Eski(meyen) Bir Tartışma: İzleyici Metası

Year 2015, Issue: 24, 230 - 255, 15.12.2015

Zafer Kıyan

https://doi.org/10.31123/akil.437485

Cited By: 6

Abstract

Bu çalışmanın başlıca amacı, Dallas Smythe tarafından 1970’lerin sonunda ortaya

atılan ve güncelliğini koruyan “izleyici metası” tezini Marx’ın meta kavramsallaştırması

ışığında sorgulamaktır. Smythe, bu tezini geleneksel kitle iletişim araçları bağlamında

geliştirmişti. Günümüzde yeni iletişim teknolojilerinin yaygınlaşması ve sermayenin yeni

iletişim ortamlarını ticarileştirmeye yönelik gayretleri, “izleyici metası” tezinin yeniden

gündeme gelmesine yol açmıştır. Bu çalışma, “izleyici metası” tezini sınırlı bir kapsamda

çözümlemektedir. İlk olarak Smythe’nin “izleyici metası” tezi ele alınırken, iletişimin

ekonomi-politiğine ilişkin bir tartışma da yürütülmektedir. İkinci olarak, Smythe’nin

tezinin yol açtığı tartışmalar değerlendirilmektedir. Bu kapsamda, tartışmanın

aktörlerinin “izleyici metası” tezine yaklaşımları, itirazları ve katkıları irdelenmektedir.

Üçüncü olarak, “izleyici metası” tezi yeni iletişim teknolojileri bağlamında yapılan

güncel tartışmalar ve ortaya atılan yeni kavramlar doğrultusunda ele alınmaktadır. Bu

doğrultuda, yeni teknolojilerin ortaya çıkardığı yeni metalaştırma süreçleri, hem aracın

kendisinden kaynaklanan farklılıklar, hem de kullanıcı pratiklerindeki dönüşümlerle

ilişkisi temelinde ele alınmaktadır. Dördüncü ve son olarak, iletişim alanındaki

metalaşma tartışmalarına katkı sağlayacağı düşüncesiyle “izleyici metası” tezi Marx’ın

meta kavramsallaştırması temelinde sorgulanmaktadır.

Keywords

Smythe, izleyici metası tartışması, Marksizm, meta, izleyici emeği, kör nokta tartışması, reklam, reklam verenler, kitle iletişim sistemleri

