Zaman ve Kronolojiyi Algılama Becerisini Nasıl Geliştirebilirim?

Year 2020, Volume: 2 Issue: 2, 194 - 209, 28.12.2020

Nurcan Varlıkgörücüsü , Muhittin Çalışkan

Abstract

Bu eylem araştırmasında “Yedinci sınıf sosyal bilgiler dersinde öğrencilerde zaman ve kronolojiyi algılama becerisini geliştirmek için yapılan uygulamalarda neler oldu, plan nasıl işledi?” sorusuna cevap aranmıştır. Araştırmada, öğrencilerin zaman ve kronolojiyi algılama becerilerinin geliştirilmesinde, çeşitli etkinlikler uygulanmasının ve sınıfta çoklu ortam kullanılmasının etkili olup olmadığı incelenmiştir ve etkili uygulamalar tanımlanmıştır. Sosyal bilgiler öğretmeni olan birinci yazar, öğrencilerinde zaman ve kronolojiyi algılama becerisini geliştirmek amacıyla gerçekleştirmiş olduğu uygulamaları sistematik ve düzenli bir şekilde gözlemiştir. Böylelikle öğretim uygulamalarını geliştirmeyi amaçlamıştır. Araştırma birinci yazarının görevli olduğu okulda yedinci sınıfa devam eden 21 öğrenci ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmada öğrencilerin zaman ve kronolojiyi algılama becerilerini geliştirmek amacıyla bir eylem planı hazırlanmıştır. Yapılan literatür taraması sonucunda zaman ve kronoloji algılama becerisinin geliştirilmesinde çeşitli etkinliklerin (zaman şeritleri, rol oynama, tarihsel empati, kavram haritaları, kavram karikatürleri) uygulanabileceği ve çoklu ortam (Powerpoint sunuları, videolar) kullanılabileceği sonucuna ulaşılmıştır. Bu sonuca göre hazırlanan ve uygulanan eylem planı bu etkinlikleri ve çoklu ortam kullanılmasını içermektedir. Araştırmada veriler başarı testi ve araştırma günlüğü ile toplanmıştır. Başarı testi ön test ve son test uygulamasından elde edilen puanların betimsel istatistikleri hesaplanmış ve iki testin puan ortalamaları bağımlı gruplar t testiyle analiz edilmiştir. Araştırma günlüğünden elde edilen verilerin analizinde “tümevarım analizi” kullanılmıştır. Araştırmada öğrencilere zaman ve kronolojiyi algılama becerisinin kazandırılmasında; zaman şeridinin etkili bir araç olduğu, rol oynamanın etkili bir yöntem olduğu ve gerçekleştirilen uygulamaların genel olarak işe yaradığı sonucuna ulaşılmıştır.

Keywords

Eylem araştırması, Zaman ve kronolojiyi algılama becerisi, Sosyal bilgiler öğretimi

References

• Ablak, S. (2017). Sosyal bilgiler programındaki becerilere ilişkin öğrenci algılarının incelenmesi. Doktora tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Akbaba, B., Keçe, M. & Erdem, M. (2012). Sosyal bilgiler dersinde çoklu ortam kullanımının öğrencilerin zaman-kronoloji ve değişim sürekliliği algılama becerilerine etkisi. Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2), 237-257.
• Aydemir, M. (2015). Ortaokul sosyal bilgiler programında öğrencilere kazandırılması hedeflenen becerilerin kazanım ve ekinlikler ile öğrenci çalışma kitaplarında yer alma düzeyinin belirlenmesi. Yüksek lisans tezi, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Manisa.
• Aykaç, N. (2007). İlköğretim sosyal bilgiler dersi eğitim-öğretim programına yönelik öğretmen görüşleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 6(22), 46-73.
• Çelikkaya, T. (2011). Sosyal bilgiler programında yer alan becerilerin kazandırılma düzeyi: Öğretmen görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 19(3), 969-990.
• Çelikkaya, T. & Kürümlüoğlu, M. (2017). 2005 Sosyal bilgiler öğretim programında kazandırılması hedeflenen alan becerilerine kitaplarda yer verilme durumu. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(40), 141-158.
• Çelikkaya, T. & Kürümlüoğlu, M. (2019). Ortaokul öğrencilerinin kronoloji becerilerinin saptanmasına yönelik bir çalışma. Turkish History Education Journal, 8(1), 150-173.
• Çelikkaya, T., Yıldırım, T. & Kürümlüoğlu, M. (2019). Öğrenciler ve sosyal bilgiler öğretmenlerinin programdaki becerilere ilişkin beceri hiyerarşileri, gerekçeleri ve önerileri. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(1), 111-132.
• Çiviler, M. (2019). Ortaokul 7. sınıf sosyal bilgiler dersinde öğrencilerin tarihsel düşünme becerilerini geliştirme: Bir eylem araştırması. Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Demircioğlu, İ. H. (2005). Sekizinci sınıf öğrencilerinin tarih öğretiminde kullanılan zaman ve kronolojiyle ilgili bazı kavramları anlama düzeyleri. Eurasian Journal of Educational Research, (19), 155-163.
• Demircioğlu, İ. H. & Akengin, H. (2012). Zaman ve mekâna ilişkin becerilerin öğretimi. C. Öztürk (Ed.), Sosyal bilgiler öğretimi: Demokratik vatandaşlık eğitimi (ss. 187-224). Ankara: Pegem Akademi.
• Dündar, Ş. (2008). İlköğretim sosyal bilgiler dersi öğrenme ortamlarının yapılandırmacı özellikler açısından değerlendirilmesi. Doktora tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Erdem, M. (2017). 6-7. sınıf sosyal bilgiler programında bulunan alana özgü becerilerin etkinlikler yoluyla kazandırılması. Yayımlanmamış Doktora tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Filoğlu, S. (2018). 2005 Sosyal bilgiler programındaki alan becerilerinin öğrencilerin öznel algılarına göre kazanılma durumları. Yüksek lisans tezi, Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırşehir.
• Güngör Akıncı, B. & Dilek, D. (2012). Sosyal bilgiler öğretiminde temsili resim kullanımıyla tarihsel düşünme becerilerinin geliştirilmesi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 36(36), 5-27.
• Johnson, A. P. (2015). Eylem araştırması el kitabı. (Y. Uzuner ve M. Özten Anay, Çev. Ed.) Ankara: Anı
• Kabapınar, Y. (2014). Kuramdan uygulamaya sosyal bilgiler öğretimi (4.Baskı). Ankara: Pegem A.
• Kekeç, M. (2018). Zaman ve kronoloji becerisinin kazandırılmasında modelleme tekniğinin kullanılması. Yüksek lisans tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Kıbıcı, N. (2019). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin, velilerin ve öğrencilerin sosyal bilgiler dersi becerilerine ilişkin önem sıraları. Yüksek lisans tezi, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2005). İlköğretim sosyal bilgiler dersi 6-7. sınıflar öğretim programı ve kılavuzu (taslak basım). Ankara: MEB.
• Mutluer, C. (2013). Sosyal bilgiler programlarında yer alan beceriler hakkında sosyal bilgiler öğretmen görüşleri (İzmir Menemen örneği). Turkish Studies, 8(7), 355-362.
• Öztürk, C. (2006). Sosyal bilgiler: Toplumsal yaşama disiplinlerarası bir bakış. C. Öztürk (Ed.), Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi yapılandırmacı bir yaklaşım (ss. 18-21). Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Safran, M. & Şimşek, A. (2006). İlköğretim öğrencilerinde tarihsel zaman kavramının gelişimi. İlköğretim Online, 5(2), 87-109.
• Sağlam, H. İ., Tınmaz, E. & Hayal, M. A. (2015). Sınıf öğretmenlerinin “zaman ve kronolojiyi algılama” becerisini öğretme deneyimlerine fenomonolojik bir bakış. Turkish History Education Journal, 4(1), 49-66.
• Senemoğlu, N. (2013). Gelişim, öğrenme ve öğretim kuramdan uygulamaya. (23.Baskı). Ankara: Yargı.
• Şimşek, A. (2007). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin kronolojik algılarının geliştirilmesine yönelik yarı deneysel bir çalışma. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 7(1), 589-615.
• Taşkıran, C., Baş, K. & Bulut, B. (2016). Sosyal bilgiler dersinin kendine özgü becerilerinin kazandırılma düzeyi. Sosyal Bilimler Dergisi, 6(11), 1-19.
• Üztemur, S. (2017). Sosyal bilgiler öğretimi bağlamında tarihi mekânlar ve müze ile eğitim etkinliklerinin geliştirilmesi ve uygulanması: Manisa ili örneğinde bir eylem araştırması. Doktora tezi, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak.
• Üztemur, S., Dinç, E. & Acun, İ. (2018). Müzeler ve tarihi mekânlarda uygulanan etkinlikler aracılığıyla öğrencilerin sosyal bilgilere özgü becerilerinin geliştirilmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (46), 294-324.