Türk mitinin medyaya yansıması üzerine bir mukayese

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 9, 58 - 81, 30.04.2019

Yusuf Kenan Bezgin

Öz

Medya ve Türk mitolojisi arasındaki süreklilik ilişkisi reklam, pazarlama, ticaret gibi çeşitli yönlerden ele alınmış olsa da televizyon ve Türk mitolojisi arasındaki süreklilik yeteri kadar irdelenmemiştir. Televizyon ve sinemaya uyarlanan kültürel öğeler daha çok Kerem ile Aslı, Köroğlu, Battal Gazi Geliyor, Malkoçoğlu, Keloğlan gibi halk hikâyelerinden oluşmaktadır.
Bu hikâyeler her ne kadar bünyesinde çeşitli mitolojik unsurlar barındırsa da günümüz modern hayatında kendine yeteri kadar yer bulamamaktadır. Çünkü hikâyelerde geçen olayların içerisinde yer alan mitolojik unsurların çoğu bir şekilde aynıdır. Bu durumda folklorik imgeleri oluşturan unsurların görsel olarak dışa vurulması gereklidir. Keza medya ile sözlü kültür birbirlerini etkileme gücüne sahip iki alandır ve söz gelimi Batı dünyasında küresel şirketler, sinema, televizyon, reklam gibi çeşitli sektörlerde mitoloji alanından olabildiğince faydalanmaktadır. Bu şirketlerin dolaşıma sunduğu unsurlar ise çoğunlukla Avrupa-Amerika kültürü kaynaklıdır. Durum böyle olunca da Türk mitolojisi ile medya arasındaki ilişkinin yeniden gözden geçirilmesi zorunluluğu ortaya çıkmaktadır. Neticede mit, ilahi bir öyküdür ve bünyesinde kültürel kodlar taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Türk Mitolojisi, Sözlü Kültür, Medya

Kaynakça

• Assmann, Jan, (2015). Kültürel Bellek (Eski Yüksek Kültürlerde Yazı, Hatırlama ve Politik Kimlik), Çev. Tekin, Ayşe, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Batuk, Cengiz, (2009). Mit, Tarih ve Gerçeklik Sorunu Üzerine Notlar, Milel ve Nihal (İnanç, Kültür ve Mitoloji Araştırmaları) Dergisi, Cilt 6, Sayı 1, ss.27-53.
• Bayat, Fuzuli, (2016). Mitolojiye Giriş, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Çevik, Mehmet, (2014). Kültürel Değişim, Gelenek ve Türk Halk Hikayeciliği, Turkish Studies, Volume 9/12, ss.113-123.
• Eliade, Mircea, (2001). Mitlerin Özellikleri, çev. Rıfat, Sema, İstanbul: Om Yayınevi.
• Erhat, Azra, (2015). Mitoloji Sözlüğü, İstanbul: Remzi Kitapevi.
• Fedakar, Pınar, (2011). Çizgiyi Aşanlar: Cille Türk Mitolojisinin Çizgi Filmde Kullanılması ve Çizgi Filmle Aktarılması, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, XI/I, Yaz, İzmir.
• Gülüm, Erol, (2016). Çağdaş Görsel Kültür ve Halkbilimi Araştırmaları, III. Uluslar arası Genç Halkbilimciler Sempozyumu Bildirileri, Ankara. Ss.104-114.
• Kösemek, Mehmet, (2014). Uygulamalı Halkbilimi Yaklaşımlarına Göre Medya Ve Mitoloji İlişkisi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Mencütekin, Mustafa, (2010). Sinema Dili, Film Retoriği Ve İmgelenen Anlama Ulaşma, Öneri Dergisi C.9, Sayı:34. s.259-266.
• Naskali, Emine Gürsoy (ed). (2014). Yılan Kitabı, Kitabevi Yayınları, İstanbul.
• Oğuz, M. Öcal, (2010). Türkiye’de Mit ve Masal Çalışmaları veya Bir Olumsuzlama ve Tek- Tipleştirme Öyküsü, Milli Folklor, Yıl: 22, Sayı: 85, ss.36-45.
• Oğuz, M. Öcal, (2014). Mit Yoksullaşması vE “BAYRAM DEDE” Miti, Milli Folklor, Yıl, 14, Sayı: 54, ss. 5-9.
• Özcan, Latife, (2019). Halk Edebiyatı Nesir Ürünlerinin Elektronik Kültür Ortamına Aktarılması Ve Halk Hikâyelerinin Senaryolaştırılması, Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlamış Doktora Tezi.
• Özdemir, Nebi (2001). “Bilim ve Teknolojideki Gelişmelerin Köy Seyirlik Oyunlarına Etkisi”. Millî Folklor 51 (Güz): 119-129.
• Özer, Ali, (2015). Logo Tasarımında Marka Algısı, İstanbul Arel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Özkantar, M. Özer, (2019), Türk Reklamlarında Mitolojik Esintiler: Vestel ve Casper Reklamlarının Yunan Mitolojisi Bağlamında Göstergebilimsel Analizi, Global Media Journal TR Edition, 9 (18), ss.228-254.
• Taşlıova, Mete, (2014). Stüdyoya Taşınan Âşıklık Veya ‘Stüdyo Tipi’ Âşıklığa Doğru: Sözlü <Doğal> Ve Dijital <Elektronik> İcra Yapıları Üzerinde Mukayese, Türkbilig, 2014/27: 79-104.
• Yıldız, Tuna, (2012). Sinemada Halk Hikâyelerine Metinlerarası Bir Bakış, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• https://www.haberturk.com/gundem/haber/1161812-uzayli-zekiye-diye-dalgagecilince ismini-degistirdi Erişim Tarihi: 11.12.2019.