References

• Adorno, W., Theodor (2009). Kültür Endüstrisi: Kültür Yönetimi. Çev., Nihat Ülner vd. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Althusser, Louis (2014). İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları. Çev., Alp Tümertekin. İstanbul: İthaki Yayınları.
• Anderson, Perry (2011). Batı Marksizmi Üzerine Düşünceler. Çev., Bülent Aksoy. İstanbul: Birikim Yayınları.
• Arsenault, H. Amelia ve Castells, Manuel (2008). “The Structure and Dynamics of Global Mul-ti- Media Business Networks.” International Journal of Communication. 2: 707-748.
• Benjamin, Walter (2012). Fotoğrafın Kısa Tarihi: Teknik Araçlarla Yeniden - Üretim (Çoğaltma) Çağında Sanat Eseri. Çev., Osman Akınhay. İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Benjamin, Walter (2013). Pasajlar. Çev., Ahmet Cemal. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Bermejo, Fernando (2009). “Audience manufacture in historical perspective: from broadcasting to Google.” New Media & Society. 11(1-2): 133-154.
• Bolin, Göran (2011). Value and the Media: Cultural Production and Consumption in Digital Markets. London: Ashgate Publishing
• Bulut, Ergin (2014). “Yaratıcı Ekonomiyi Tanımlamak: Toplumsal İşbirliğinin Tohumları veya Genel Zeka ve İmgelem İçin Kapitalist Av?”, Bilişsel Kapitalizm: Eğitim ve Dijital Emek.MichaelA. Peters, , Ergin Bulut (der.) içinde.Çev. Necati Duran, Diyar Saraçoğlu. Ankara: NotaBene Yayınları. 221- 240.
• Caraway, Brett (2011). “Audience Labor in the New Media Environment: A Marxian Revisiting of the Audience Commodity.” Media, Culture & Society.33(5): 693-708.
• Carpenter, H. Thomas (2002).Antik Yunan’da Sanat ve Mitoloji.Çev., Bensen B. M. Ünlüoğlu. İstanbul: Homer Kitapevi.
• Coté, Mark ve Pybus, Jennifer (2014). “Maddi Olmayan Emek 2.0’I Öğrenme: Facebook ve Sosyal Ağlar.” Bilişsel Kapitalizm: Eğitim ve Dijital Emek.MichaelA. Peters, , Ergin Bulut (der.) içinde.Çev. Damla Öz. Ankara: NotaBene Yayınları. 241-270.
• Çakmur, Barış (1998). “Kültürel Üretimin Ekonomi Politiği: Kültürün Metalaşmasında Genel Eğilimler.” Kültür ve İletişim.1(2): 111-148.
• Çam, Şerife (2008), Medya Çalışmalarında İdeoloji: Epistemolojik ve Metodolojik Sorunlar. Ankara: De Ki yayınları.
• Dobb, M. (2000), “Önsöz.” Feodalizmden Kapitalizme Geçiş. Paul Sweezy(der.) içinde. İstanbul:Kaynak Yayınları. ss. 11-14.
• Ekman, Mattias (2014). “Birikimi Anlamak: Marx’ın İlkel Birikim Kuramı’nın Medya ve İletişim Çalışmaları Açısından Önemi.” Marx Geri Döndü: Medya, Meta ve Sermaye.Vincent Mosco, Christian Fuchs (der.) içinde. Çev., Zafer Kıyan, Hakan Yüksel. Ankara: NotaBene Yayınları. 83- 118.
• Fine, Ben ve Saad-Filho, Alfredo (2008), Marx’ın Kapitali. Çev., Nail Satlıgan. İstanbul: Yordam Kitap.
• Fisher, Eran (2014). “Daha Az Yabancılaşma Nasıl Daha Fazla Sömürü Yaratır? Sosyal Paylaşım Sitelerinde İzleyici Emeği.” Marx Geri Döndü: Medya, Meta ve Sermaye.Vincent Mosco, Christian Fuchs (der.) içinde. Çev., Gökçe Baydar. Ankara: NotaBene Yayınları. 119-150.
• Foley, K. Duncan (2010). Kapital’i Anlamak: Marx’ın İktisat Teorisi. Çev., Hakan Öngel. Ankara: Arkadaş Yayınevi.
• Fuchs, Christian (2010). “Labor in Informational Capitalism and on the Internet.” The Information Society. 26(3): 179-196.
• Fuchs, Christian (2012). “Dallas Smythe Today - The Audience Commodity, the DigitalLabour Debate, Marxist Political Economy and CriticalTheory. Prolegomena to a DigitalLabour Theory of Value.”tripleC-Open Access Journal for a Global Sustainable Information Society. 10(2): 692-740.
• Fuchs, Christian (2013). Digital Labour and Karl Marx. New York: Routledge.
• Garnham, Nicholas (1977) “Towards a Political Economy of Culture.”New University Quarterly. 31(3): 341-357.
• Garnham, Nicholas (1990). Capitalism and Communication: Global Culture and the Economics of Information. London: SAGE Publications.
• Golding, Peter ve Murdock, Graham (2002). “Kültür, İletişim ve Ekonomi Politik.” Medya, Kültür, Siyaset. Süleyman İrvan(der.) içinde. Ankara: Alp Yayınevi.59-97.
• Gorz, A. (2011) Maddesiz: Bilgi, Değer ve Sermaye.Çev. Işık Ergüden. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Hardt, Michael, Negri Antonio (2008). İmparatorluk. Çev. Abdullah Yılmaz. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Harvey, David (2012). Sermayenin Sınırları.Çev., Utku Balaban. Ankara: Tan Kitabevi Yayınları
