slater, Phill (1998) Frankfurt Okulu, Çev. Ahmet Özden. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Spurk, Jan (2008) Toplumsal Aklın Eleştirisi, Çev. Işık Ergüden, İstanbul: Versus Yayınları.
• Swingewood, Alan (1996) Kitle Kültürü Efsanesi, Çev. Aykut Kansu. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Wiggershaus, Rolf (1994) The Frankfurt School: Its History, Theories, and Political Significance Studies in Contemporary German Social Thought. Cambridge: The Mit Press.
• Yaylagül, Levent (2008). Frankfurt Okulu’nda Kültür Endüstrileri ve Kitle Kültürü Yaklaşımı. Medya, Popüler Kültür ve İdeoloji, Der. Levent Yaylagül ve Nilüfer Korkmaz, ss. 139-154. Ankara: Dipnot Yayınları.
• Zipes, Jack (2005) Frankfurt Okulu ve Kültür Eleştirisi. Kitle İletişim Kuramları, Der. Erol Mutlu, ss. 227-232. Ankara: Ütopya Yayınları.