Güzellik algısı üzerinden sosyal medyada linç kavramı: Armine Harutyunyan örneği

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 10, 119 - 140, 31.10.2020

Atiye Okur

Öz

20. yüzyılın sonlarına doğru teknolojide yaşanan gelişmeler sonrası, gündelik hayat içinde birtakım yenilikler ortaya çıkmıştır. Şüphesiz bunlardan biri de yeni medya olarak nitelendirilen iletişim ortamıdır. Geleneksel medyanın aksine kullanıcılarının, hem tüketici hem de içerik üretici olarak iletişime aktif katılımına olanak sağlayan yeni medya, internete erişim sağlanılabilen telefon, tablet, laptop vb. elektronik iletişim araçlarıyla bağlanılabilen bir sanal dünya yaratmıştır. Bu sanal dünya içinde ortaya çıkan sosyal medya uygulamaları, kullanıcılarına olumlu birtakım imkanlar sunmasının yanı sıra; olumsuz bir takım durumların da yaşandığı bir alandır. Bu mecralarda yaşanan ve son zamanlarda sıklıkla gündeme gelen olumsuzluklardan biri sanal linçtir. Tarihi geçmişinden bugüne dek bakıldığında linç, teknolojiyle birlikte form değiştirerek mevcudiyetini sürdürmekte ve bu anlamda fiziki şiddet dışında sanal ortamda baskı, hakaret, aşağılama, sindirme veya nefret söylemi ile gerçekleştirilen psikolojik şiddet türü olarak karşımıza çıkmaktadır. Sanal linç, sanal şiddet, dijital linç, sosyal linç gibi kavramlarla açıklanabilen bu durum, farklı konularda ve farklı şekillerde gerçekleşmektedir. Çalışma kapsamında, sanal linçin Twitter’da aşağılama, hakaret, nefret söylemi gibi ifadeler barındıran paylaşımlarla, fiziki görsellik üzerinden nasıl gerçekleştirildiği, nitel içerik analizi ve eleştirel söylem analizi yapılarak ortaya konulmaya çalışılmış ve sanal linç değerlendirilmiştir. Konu kapsamında; küresel bir moda markası olan Gucci için podyumda yer alan Armine Harutyunyan isimli mankenin, medyanın da sunduğu, modern dünyada kadından beklenen kusursuz güzellik profiline sahip olmaması nedeniyle sosyal medya kullanıcıları tarafından çirkin yorumlara maruz kaldığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