• Hebblewhite, H. J. William (2014). “Üretim Araçları Olarak İletişim Araçları.” Marx Geri Döndü: Medya, Meta ve Sermaye.Vincent Mosco, Christian Fuchs (der.) içinde. Çev., Z. Sargın Sarbay. Ankara: NotaBene Yayınları. 193-216.
• Horkheimer, Max, Adorno, W. Theodor (2010). Aydınlanmanın Diyalektiği. Çev., Elif Öztarhan. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Jhally, Sut (1982). “Probing The Blindspot: The Audience Commodity.” Canadian Journal of Political and Social Theory. 6(1-2): 204-210.
• Jhally, Sut (1990). The Codes of Advertising: Fetishism and the Political Economy of Meaning in the Consumer Society. New York: Routledge.
• Jhally, Sut ve Livant, Bill (2006). “Watching as Working: The Valorization of Audience Consciousness.” The Spectacle of Accumulation: Essays in Culture, Media, & Politics. Sut Jhally(der.) içinde. New York: Peter Lang Publishing. 25-43.
• Lapavitsas, Costas (2004).Social Foundations of Markets, Money and Credit. London: Routledge.
• Lazzarato, Maurizio (2005).“Maddi Olmayan Emek.” İtalya’da Radikal Düşünce ve Kurucu Politika.Selen Göbelez, Sinem Özer (der.) içinde.İstanbul: Otonom Yayıncılık.226-246.
• Lebowitz, A. Michael (1986). “Too Many Blindspots on the Media”, Studies in Political Economy, 21: 165-173. Lee, Micky (2011). “Google Ads and the Blindspot Debate.” Media, Culture and Society. 33(3): 433-447.
• Livant, Bill (1979). “The Audience Commodity: On The ‘Blindspot’ Debate.” Canadian Journal of Political and Social Theory. 3(1): 91-106.
• Livant, Bill (1982). “Working At Watching: A Reply To Sut Jhally.” Canadian Journal of Political and Social Theory. 6(1-2): 211-215.
• Mandel, Ernest (2008). Marx’ın Kapitali. Çev. Osman S. Binatlı. İstanbul: Yazın Yayıncılık.
• Marx, K., (2012).Kapital: Ekonomi Politiğin Eleştirisi.C. I.,Çev. Mehmet Selik. İstanbul: Yordam Kitap.
• Marx, Karl (2011). Kapital: Ekonomi Politiğin Eleştirisi, 1. Cilt.Çev., Mehmet Selik, Nail Satlıgan. İstanbul: Yordam Kitap.
• McChesney, Robert W. (2006). Medyanın Sorunu: 21. Yüzyılda İletişim Politikaları. Çev., Erdoğan Usta. İstanbul: Kalkedon.
• Meehan, Eileen R. (1984). “Ratings and the institutional approach: A third answer to the Commodity Question.” Critical Studies in Mass Communication.1(2): 216-225.
• Miège, Bernard (1989). The capitalization of cultural production.New York: International General, 1989.
• Mosco, Vincent (2009). The Political Economy of Communication. Los Angeles: Sage.
• Murdock, Graham (1978). “Blindspot About Western Marxism: A Reply To Dallas Smythe.” Canadian Journal of Political and Social Theory. 2(2): 109-119.
• Murdock, Graham ve Golding, Peter (1973). “For A Political Economy Of Mass Communication.” The Socialist Register. (10): 205-234.
• Napoli, Philip M. (2003). Audience Economics and the Audience Marketplace.New York: Columbia University Press.
• Ollman, Bertell (2006). Diyalektiğin Dansı: Marx’ın Yönteminde Adımlar. Çev., Cenk Saraçoğlu. İstanbul: Yordam Kitap.
• Prey, Robert (2014). “Ağın Kör Noktası: Dışlama, Sömürü ve Marx’ın Süreç-İlişkisel Ontolojisi.” Marx Geri Döndü: Medya, Meta ve Sermaye. Vincent Mosco, Christian Fuchs (der.) içinde. Çev., Hakan Yüksel. Ankara: NotaBene Yayınları. 255-300.
• Prodnik, Jernej (2014). “Sürüp Giden Metalaştırma Süreçleri Üzerine Bir Not: İzleyici Metasından Toplumsal Fabrikaya.” Marx Geri Döndü: Medya, Meta ve Sermaye. Vincent Mosco, Christian Fuchs (der.) içinde. Çev., Zafer Kıyan. Ankara: NotaBene Yayınları. 301-366.
• Smythe, Dallas W. (1977). “Communications: Blindspot Of Western Marxism.” Canadian Journal of Political and Social Theory. 1(3): 1-28.
• Smythe, Dallas W. (1978). “Rejoinder To Graham Murdock.” Canadian Journal of Political and Social Theory. 2(2): 120-127.
• Smythe, Dallas W. (1980). Dependency Road: Communications, Capitaslism, Consciousness and Canada. New Jersey: Ablex Publication.
• Smythe, Dallas W. (1981). “Communications: Blindspot of Economics.” Culture, Communication and Dependency: The Tradition of H.A. Innis. William H. Melody vd. (der.) içinde. New Jersey: Ablex Publishing Corporation.
• Sweezy, Paul ve Baran, Paul (1966). Monopoly Capital. New York: Modern Reader. Wayne, Mike, (2009), Marksizm ve Medya Araştırmaları: Anahtar Kavramlar, Çağdaş Eğilimler. Çev., Barış Cezar.İstanbul: Yordam Kitap.
• Williams, Raymond (2013). “Üretim Araçları Olarak İletişim Araçları.” Kültür ve Materyalizm içinde. Çev., F. Burak Aydar. İstanbul: Sel Yayınları.