Anadolu-Türk Halı Sanatının Kaynakları

Year 2008, Volume: 1 Issue: 2, 0 - 0, 22.10.2008

Bekir Deniz

Abstract

Türk kültür ürünlerinden biri olan halı, Orta Asya' da, Türklerle birlikte ortaya çıkmış, daha ilk çağlardan itibaren, ipek yolu vasıtasıyla, Avrupa'ya taşınmasıyla, büyük bir önem kazanmıştır.Orta Asya'da, daha Göktürkler döneminde, ipekli dokumaların Roma topraklarında yayılmasından itibarenTürk dokumalarına karşı ilgi giderek büyümüştür. Türklerin Anadolu'ya göçüyle birlikte, Orta Asya'daki halıcılık bilgileri de Anadolu'ya taşınmıştır: XIII. yy. seyyahlarının verdiği bilgilere göre Anadolu'da halı sadece bir dokuma malzemesi olarak kalmamış, Anadolu'nun başlıca ihraç mallarından biri haline gelmiştir. Bugün Hindistan'da Selçuklu, Avrupa ülkelerinde de Osmanlı dönemi halılarının bulunması bunu doğrulamaktadır.Türkler Anadolu'da malzeme, boya, teknik, motif ve çeşit açısından Orta Asaya Türk halı sanatı geleneklerine bağlı kalmıştır: Bugün Anadolu halılarında gördüğümüz motiflerin büyük bir bölümü Selçuklu ve Osmanlı dönemi halılarının geleneğine bağlı kalmakla birlikte, köken açısından Orta Asya-Türk halı sanatının izlerini taşımaktadır. İpek yolu vasıtasıyla doğudan-batıya taşınan bu desenler, şekil açısından küçük farklılıklar taşısada, bugün bile, özellikle ifade ettikleri anlam bakımından, Orta Asya'da yaşayan Türk devlet ve akraba topluluklarının halılarıyla benzerlikler arz etmektedir.

Keywords

Orta Asya, Türk, Halı, Dokuma, İpekli Dokuma, Gelenek, Kültür