Türk Kurtuluş Savaşı Tarihi Film Afişleri (1950-1960)

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 17, 53 - 63, 27.04.2024

Gökçe Marşap

Öz

Bir toplumu etkileyen belirgin olayların sinemada yer aldığı bilinmektedir. Bu durum Kurtuluş Savaşı konuları için de geçerli olmuş, hem Türk edebiyatında hem de sinemada özgün bir yer edinmiştir. Tarihsel filmlerin amacının gerçeğe yaklaşarak kolektif belleği şekillendiren filmi yaratmak, bilinci aktarım sürecinde gerçeği değiştirmeden yansıtmak ya da gerçeği bozmadan yorumlamak yönünde olduğu söylenebilir. Bu açıdan filmlerin tanıtım vitrini konumda olan afişleri de görsel sanatların kesişim noktasında yer almaktadır. Sinema kültürünün önemli ögeleri arasında yer alan afiş içeriğinde var olan temel göstergeler, insanların belleklerinde derin izler bırakır. Bu nedenle, afişlerde bulunan sembolik aktarım formları oldukça etkilidir ve toplumun kolektif anlamda bilinçaltına işlemektedir. Çalışmanın kapsamı 1950-1960 dönemi olarak belirlenirken, diğer yandan Türk edebiyatının sinemayla olan bağına değinilmiştir. Edebiyat, tarih, sinema ve afiş ekseninde ilerleyen bu çalışmanın ana odağını film afişleri oluşturmaktadır. Çalışmanın amacı, Kurtuluş Savaşı tarihi film afişleriyle oluşturulan toplumsal görsel bilincin ulusal bilinç ekseninde şekillenmesinde önemli rol üstlenen görsel göstergeleri ortaya çıkarmak ve irdelemektir. 1950-1960 döneminde yapılmış olan tarihi filmler arasından ulaşılabilen ve izlenebilen filmlerden iki film seçilmiş ve bu filmlerin afişlerinin göstergebilimsel yaklaşım üzerinden genel bir yorumlaması yapılmıştır. 1950-1960 döneminde yer alan; İstiklal Harbi/Ruhların Mucizesi (1954) ve Kalpaklılar (1959) tarihi film afişleri incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sinema, Afiş, Kurtuluş Savaşı, Tarihi Film, Göstergebilim

Kaynakça

• Ambrose, G., Harris, P. (2014). Grafik Tasarım Temelleri Dizisi: 05 Grafik Tasarımda Tipografi (B. Bayrak, Çev.). İstanbul: Literatür Yayınları.
• Banarlı, S., N. (1947). Namık Kemal ve Türk Osmanlı Milliyetçiliği. İstanbul: Bürhaneddin Erenler Yayınları.
• Berkes, N. (1965). Batıcılık, Ulusçuluk ve Toplumsal Devrimler. İstanbul: Yön Yayınları.
• Berktaş, E. (2010). 1940’lı Yılların Türk Sineması. İstanbul: Agora Yayınları.
• Bozok, H. (Şubat 1951). Yüzbaşı Tahsin. Yeditepe, (18): 4.
• Fındıkoğlu, Z., F. (1939). Namık Kemal ve İdeolojisi. Ankara: Ulus Yayınları.
• Duruel Erkılıç, S. (2012). Türk Sinemasında Tarih ve Bellek. Ankara: De Ki Yayınları.
• Evin, A., Ö. (1983). Origins And Development of The Turkish Novel. Minneapolis: Bibliotheca Islamica.
• Güçhan, G. (1992). Toplumsal Değişme ve Türk Sineması. Ankara: İmge Yayınları.
• İnanoğlu, T. (2017). Başlangıcından Bugüne 1914-2018 Afişlerle Türk Sineması. İstanbul: Turvak Yayınları. Kıymaz, A. (1991). Romanda Milli Mücadele. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Maktav, H. (2013). Türk Sinemasında Tarih ve Siyaset. İstanbul: Agora Yayınları.
• Özgüç, A. (2005). Türlerle Türk Sineması, Dönemler/Modalar/Tiplemeler. İstanbul: Dünya Yayınları.
• Özgüç, A. (2012). Ansiklopedik Türk Filmleri Sözlüğü. İstanbul: Horizon Yayınları.
• Özuyar, A. (2017). Sessiz Dönem Türk Sinema Tarihi (1895-1922). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Scognamillo, G. (2003). Türk Sinema Tarihi. İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• Şener, E. (1970). Yeşilçam ve Türk Sineması. İstanbul: Kamera Yayınları.
• Timur, T. (1991). Osmanlı-Türk Romanında Tarih-Toplum ve Kimlik. İstanbul: Afa Yayınları.
• Yakar, A. (1973). Türk Romanında Milli Mücadele. Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınları.
• Yalçın Çelik, D. (2005). Yeni Tarihselcilik Kuramı ve Türk Edebiyatında Postmodern Tarih Romanları. Ankara: Akçağ Yayınları.