sanal linç, güzellik, twitter, sosyal medya

Kaynakça

• Açıkel, Suna Yılmaz (2014) “Linç Kültürü ve Milliyetçilik Üzerinden Türkiye’ye Bakmak”, Genç Araştırmacılar Tartışıyor Siyasi İlimler Türk Derneği VIII. Lisansüstü Konferansı Bildirileri Seçkisi, Ed: Şule Kut, Hasret Dikici Bilgin, Zeynep Alemdar ve Umut Azak, İstanbul: Okan Üniversitesi Yayınları:26, ss. 155-169.
• Akça, Emel Baştürk ve Ergül, Seda(2015) Kitle İletişim Çalışmaları Alanında Toplumsal Cinsiyet Çalışmalarının Gelişimi; Temel Yaklaşımlar ve Çalışmalar Üzerinden Bir Çerçeve Çizme Çabası. (Der: Şahinde Yavuz), Toplumsal Cinsiyet ve Medya Temsilleri, İstanbul: Heyamola Yayınları, ss. 17-40.
• Tokgöz-Bakıroğlu, Cemile (2013) “Sosyalleşme ve Kimlik İnşası Ekseninde Sosyal Paylaşım Ağları”, 15. Akademik Bilim Konferansı, 23-25 Ocak, Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
• Balaban-Salı, Jale (2012) Yeni Medya Okuryazarlığı. Yeni Medya ve…, Ed. Deniz Engin, ss. 219-3019. İstanbul: Anahtar Kitaplar Yayınevi.
• Başlar, Gülşah (2013) Yeni Medyanın Gelişimi ve Dijital Kapitalizm, Akademik Bilişim 2013, XV. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri 23-25 Ocak 2013- Akdeniz Üniversitesi, Antalya, ss. 823-831.
• Bauman, Zygmunt (2012) Küreselleşme-Toplumsal Sonuçları, 4. Basım, Çev. Abdullah Yılmaz, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Binark, M. ve Çomu, T. (2012). Sosyal medyanın nefret söylemi için kullanılması ifade özgürlüğü değildir!, https://yenimedya.wordpress.com/2012/01/20/sosyal-medyanin-nefret-soylemi-icin-kullanilmasi-ifade-ozgurlugu-degildir Erişim Tarihi: 03 Kasım 2019.
• Bora, Tanıl (2014) Türkiye’nin Linç Rejimi. 3. Baskı, İstanbul: Birikim Yayınları.
• Cannetti, Elias (2006) Kitle ve İktidar, Üçüncü Basım, Çev. Gülşat Aygen, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Champbell, Charlie (2013) Günah Keçisi, Çev. Gizem Kastamonulu, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Çelik, H. ve Otrar, M. (2009) Saldırganlık Envanterinin Türkçeye Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışmaları. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, Sayı:29 ss. 101-120.
• Çomu, Tuğrul (2012) Video Paylaşım Ağlarında Nefret Söylemi: Youtube Örneği. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kadın Çalışmaları Anabilim Dalı Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi.
• Duman, Kenan (2019) “Gustave Le Bon’un Sosyal Bulaşma Düşüncesinin Yeni Medyadaki Yansıması: Dijital Linç Kavramı ve Twitter İçerik Analizi”. https://www.academia.edu/20097038/GUSTAVE_LE_BON_UN_SOSYAL_BULAŞMA_DÜŞÜNCESININ_YENI_MEDYADAKI_YANSIMASI_DIJITAL_LINÇ_KAVRAMI_VE_TWITTER_İÇERIK_ANALIZI
• Eraslan, Levent (2016) Sosyal Medyayı Anlamak(Bir Sosyal Medya Rehberi). Geliştirilmiş 2. Basım, Ankara: Nobel Yaşam.
• Erçolak, Nevzat (2017) Twitter’da Türkçe Veriler Üzerinden Hakaret Suçu Analizi. Ankara: Gazi Üniversitesi Bilişim Enstitüsü, Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi.
• Freud, Sigmund (1975) Kitle Psikolojisi, Çev. Kamuran Şipal, İstanbul: Bozak Yayınları.
• Gürşad, Ulaş (2013) “Twitter’ın Yaramaz Çocukları”. http://www.milliyet.com.tr/pazar/twitter-in-yaramaz-cocuklari-1654692 Erişim Tarihi: 30 Aralık 2019.
• Hasta, D. ve Güler, M. E. (2013) Saldırganlık: Kişilerarası İlişki Tarzları ve Empati Tarzları ve Empati açısından Bir İnceleme. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(1), ss. 64-104.
• Kağıtçıbaşı, Çiğdem (2010) Günümüzde İnsan ve İnsanlar. İstanbul: Evrim Yayınevi.
• Karaduman, Sibel (2010) Modernizmden Postmodernizme Kimliğin Yapısal Dönüşümü. Journal of Yaşar University, ss. 2886-2899.
• Le Bon, Gustave (1997) Kitleler Psikolojisi. Birinci Baskı, İstanbul: Hayat Yayıncılık.
• Özkan, Ş. vd. (2019) Medyada Nefret Söylemi İzleme Raporu Mayıs* Ağustos 2019, Danışman Engindeniz, İ. Medyada Nefret Söyleminin İncelenmesi. (t.y.) https://hrantdink.org/tr/asulis/faaliyetler/projeler/medyada-nefret-soylemi/256-medyada-nefret-soyleminin-izlenmesi Erişim Tarihi: 23 Ocak 2020.
• Özdemir, Murat (2010) Nitel Veri Analizi: Sosyal Bilimlerde Yöntembilim Sorunsalı Üzerine Bir Çalışma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), ss.323-343.
• Özsoy, Duygu (2015) Tweeting Political Fear: Trolls in Turkey. Tarih Okulu Dergisi (TOD), Yıl 8, Sayı XXII, ss. 535-552.
• Paker, Murat (2011) “Psikolojik Açıdan Önyargı ve Ayrımcılık” http://secbir.org/images/haber/2011/01/04-murat-paker-1.pdf Schnapper, Dominique (2005) Sosyoloji Düşüncesinin Özünde Öteki ile İlişki, Çev. Ayşegül Sönmezer, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Araştırma Yayınları.
• Sosyal medyada linç ettiler! Ezgi Sertel isyan etti (2020) https://www.hurriyet.com.tr/galeri-ezgi-sertel-isyan-etti-bana-hamilelik-insana-yakisir-bu-kadar-cirkinini-ilk-kez-goruyorum-mesajlari-atildi-41461857/5 Erişim Tarihi: 05 Mart 2020.
• Taiwo, R. Rotimi (2014) Impoliteness in online forums: A study of trolling in Nairaland. Chiluwa, Pragmatics of Nigerian English in Digital Discourse, Chiluwa, I., Ifukor,P., ve Taiwo, R. (ss. 67-76). Münih: Lincom Europa.
• Türk Dil Kurumu, http://www.sozluk.gov.tr/, Erişim Tarihi: 26 Aralık 2019.
• Toprak, Mehmet (2018) Sosyal Medyada Suriyeli Sığınmacılara Yönelik Nefret Söylemi. İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi.
• Türk, Gül Dilek (2017) Sanal Dünyada Linç Kültürü. Medya Çağında İletişim, İstanbul: Çizgi Kitapevi, ss. 463-486.
• Van Dıjk, Teun A. (2015) Critical Discourse Analysis. The Handbook of Discourse Analysis, Edited: Deborah Tannen, Heidi E. Hamilton, and Deborah Schiffrin ss.466-485.
• Vardal, Zeynep Burcu (2015) Nefret Söylemi Ve Yeni Medya, Maltepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, Bahar • 2(1), 132-156.
• Vural, Z. B. A. ve Bat, M. (2010) Yeni Bir İletişim Ortamı Olarak Sosyal Medya: Ege Üniversitesi Fakültesine Yönelik Bir Araştırma. Journal of Yasar University, 20(5), ss. 3348-3382.
• Yapı Kredi:Ahmet Kural ile çalışmayacağız, (2018) https://t24.com.tr/haber/yapi-kredi-ahmet-kural-ile-calismayacagiz,738686, Erişim Tarihi: 23 Ocak 2020.
• Yılmaz, Zeynep (2012) Hukuki Açıdan Toplumsal Şiddet olarak Türkiye’de Linç. İstanbul Bilgi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi.