Okul Öncesi Dönem Çocuklarının Ebeveyn-Çocuk Okuma Etkinlikleri ile Yaratıcı Düşünme Becerileri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Year 2025, Volume: 7 Issue: 2, 109 - 132, 30.09.2025

Ayşe Mine Uçar , Canan Yıldız Çiçekler

https://doi.org/10.38151/akef.2025.152

Abstract

Bu araştırmanın amacı, okul öncesi dönem çocuklarının ebeveynleriyle birlikte okuma etkinliklerinin çocukların yaratıcı düşünme becerileri ile ilişkisini incelemektir. Araştırmada, nicel ve nitel araştırma yöntemlerinin birlikte kullanıldığı karma yöntem tercih edilmiştir. Araştırmanın nicel kısmında, genel tarama modellerinden ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın nitel boyutunda ise, temel nitel desen kullanılmıştır. Araştırma evrenini, 2020-2021 eğitim öğretim yılında Konya merkez ve ilçelerinde ikamet etmekte olan ve okul öncesi dönemde çocuğu bulunan basit seçkisiz örnekleme yöntemi ile belirlenen 308 ebeveyn oluşturmaktadır. Araştırma sonucunda çocukların yaratıcı düşünme becerisi ile çocuk-ebeveyn birlikte okuma etkinlikleri alt boyutlarından birlikte etkileşimli okuma puanı ve okuryazarlık öğretimi puanı arasında pozitif yönde orta düzeyde anlamlı bir ilişki elde edilmiştir. Çocukların yaratıcı düşünme becerisi ile çocuk ebeveyn birlikte okuma etkinlikleri alt boyutlarından okuryazarlığa model olma puanı ve birlikte okumaya yönelik görüşler puanı arasında pozitif yönde düşük düzeyde anlamlı bir ilişki elde edilmiştir. Çocukların yaratıcı düşünme becerisi ile çocuk ebeveyn birlikte okuma etkinlikleri alt boyutlarından okuryazarlığın önemi puanları arasında anlamlı düzeyde bir ilişki bulunamamıştır. Çoklu doğrusal regresyon analizi sonucunda çocuk ebeveyn birlikte okuma etkinlikleri alt boyutlarının yaratıcı düşünme becerilerini anlamlı düzeyde yordadığı görülmüştür.

Keywords

yaratıcı düşünme , okuma etkinlikleri , okul öncesi dönem , çocuk , aile

Investigation of the Relationship Between Parent-Child Co-Reading Activities and Creative Thinking Skills of Preschool Children

Abstract

The aim of this study was to examine the relationship between the reading activities of preschool children together with their parents and their creative thinking skills. Mixed method, in which quantitative and qualitative research methods are used together, was preferred in the study. In the quantitative part of the study, the correlational survey model which is one of the general survey models was used. In the qualitative dimension of the study, the basic qualitative design was used. The population of the study consisted of parents who reside in the center and districts of Konya in the 2020-2021 academic year and who have children in the preschool period, and these parents were determined by simple random sampling method. As a result of the study, a positive and moderately significant relationship was obtained between the children's creative thinking skills and the interactive reading score and the literacy teaching score, which are sub-dimensions of child-parent co-reading activities. A positive and low-level significant relationship was obtained between the children's creative thinking skills and the scores of being a model for literacy and the scores of Views on Co-Reading, which are among the sub-dimensions of child-parent co-reading activities. No significant relationship was found between the creative thinking skills of children and the scores of importance of literacy one of the sub-dimensions of child-parent co-reading activities. As a result of multiple linear regression analysis, it was seen that child-parent co-reading activities sub-dimensions significantly predicted creative thinking skills.

Keywords

creative thinking , reading activities , preschool period , child , parent

References

• Acer, D., & Karaman Benli̇, G. (2019). Description of Turkish children's drawing, early writing and narrative skills using a picture book, Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 52 (2), 495-523.
• Akbulut, Y. (2018). Veri çözümleme teknikleri. A. Şimşek (Ed.), Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri içinde. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını.
• Argun, Y. (2004). Yaratıcı insanın özellikleri. Okul öncesi dönemde yaratıcılık ve eğitimi içinde (ss. 79-86), Anı Yayıncılık.
• Baker, L., Scher, D. & Mackler, K. (1997). Home and family influences on motivations for reading. Educational Psychologist, 32(2), 69-82.
• Balaban Salı, J. (2012). Verilerin toplanması. A. Şimşek (Ed.), Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri içinde (ss. 134-161). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını.
• Bozoklu, F. (1994). Okul öncesi çağındaki dört, beş ve altı yaş grubu çocukların tercih ettikleri oyun köşeleri ile yaratıcılık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Unpublished doctoral dissertation). Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
• Bus, A. G., Van IJzendoorn, M. H. & Pellegrini, A. D. (1995). Joint book reading makes for success in learning to read: A meta-analysis on intergenerational transmission of literacy. Review of Educational Research, 1(65), 1-21.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2020). Bilimsel araştırma yöntemleri (28. Baskı). Ankara: Pegem Yayınları.
• Can Yaşar, M. & Aral, N. (2010). Yaratıcı düşünme becerilerinde okul öncesi eğitimin etkisi. Kuramsal Eğitim Bilim, 3(2), 201-209.
• Creswell, J. & Plano Clark, V. L. (2007). Understanding mixed methods research. In J. Creswell (Ed.), Designing and conducting mixed methods research. Thousand Oaks, CA: Sage.
• Çelenk, S. (2007). İlk okuma yazma programı ve öğretimi. (6. baskı). Ankara: Maya Akademi.
• Çeliker, S. (2019). Okul öncesi eğitim kurumuna devam eden beş yaş çocuklarının yaratıcılık düzeyleri ile sosyal problem çözme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Unpublished master's thesis). Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Çetin, Z. (2010). Yaratıcılığın gelişimi. E. Ç. Öncü (Ed.), Erken çocukluk döneminde yaratıcılık ve geliştirilmesi içinde (2. Baskı, ss. 82-94). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Englebright, J. & Schirrmacher, F. R. (2014). Yaratıcı Düşünme. N. Aral & G. Duman (Çev. Eds). Çocuklarda sanat ve yaratıcılığın gelişimi içinde (ss. 20-31). Ankara: Nobel Akademi Yayıncılık.
• Erdoğan, S., Bekir Şimşek, H. & Aras Erdoğan, S. (2005). Alt sosyoekonomik bölgelerde ana sınıfına devam eden 5-6 yaş grubundaki çocukların dil gelişim düzeylerine bazı faktörlerin etkisinin incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(1), 231-246.
• Erten Tatlı, C. (2017). Çocuklarda yaratıcı düşünme becerilerinin saptanması ve okul psikolojik danışmanlarının farkındalığının incelenmesi, (Unpublished doctoral dissertation). Ankara: Ankara Üniversitesi.
• Fletcher, K.L. & Reese, E. (2005). Picture book reading with children: A conceptual framework. Developmental Review. 25,64-103.
• George, D., ve Mallery, P. (2019). IBM SPSS Statistics 26 step by step: A simple guide and reference. Routledge. Gönen, M. (1988). Anaokuluna giden dört-beş yaş çocuklarına resimli kitaplarla yapılan eğitimin dil gelişimine etkisinin incelenmesi. (Unpublished doctoral dissertation). Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
• Gürsoy, F. (2001). Çocukta yaratıcılığın gelişimi. Ankara Üniversitesi Ev Ekonomisi Yüksekokulu anaokulu/anasınıfı öğretmen el kitabı içinde (ss. 89-106). İstanbul: Ya-Pa Yayınları.
• Hurlock, E.B. (1978). Child development (6th edt.). Mc Gravv Hill, Kogakusha LTD.
• Işıkoğlu Erdoğan, N. (2016b). Erken çocukluk döneminde çocuk-ebeveyn birlikte okuma etkinliklerinin incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 3(24), 1071-1086.
• Işıkoğlu Erdoğan, N. (2017). Erken çocukluk döneminde kütüphane ve dil gelişimi. IX. Uluslararası Eğitim Araştırmaları Kongresi. 1914-1922.
• Jarial, G. S. (1982). Are firstborn children more creative? Psychological Reports, 51(1), 316-316.
• Kannan, K. S. & Manoj, K. (2015). Outlier detection in multivariate data. Applied Mathematical Sciences, (47), 2317-2324.
• Karademir, M. (2018). İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin kitap okuma alışkanlıklarının düzeyi nedir? (Unpublished master's thesis). İstanbul: İstanbul Aydın Üniversitesi.
• Karadoğan, Z. (2020). Etkileşimli kitap okuma uygulamalarının okuduğunu anlama becerisi ve tutuma etkisi (Unpublished master's thesis). Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi.
• Karasar, N. (2002). Bilimsel araştırma yöntemleri (11. Baskı). Ankara: Nobel Yayınları.
• Lichtenwalner, J. S. & Maxwell, J. W. (1969). The relationship of birth order and socio-economic status to the creativity of preschool children. Child Development, (40), 1241-1247.
• Mangır, M. & Aral, N. (1990). Anaokuluna ve anasınıfına devam eden beş-altı yaş grubu çocukların yaratıcılığını etkileyen bazı etmenlerin incelenmesi (ss. 35-43). Ankara: Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları.
• Mangır, M. & Aral, N. (1991). Alt ve üst sosyo-ekonomik düzeydeki dokuz yaş çocuklarının yaratıcılıklarını etkileyen bazı faktörlerin incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 15(79), 10-20.
• Masny, D. (1995). Literacy development in young children. Interaction, 6(1), 21–24.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma türleri. (Çev. Edt: Selehattin Turan). Nitel araştırma desen ve uygulama için bir rehber içinde. Ankara: Nobel Yayınevi.
• Mol, S. E., Bus, A., De Jong, M. T. S. & Smeets, D. J. H. (2008). Added value of dialogic parent–child book readings: A meta-analysis. Early Education and Development, 19(1), 7-26.
• Newland, L. A., Gapp, S. C., Jacobs, G. M., Reisetter, M. F., Syed, D. C. & Wu, C. H. (2011). Mothers’ beliefs and involvement: Links with preschool literacy development. International Journal of Psychology: A Biopsychosocial Approach, 9, 67-90.
• Okuyucu Akdaş, E. & Deniz, Ü. (2015). Anasınıfına devam eden çocukların kitap ile birlikteliklerine ve ailelerinin özelliklerine göre okuma olgunluklarının incelenmesi. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, (4), 15-27.
• Onur, D. & Zorlu, T. (2017). Yaratıcılık kavramı ile ilişkili kuramsal yaklaşımlar. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(3), 1535-1552.
• Parlakyıldız, B. & Yıldızbaş, F. (2004). Okul öncesi eğitimde öğretmenlerin okuma yazmaya hazırlık çalışmalarına yönelik uygulamalarının ve görüşlerinin değerlendirilmesi. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi.
• Sever, S. (2013). Çocuk ve edebiyat (7. baskı). İzmir: Tudem Yayınevi.
• Sulloway, F. J. (1999). Birth order. In M. A. Runco & S. R. Pritzker (Eds.), Encyclopedia of creativity (pp.189-202). California: Academic Press.
• Sungur, N. (1992). Yaratıcı düşünce. Evrim Yayınevi.
• Sutton, M. M., Sofka, A. E., Bojczyk, K. E. & Curenton, S. M. (2007). Assessing the quality of storybook reading. Assessment in Emergent Literacy.
• Üstündağ, T. (2003). Yaratıcılığa yolculuk. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Van Kleeck, A. & Beckley-McCall, A. (2002). A comparison of mothers’ individual and simultaneous book sharing with preschool siblings: An exploratory study of five families. American Journal of Speech-Language Pathology, 11(2), 175–189.
• Yıldırım, K. (2010). Nitel araştırmalarda niteliği arttırma. İlköğretim Online, 9(1), 79-92.
• Yıldız Bıçakçı, M, Er, S. & Aral, N. (2018). Etkileşimli öykü kitabı okuma sürecinin çocukların dil gelişimi üzerine etkisi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 26(1), 201-208.
• Yıldız Çiçekler, C. & Aral, N. (2020). Effect of art education program given to gypsy children on children’s creativity. Educational Research and Reviews,15(8), 523-529.
• Yılmaz, B. (2004). Öğrencilerin okuma ve kütüphane kullanma alışkanlıklarında ebeveynlerinin duyarlılığı. Bilgi Dünyası, 5(2), 115-136.